زرد رویانی که به جلیقه‌های زرد روی آوردند؛
آتش به جان دموکراسی
فرانسه روزهای تلخی را پشت سر می‌گذارد، حال این روزهای پاریس خوب نیست؛ معترضان هر جمعه با فراخوان‌های عمومی دیگران را به حضور در اعتراضات دعوت می‌کنند. حالا دیگر قیمت و بهای سوخت و مالیات برآن مد نظر نیست. کسی نمی‌داند معترضان دقیقاً چه می‌خواهند؛ شاید به این دلیل که آن‌ها هدف مشترک ندارند. هرکس منافع خود را دنبال می‌کند و مسائل درخواستی روی هم تلنبار شده است. امتیازاتی که دولت ماکرون یک به یک پیش روی معترضان می‌گذارد تأثیری در کاهش خشم مردم ندارد و تلاش‌ها برای کشاندن رهبران معترضان به پای میز مذاکره، راه به جایی نمی‌برد. گویی آتش به جان دموکراسی افتاده است و معیشتی که به خطر افتاده دیگر فرقی برای دموکراسی و میانه‌روی قائل نیست.
سیدمحمد میرزامحمدزاده
دولت فرانسه اقدامات گسترده‌ای برای پایان دادن به چندین هفته تظاهراتی که به دلیل افزایش مالیات سوخت و کاهش استانداردهای زندگی مردم این کشور آغاز شده بود، انجام داد. اما باید ببینیم چه کسانی دقیقاً پشت جنبش جلیقه زردها هستند و اینکه آیا دولت در نهایت موفق به کنترل خشم رو به فزونی معترضان می‌شود یا خیر؟
معترضان چه کسانی هستند؟
جلیقه زردها یا به فرانسه «ژیله ژون»ها جنبشی است که اواسط ماه اکتبر (اواخر مهر) علیه افزایش مالیات سوخت به عنوان بخشی از برنامه امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه برای پایه‌گذاری انرژی‌های پاک، آغاز شد.
در حالی که این اعتراضات به دنبال افزایش مالیات سوخت آغاز شده بود، کم‌کم به جنبشی علیه ماکرون به ویژه در شهرهای کوچک و حاشیه‌ای فرانسه تبدیل شد. بسیاری امانوئل ماکرون، سرمایه‌دار پیشین را رئیس‌جمهوری متکبر برای سرمایه‌داران و مقصر حوادث اخیر می‌دانند که هیچ ارتباط ملموسی با افراد عادی کشور ندارد.
معترضان با پوشیدن جلیقه‌های ایمنی شبرنگ که رانندگان فرانسوی مجبور به داشتن آن هستند، مسیرهای جاده‌ای و ذخایر سوخت را از اولین شنبه اعتراضات مسدود کرده‌اند. بسیاری همچنان به بستن خیابان‌ها از آن زمان ادامه دادند و منجر به ایجاد ترافیک‌های سنگین و کمبود سوخت پیش از آغاز فصل تعطیلات سال جدید میلادی شده‌اند. از آن زمان معترضان هر شنبه از مردم می‌خواهند که به خیابان بریزند و درگیری دو هفته اخیر به درگیری‌های شدید با پلیس به ویژه در پاریس منجر شد و تعداد بسیاری از خودروهای شخصی، مغازه‌ها و اموال عمومی به آتش کشیده شد و بیش از 2 هزار نفر در مجموع بازداشت شدند.
جلیقه زردها چه می‌خواهند؟
معترضان مختلف خواسته‌های متفاوتی دارند و هیچ رهبری به صورت عمومی از سوی همه معترضان انتخاب نشده است؛ این جنبش به شدت مردمی و ریشه اصلی آن در شبکه‌های اجتماعی است. بسیاری همچنان به دنبال پایین آوردن بهای مالیات سوخت و دیگر موارد مالی هستند و بر این باورند که درآمد پایین خوانواده‌ها به طور ویژه هزینه اصلاحات و احیای اقتصاد فرانسه به نفع ماکرون است. برخی دیگر مسئله را شخصی کرده‌اند و فریاد می‌زنند ماکرون باید استعفا دهد و این نتیجه سیاست کاهش مالیات ثروتمندانی است که ماکرون سال گذشته پس از انتخاب به عنوان رئیس‌جمهور اتخاذ کرد. معترضان همچنین خواهان افزایش سریع حداقل دستمزدها و مزایای بازنشستگی هستند. زیربنای این جنبش شکایت‌های گسترده‌ای است که به ویژه برای کارگران غیرپایتخت نشین منجر به عدم توانایی گذران زندگی بعد از پرداخت مالیات می‌شود. این جنبش که کاملاً غیرسیاسی است و اعضای آن از هم احزاب مختلف گردهم آمده‌اند حمایت رهبران از راست افراطی، از جمله مارین لپن تا چپ افراطی همچون ژان لوک ملنشو را به همراه دارند.
