پشت پرده معاشرت‌های بن‌سلمان و کوشنر دردسرساز شد؛
نماینده عربستان در کاخ سفید
سیدمحمد میرزامحمدزاده
روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی تکان‌دهنده به تشریح کامل روابط جرد کوشنر، داماد ترامپ و بن‌سلمان شاهزاده سعودی پرداخته است که پر از نکات کلیدی در مورد حقایق پشت پرده عربستان و آمریکا است. در این گزارش می‌خوانیم: مقامات ارشد آمریکایی همواره نگران بودند؛ از اولین روزهای ریاست‌جمهوری ترامپ، جرد کوشنر، داماد ترامپ و مشاور خاورمیانه وی، مکالمات شخصی و غیررسمی با شاهزاده محمد بن‌سلمان، پسر موردعلاقه پادشاه عربستان را آغاز کرده بود.
سه مقام ارشد پیشین آمریکایی عنوان کردند با توجه به عدم تجربه کوشنر، مبادلات خصوصی می‌تواند به دست‌کاری سعودی‌ها در سیاست‌های آمریکا بدل شود. در تلاش برای چارچوب‌بندی اقدامات در کاخ سفید، یکی از روسای ستاد، قانون قدیمی الزام حضور اعضای شورای امنیت ملی در تمامی مذاکرات با رهبران خارجی را احیا کرد؛ اما با وجود چنین محدودیت‌هایی، به گفته سه مقام پیشین کاخ سفید و نیز دو مقام دیگر که از سوی اعضای خاندان سلطنتی تفهیم شده بودند، کوشنر 37 ساله و شاهزاده محمد 33 ساله به معاشرت‌های خود ادامه دادند. درواقع بنا به اظهار مقامات آگاه، این دو نفر به مرحله‌ای از دوستی رسیده‌اند که یکدیگر را با اسم کوچک جرد و محمد در پیامک‌ها و تماس‌های تلفنی صدا می‌زنند.
به گفته دو مقام ارشد پیشین کاخ سفید و دو مقام آگاه دیگر، این مذاکرات حتی پس از قتل جمال خاشقجی، نیز ادامه داشته است.
به اعلام افراد آگاه از فعالیت‌های کوشنر، همچنان که قتل خبرنگار سعودی هجمه‌های گسترده علیه عربستان ایجاد کرد و آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا نتیجه گرفتند شاهزاده محمد خود دستور این قتل را صادر کرده است، کوشنر به مهم‌ترین مدافع وی در کاخ سفید بدل شد.
حمایت کوشنر از شاهزاده محمد در اوج بحران، یک شاهد آشکار از پیوند منحصربه‌فرد آن‌ها است که به صمیمیت ترامپ و عربستان سعودی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین متحدان بین‌المللی وی، منجر شده است.
ارتباط اجباری
اما موضوع حائز اهمیت این است که روابط بین کوشنر و شاهزاده محمد به خواست خود آن‌ها شکل نگرفته است. بنا بر اسناد، ایمیل‌ها و پیامک‌هایی که از سوی روزنامه نیویورک‌تایمز مورد بازبینی قرارگرفته است، اشتیاق شاهزاده و مشاورانش برای جذب حمایت آمریکایی‌ها به سیاست‌های خصمانه منطقه‌ای وی و برای تحکیم حاکمیت وی، منجر به شکل‌گیری روابط با کوشنر برای بیش از دو سال گذشته شده است.
بر اساس این اسناد، در همان ماهی که ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا بر سر کار آمد، هیئتی از مقامات سعودی نزدیک به شاهزاده به آمریکا سفر کردند و گزارشی تهیه کردند که نشان می‌داد کوشنر نقطه حیاتی تمرکز در دولت جدید است. به بیان این هیئت، کوشنر بادانش اندک در مورد منطقه، قدرت تجزیه‌وتحلیل محدود و تمرکز شدید برای رسیدن به توافق با فلسطینیان همسو با منافع اسرائیلی‌ها، به روی کار آمده است.