چرا چنین چالشی را به میان کشیدند؟
دولت پذیرفت که نتوانسته است خشم مردم را کنترل کند و اعلام کرد برنامه افزایش بهای سوخت را که برای ماه ژانویه تنظیم کرده بود، لغو کرده است؛ بنا بود بهای گازوئیل هفت سنت و بنزین بدون سرب سه سنت افزایش یابد. افزایش بهای برق و گاز هم تا آخر زمستان به تعویق افتاد. مسئله‌ای که می‌توانست به توسعه خودروهای جدید کمک کند و منجر به افزایش ضرر و زیان خودروهای دیزلی قدیمی شود. این اقدامات از سوی دولت هم نتوانست از خشم معترضان و مخالفان سیاست‌های ماکرون بکاهد و آن‌ها چنین اقداماتی را بسیار اندک و دیر موقع خواندند.
بعد از آن ادوارد فیلیپ، نخست‌وزیر فرانسه پیشنهاد پرداخت مزایا به افراد با درآمد پایین را ارائه کرد. اما تلاش‌ها برای آغاز مذاکرات با معترضان راه به جایی نبرد؛ چرا که نه تنها رهبران جنبش به طور گسترده از آغاز مذاکرات امتناع کردند، بلکه علاوه بر آن برخی از معترضان رهبران را تهدید به مرگ در صورت مذاکرات نیز کردند. با وجود آشوبی که در شهر به وجود آمده بود و عبور و مرور را در شهر به ویژه در آخر هفته‌ها مختل می‌کرد، افکار عمومی حامی این معترضان بود و این دردسر دولت را دوچندان می‌کرد.
نظرسنجی‌ها حاکی از حمایت 70 تا 80 درصدی مردم از این شورش‌ها است و در همین حال یک نظرسنجی نشان می‌دهد که حمایت از ماکرون به پایین‌ترین حد خود یعنی 23 درصد رسیده است. معترضان نیز مصمم به ماندن در میدان نبرد هستند. ژاکلین موقو، معترض زن که اولین بار ویدیوی در مورد اعتراضات مطرح شد، در ویدئوی یوتیوبی خود گفت: این جنبش نشان می‌دهد که چطور میلیون‌ها نفر در فرانسه زندگی می‌کنند. وی در مصاحبه با روزنامه فیگارو فرانسه گفت که بسیار باعث شرمندگی است که حقوق شما کفاف خرج‌های شما را تا پایان ماه نمی‌دهد.
در ادامه مروری خواهیم داشت بر حوادثی که از ابتدای شکل‌گیری جنبش جلیقه زردها رخ داده است. این حوادث از بازنشر یک ویدئوی آنلاین در اعتراض به افزایش بهای سوخت آغاز شد و به اعتراضات سراسری در فرانسه منجر شد؛ اعتراضاتی که در پاریس، در چند دهه اخیر بی‌سابقه بود.
واگیر ویدئو
در روز هجدهم اکتبر سال 2018 میلادی (26 مهر 1397) یک ویدئو پست شده در شبکه اجتماعی فیس‌بوک، به سرعت در بین کاربران دست بدست شد. خانم ژاکلین موقو، از خانه خود با خطاب قرار دادن امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه با عبارت «موسیو ماکرون»، به صورت لیست‌وار، به برشمردن شکایت‌های رانندگان فرانسوی در مواجه با افزایش بهای سوخت می‌پردازد و در ادامه یک دادخواست برای کاهش بهای سوخت به صورت آنلاین منتشر می‌شود.
سیل اعتراضات
روز شنبه 26 آبان ماه، اولین روزی است که معترضین اقدام به بستن جاده‌ها در سرتاسر فرانسه می‌کنند و حدود 290 هزار نفر با جلیقه‌های فلوروسنت زرد رنگ که همه رانندگان فرانسوی بر اساس قانون باید در خودرو خود داشته باشند، به خیابان‌ها می‌آیند. نکته حائز اهمیت این است که این اعتراضات به صورت خود جوش انجام می‌شد و هیچ حزب سیاسی یا اتحادیه‌ای برگزار کننده آن‌ها نبود.
روز بعد، ادوارد فیلیپ، نخست‌وزیر فرانسه اظهار کرد که دولت از موضع خود کوتاه نمی‌آید. پس از آن در جزیره ریونیون واقع در اقیانوس هند، که جز مستعمرات گذشته و استان کنونی فرانسه به شمار می‌رود، اعتراضات گسترده به سرکردگی جوانان مسلح آغاز شد.
دومین شنبه
دومین دور از اعتراضات، شنبه بعد از آن در تاریخ 24 نوامبر (سوم آذر ماه) به وقوع پیوست و در پی آن هزاران معترض در خیابان شانزه‌لیزه پاریس با پلیس درگیر شدند.
در ابتدا اعلام شد که بیش از 106 هزار معترض در سرتاسر فرانسه در این روز به خیابان‌ها آمده‌اند که هشت هزار نفر از آن‌ها در پاریس و باقی در دیگر شهرها بودند. آمار رسمی اصلاح شده بعدی این رقم را به 166 هزار نفر رساند.
تعلیق نشست
در روز 27 نوامبر (ششم آذر ماه) با ارائه امتیازات جزئی، ماکرون از طرح مکانیسمی برای تنظیم افزایش مالیات‌ها خبر داد و خواستار گفت‌وگو سه ماهه ملی شد. با این حال، جنبش جلیقه زردها، در اقدامی قابل انتظار از مردم خواستار اعتراض دیگری در روز یکم دسامبر (دهم آذر ماه) در شانزه‌لیزه شد.
در روز 29 نوامبر (هشتم آذر ماه)، فیلیپ با یکی از معترضان جلیقه زرد دیدار کرد. یک روز بعد دو نفر دعوت وی را پذیرفتند، اما یکی از آن‌ها جلسه را بی‌نتیجه ترک کرد.
آشوب در پاریس
سومین دور از آشوب‌ها روز شنبه اول ماه دسامبر (دهم آذر ماه) بر اساس برنامه‌ریزی قبلی در شبکه‌های اجتماعی روی داد. این دور از آشوب‌ها فوران اعتراضات گسترده به ویژه در طاق پیروزی پاریس و چند محله بزرگ دیگر را به دنبال داشت. بر اساس آمار دولت، 136 هزار نفر در سرتاسر کشور در این روز به خیابان‌ها آمدند.
جلسه مدیریت بحران
امانوئل ماکرون، سفر خود به آرژانتین برای شرکت در اجلاس سران گروه 20 را نمیه‌کاره گذاشت و در بازگشت خواستار برگزاری فوری جلسه مدیریت بحران در کاخ الیزه (کاخ ریاست‌جمهوری فرانسه) در تاریخ یازدهم آذر ماه شد.
فیلیپ در تاریخ دوازدهم آذر ماه، با رهبران احزاب سیاسی دیدار کرد. نمایندگان جلیقه زرها اعلام کردند که آن‌ها به دیدار برنامه‌ریزی شده که برای روز بعد تدارک دیده شده بود نمی‌روند. دیداری که به دلیل تهدید به مرگ برخی از رهبران معترضان به طور کلی لغو شد. انسداد جاده‌ها، تعطیلی مراکز خرید و مخازن سوخت، همچنان ادامه یافت. عطف به حرکت این اعتراضات، دانش‌آموزان نسبت به اصلاحات آموزشی دست به اعتراض زدند و فرایند کاری چندین دبیرستان از روز سوم دسامبر (دوازدهم آذر ماه) به بعد مختل شد.