حتی همان زمان، پیش از سر کار آمدن ترامپ، سعودی‌ها در تلاش بودند خود را به‌عنوان متحد ضروری معرفی کنند، کسی که می‌توانست به دولت ترامپ در اجرای تعهدات انتخاباتی کمک کند. علاوه بر پیشنهاد کمک به‌منظور حل منازعات بین صهیونیست‌ها و فلسطینیان، سعودی‌ها پیشنهاد میلیاردها دلار پول درازای قرارداد خرید تسلیحات آمریکایی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های آمریکا را ارائه کردند. بعدازآن بود که ترامپ با هیاهوی بسیار، در اجلاس اسلام عربی در ریاض، پایتخت عربستان، از چنین قراردادهایی رونمایی کرد. سعودی‌ها بعد‌ها در جریان سفر هیئتی به آمریکا در ماه نوامبر 2016 (آبان - آذر 95) به ارزیابی دراین‌باره پرداختند.
هیئت سعودی در گزارشی که به‌صورت اسلاید تهیه‌شده بود و به دست روزنامه الاخبار لبنان افتاده که آن را به تایمز ارائه کرده است، نوشت: نزدیکان ترامپ اساساً معامله‌گرانی هستند که آشنایی با مسائل سیاسی و حقوقی عمیق ندارند و به‌شدت از جرد کوشنر حمایت می‌کنند. مقامات مرتبط با هیئت سعودی تهیه این گزارش را از سوی هیئت ستأیید کرده‌اند.
موفقیت عملیات کوشنر
به گفته مقامات آمریکایی، تنها چند ماه پس‌ازآنکه ترامپ به کاخ سفید رفت، کوشنر در حال تحقیق در مورد خاندان سعودی و روند جانشینی در آن بود و اینکه آیا آمریکا می‌تواند در آن اثرگذار باشد یا خیر. این مسئله نگرانی را در بین مقامات ارشد آمریکایی برانگیخت، چراکه آن‌ها متوجه شدند که کوشنر قصد دارد به شاهزاده محمد، در به قدرت رسیدن کمک کند، چه به‌عنوان بازوی اجرایی شدن پادشاه و چه برای نشستن بر تخت.
در ماه مارس (اسفند - فروردین)، کوشنر دیدار بین شاهزاده محمد و ترامپ را به‌صورت رسمی در یک ضیافت شام دولتی در کاخ سفید رقم زد. به گفته یکی از اشخاصی که ترتیب‌دهنده این دیدار بود، تشریفاتی که کوشنر برای دیدار شاهزاده محمد در نظر گرفت، عموماً برای روسای دولت‌ها در نظر گرفته می‌شده است. کوشنر پوشش رسانه‌ای گسترده‌ای برای این دیدار ترتیب داد. به گفته دو شخص حاضر در این دیدار، ظاهراً این اولین دیدار رو در روی کوشنر و بن‌سلمان بوده است با این حال کوشنر بابیان این که او و شاهزاده محمد پیش‌ازاین بارها با یکدیگر مذاکره کرده‌اند، تعجب همگان در کاخ سفید را برانگیخت.
مقامات کاخ سفید از ارائه توضیح در مورد این تشریفات و راهنماها امتناع کردند و در مورد رابطه یک‌به‌یک کوشنر با بن‌سلمان حتی پس از قتل خاشقجی هم اظهارنظری نکردند.
مارتین ایندیک، یکی از افراد عضو شورای روابط خارجی و فرستاده پیشین آمریکا به خاورمیانه در این رابطه گفت: روابط بین جرد کوشنر و محمد بن‌سلمان نه‌تنها اساس سیاست ترامپ را در مورد عربستان سعودی، بلکه سیاست‌های منطقه‌ای ترامپ را نیزشکل داد. به گفته وی، تکیه دولت آمریکا به سعودی‌ها در مذاکرات صلح، حمایت آمریکا از عربستان در منازعه با قطر که متحد آمریکا بود و حمایتش از حملات ائتلاف به رهبری سعودی علیه یمن، همه از بستر روابط صمیمانه آن دو ایجاد شد.
عاشق او می‌شوی
پیش از رقابت‌های انتخاباتی سال 2016، بیشتر آشنایی کوشنر با خاورمیانه از طریق اسرائیل بود. بنجامین نتانیاهو، نخست‌وزیر صهیونیست‌ها دوست خانوادگی کوشنر بود و خانواده کوشنر در حمایت از سازمان‌های غیرانتفاعی صهیونیستی در مناطق فلسطینی کرانه باختری کوتاهی نکردند.