تعلیق شش ماهه
در تاریخ چهارم دسامبر (سیزدهم آذر ماه) دولت رفتار خود را تغییر داد. نخست‌وزیر از برنامه افزایش مالیات بر بنزین و گازوئیل که قرار بود از اول ژانویه (یازدهم دی ماه) اجرایی شود، برای یک دوره شش ماه عقب‌نشینی می‌کند و افزایش هزینه برق و گاز در طول زمستان اجرایی نمی‌شود. با این حال جنبش جلیقه زردها این حرکت را ناکافی دانست و با برنامه‌ریزی برای چهارمین روز اعتراضات در روز یکشنبه (هفدهم آذر ماه) به دولت فشار آوردند.
دولت نگران این بود که دور جدیدی از اعتراضات، به دلیل احتمال حضور افراط‌گرایان چپ و راست، به خشونت گسترده منجر شود.
تعلیق همه افزایش مالیات‌های انرژی
روز پنجم دسامبر (چهاردهم آذر ماه) ماکرون از تعلیق کلیه طرح‌های افزایش مالیات سوخت برای سال 2019 و اعمال مالیات جدیدی با نام مالیات ثروت، برای افراد با درآمد بالا خبر داد.
با این حال کشاورزان فرانسوی از برنامه‌ریزی برای برگزاری اعتراضات سراسری در هفته آتی خبر دادند تا خواسته‌های خود را مطرح کنند.
دانش‌آموزان هم به میان آمدند
گروهی از دانش‌آموزان دبیرستانی روز جمعه (شانزدهم آذر ماه) همسو با سایر معترضان به خیابان‌های پاریس ریختند. این تظاهرات که به سیاست‌های اصلاحی سیستم آموزشی ماکرون اعتراض داشت، در حالی برگزار شد که پلیس فرانسه خود را برای اعتراضات گسترده روز شنبه آماده می‌کرد.
اعتراضات پر خطر
برای چهارمین روز اعتراضات که روز شنبه هشتم دسامبر (هفدهم آذر ماه) برگزار شد، 89 هزار نیروی امنیتی برای برقراری امنیت به کارگرفته شدند. هشت هزار نفر از آن‌ها در پاریس مستقر و خودروهای زرهی عازم پایتخت شدند.
دولت و احزاب مخالف و اتحادیه‌ها خواستار برقراری آرامش در اعتراضات این روز شدند. در آستانه برگزاری این تظاهرات، نمایندگان معترضان جنبش جلیقه زردها خواستار عدم برگزاری این دور در پاریس شدند؛ چرا که باعث تعطیلی موزه‌ها، بناهای تاریخی، فروشگاه‌های بزرگ و بسیاری از ایستگاه‌های مترو می‌شد.
با این‌حال اعتراضات در هفته چهارم نیز حتی در پاریس انجام شد، بر اساس اعلام فرمانداری پاریس، 140 نفر در این روز مجروح شدند که 20 نفر از آن‌ها نیروهای پلیس بودند.
در مورد بازداشتی‌های این روز اختلاف‌های گسترده وجود دارد، پلیس فرانسه از بازداشت 1300 نفر در اعتراضات چهارمین هفته خبر داده است در حالی که وزارت کشور فرانسه تعداد بازداشتی‌های این روز در سرتاسر فرانسه را 1723 نفر عنوان کرد.
فرانسه مرا می‌خواند
روز شنبه هفدهم آذر ماه دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا با اشاره به تظاهرات جلیقه زردها در فرانسه از توافق تغییرات آب و هوایی پاریس انتقاد کرد. وی در پیامی توئیتری نوشت که اعتراضات در فرانسه نشانه عدم کارایی توافق پاریس در مورد تغییرات آب و هوایی است.
او ادامه داد توافق پاریس چندان خوب کار نمی‌کند. در سرتاسر فرانسه تظاهرات و شورش است. مردم نمی‌خواهند ارقام هنگفت برای مالیات بپردازند. ارقامی که بخش عمده آن به کشورهای جهان سوم می‌رود و معلوم نیست برای چه چیزی خرج می‌شود. شاید از محیط زیست محافظت شود، آن‌ها شعار می‌دهند ما ترامپ را می‌خواهیم. من عاشق فرانسه هستم.
البته توئیت او همچون همیشه به یک مورد ختم نشد و او در توئیتی دیگر نوشت: روز و شب اندوه‌باری در پاریس حاکم است. شاید زمان آن رسیده است که به یک توافق احمقانه و به شدت پر هزینه برای فرانسه و سایر کشورها در پاریس پایان دهیم و هزینه‌ها را در قالب مالیات کمتر به مردم این کشور بازگردانیم.
او قبل از این هم به امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه پیشنهاد کرده بود که به خواست‌‌ها تظاهر کنندگان تن بدهد و عنوان کرده بود توافق پاریس شکست خورده است. انتقاد رئیس‌جمهور آمریکا از توافق اقلیم پاریس در حالی مطرح شد که نمایندگان نزدیک به 200 کشور جهان درلهستان برای بررسی تغییرات آب و هوایی گرد هم آمدند.
سرت به کار خودت باشد
اقدام ترامپ البته بی پاسخ نماند و ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه، روز یکشنبه (هجدهم آذر ماه) ضمن ابراز نگرانی از اوضاع داخلی فرانسه و به خطر افتادن موقعیت این کشور و کاهش ارزش‌های دموکراسی در فرانسه و جهان گفت که شنیدن برخی اظهارنظرها او را سخت نگران می‌کند و شورش علیه نهادهای قانون اساسی، زندگی مسالمت آمیز جمعی را به خطر می‌اندازد.
او در واکنش به رشته توئیت‌های تمسخر‌آمیز دونالد ترامپ خطاب به ماکرون گفت: همانطور که پیش‌تر به رئیس‌جمهوری آمریکا و فرانسه هم گفتم، ما علاقه‌ای برای ورود آمریکایی‌ها به مسائل داخلی کشور نداریم و در همین راستا از این کشور می‌خواهیم که اجازه دهد ما در کشور خود زندگی خودمان را ادامه دهیم.
زنگ خطر برای اقتصاد فرانسه
از طرفی برونو لومر وزیر اقتصاد و دارایی فرانسه روز یکشنبه (هجدهم آذر ماه) به مسائلی که در پی خشونت‌های خیابانی برای کسب و کارها پیش می‌آید اشاره کرد. او در نشست خود با صاحبان کسب و کار در پاریس به خبرنگاران گفت خشونت ناشی از اعتراض جلیقه زردها برای تجارت و اقتصاد فرانسه بسیار خسارت بار بوده است.
غارت فروشگاه‌ها
با وجود آنکه در سه هفته گذشته همه اعتراضات فرانسه صرفاً به آسیب رساندن به اموال عمومی برای ایجاد اغتشاش ختم می‌شد، در اعتراضات روز شنبه (هفدهم آذر ماه) که آخرین دور از اعتراضات جنبش جلیقه زردها نیز بود، به غارت فروشگاه اپل در شهر بوردو فرانسه منجر شد.
این اتفاق در حاشیه اعتراضات سراسری جلیقه زردها در فرانسه روی داد، بر اساس تصاویر منتشر شده از سوی عابران، پس از شکسته شدن ویترین‌های شیشه‌ای فروشگاه اپل، بخش گسترده‌ای از معترضان بدون برنامه ریزی قبلی به داخل فروشگاه هجوم بردند و اقدام به دزدین اجناس این فروشگاه کردند. تصاویر این غارت به صورت گسترده در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.
طعنه سوری‌ها، بهار فرانسوی
مردم سوریه در کنایه‌ای به دولت فرانسه در رابطه با موج اخیر اعتراضات این کشور که از شبکه‌های اجتماعی آغاز شد و به صورت گسترده به خیابان‌های فرانسه کشیده شد، آن را بهار فرانسوی خواندند و در واقع اشاره آن‌ها به موضع‌گیری‌های سابق فرانسه در حمایت از معترضان سوری بود.
رسانه‌های رسمی سوریه از اعتراضات فرانسه با عنوان انقلاب فرانسه یاد می‌کنند و با پرداختن به مبحث بهار فرانسوی تلاش می‌کنند مفهوم هیچ‌کس برتر از دیگری نیست را به مطبوعات تزریق کنند.
دیدگاه تان را بنویسید