اما برای قانون‌گذاران خلیج‌فارس نفت‌خیز، کوشنر همچون سایر افراد خانواده‌اش، صرفاً یک املاکی آمریکایی بود. بر همین اساس تام باراک، یک لبنانی آمریکایی سرمایه‌گذار در املاک و مستقلات با روابط نزدیک با ترامپ و قانون‌گذاران خلیج‌فارس در زمان کمپین انتخاباتی، عازم شد تا کوشنر را به‌عنوان همکار متحد کاربری خود معرفی کند.
باراک در ماه می 2016 (اردیبهشت - خرداد 95) در ایمیلی به یوسف العتیبه سفیر امارات در واشنگتن نوشت: عاشق او می‌شوی و او همسو با اهداف ما است.
به بیان کارشناسان سعودی، کوشنر نقطه حیاتی تمرکز در دولت ترامپ است. وی بادانش اندک در مورد منطقه، قدرت تجزیه‌وتحلیل محدود و تمرکز شدید برای رسیدن به توافق با فلسطینیان همسو با منافع اسرائیلی‌ها، به روی کار آمده است
العتیبه خیلی زود خود را به‌عنوان مشاور غیررسمی منطقه‌ای برای کوشنر معرفی کرد. سفیر امارات البته بدش نمی‌آمد که بن‌سلمان برجسته شود، چراکه با پیر شدن پادشاه، ترجیح امارات بر تخت نشستن بن‌سلمان در جدال با خاندان سعودی بود.
چند ماه پس از انتخاب ترامپ، شاهزاده بن‌زاید ولیعهد و حاکم اجرایی امارات در سفر به نیویورک و دیدار با کوشنر و دیگران در حاشیه فرایند صلح اسرائیل - فلسطین، بر دیدگاه‌های بن‌سلمان تأکید کرد. ریک گرسون، مدیر یک صندوق پوشش ریسک نزدیک به کوشنر ترتیب‌دهنده این دیدار بود و پس‌ازآن پیام موفقیت این دیدار را برای بن‌زاید ارسال کرد. پس از انتصاب کوشنر او در پیامکی به ولیعهد امارات نوشت تو یک دوست واقعی در کاخ سفید پیدا کرده‌ای و سپس پیش از رفتن کوشنر به کاخ سفید، دیدار دیگری بین آن دو ترتیب داد.
با افشای این پیام‌ها از سوی روزنامه نیویورک‌تایمز، گرسون از اظهارنظر در این رابطه امتناع کرد و سفارت امارات نیز پاسخی به سؤالات نداد.
عدم آگاهی نسبت به تاریخ
به گفته افراد ارشد نزدیک به سعودی‌ها، بن‌سلمان بعدازآنتخاب ترامپ دیداری نیز با کوشنر در نیویورک داشته است.
نتانیاهو، نخست‌وزیر صهیونیست‌ها دوست خانوادگی کوشنر بود و خانواده کوشنر در حمایت از سازمان‌های غیرانتفاعی صهیونیستی در مناطق فلسطینی کرانه باختری کوتاهی نکردند
به گفته دو مقام آگاه از جلسه، مساعد بن‌محمد العیبان، وزیر کابینه و تصمیم‌گیرنده در برنامه‌های اقتصادی و امنیت ملی عربستان و خالد الفلیح، وزیر انرژی دست‌نشانده ولیعهد و مدیرعامل شرکت نفت، افراد حاضر در تیم دیدار‌کننده با کوشنر بوده‌اند. العیبان از ارائه نظر در این رابطه خودداری کرده و فلیح در دسترس نبوده است.
این هیئت در گزارش خود از بی‌تفاوتی کوشنر به عربستان گفته‌اند: کوشنر به‌صراحت از عدم آشنایی خود با تاریخ روابط سعودی - عربستان سخن گفت و در مورد حمایت سعودی‌ها از تروریسم سؤال کرد و بعد از توضیحات عدم حمایت سعودی‌ها و نقش آن‌ها درمورد جنگ با تروریسم قانع شد. درواقع سعودی‌ها از پیشگامی خود در جنگ علیه اسلام‌گرایی افراطی برای کوشنر گفته بودند.
از طرفی کوشنر بر اساس این گزارش، در دیدار با مقامات بر منازعات اسرائیل - فلسطین تأکید داشته است و خواستار راهکاری برای غلبه وی بر این منازعات بوده است. در گزارش آمده است: آمریکایی‌ها هنوز راهکاری در مورد خاورمیانه ندارند و تنها خواهان یک راهکار تاریخی در حمایت از ثبات اسرائیل و حل مسئله اسرائیل - فلسطین هستند.
کوشنر و بن‌سلمان بعد از قتل خاشقجی نیز مکالماتی داشته‌اند و با وجود اعلام کاخ سفید به عربستان برای شفاف‌سازی و ارائه جزئیات بیشتر، کوشنر در مکالمات غیررسمی به بن‌سلمان مشاوره‌هایی برای خواباندن تنش‌ها ارائه کرد
هیئت سعودی همچنین طرحی برای تبادل اطلاعات ارائه کرد که دولت ترامپ بتواند برای مأموریت ارزیابی موشکافانه افرادی که قصد اقامت در آمریکا دارند به کار بگیرند. و هیئت همچنین متعهد به همکاری در سطح کلان برای کمک به شکست افکار افراطی شد. شواهدی بسیاری وجود دارد که بسیاری از طرح‌های سعودی در نهایت اجرایی نشدند. طرح ناتوی عربی یکی از آن‌ها بود. برنامه‌های سرمایه‌گذاری 50، 200 و 100 میلیارد دلاری سرمایه‌گذاری سعودی‌ها و کشورهای متحدش در آمریکا از دیگر آن‌ها بود.
نقش سعودی‌ها در مذاکرات صلح
اسرائیل همواره به مقامات کاخ سفید در مورد نقش لازم سعودی‌ها برای راهبرد صلح تأکید می‌کردند. به‌ویژه آنکه بن‌سلمان دیدگاه خصمانه‌ای به ایران داشت و بر حق صهیونیست‌ها در مالکیت اراضی تأکید می‌کرد. کوشنر تنها چند هفته بعدازآنتخاب ترامپ به وی اصرار کرده که اولین دیدار خارجی خود را با سعودی‌ها تنظیم کند، چراکه راهکار وی در منطقه را شکل می‌دهد.
برخی افراد در دولت ازجمله رکس تیلرسون با این ایده مخالف بودند و می‌پنداشتند که نزدیکی بیش‌ازحد انعطاف‌پذیری و اهرم فشار را از آمریکا می‌گیرد؛ اما با اصرار کوشنر برای برگزاری دیدار، مقامات وزارت خارجه و پنتاگون در مورد روابط فردبه‌فرد بین شاهزاده محمد و کوشنر اظهار نگرانی کردند.
کوشنر و بن‌سلمان بعد از قتل خاشقجی نیز مکالماتی داشته‌اند و با وجود اعلام کاخ سفید به عربستان برای شفاف‌سازی و ارائه جزئیات بیشتر، کوشنر در مکالمات غیررسمی به بن‌سلمان مشاوره‌هایی برای خواباندن تنش‌ها ارائه کرد و به وی هشدار داد سریع‌تر مسائل منطقه‌ای را کنار بگذارد و دست به اقدام شرم‌آور دیگری نزند.
بعد از ماجرای قتل کم‌کم سعودی‌های زیر تعهدات خود زدند و جلوی سرمایه‌گذاری‌های وعده داده شده را گرفتند. با این حال کوشنر به ترامپ فشار می‌آورد تا کنار بن‌سلمان بماند چراکه وی نقش کلیدی در سیاست منطقه‌ای داشت.
از طرفی برخی سیاست‌های آمریکا که همسو با بن‌سلمان بود از سوی رهبران سعودی پذیرفته نشد. ازجمله بردن سفارت این کشور در سرزمین اشغالی به بیت‌المقدس که ناراحتی رهبران سعودی را برانگیخت. حالا پادشاه عربستان که هنوز قدرت اصلی عربستان است با سیاست‌های کوشنر در برنامه صلح مخالف است. سلمان در سخنانی که ماه پیش نطق کرد گفت: تا زمانی که فلسطینیان به حق و حقوق خود برسند، مسئله فلسطین، دغدغه اصلی ما خواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید