رد خون در کاخ سفید

سیدمحمد میرزامحمدزاده

نیویورکر در مقاله‌ای نوشت: یکی از مقامات ارشد کاخ سفید که مسئول سیاست آمریکا در مورد عربستان سعودی است، روز جمعه (25 آبان ماه) بعد از ظهر، از سمت خود استعفا کرد؛ این حرکت حاکی از آن است که احتمالا دولت ترامپ، اختلافات درونی بر سر مواضع این کشور در برابر قتل جمال خاشقجی، منتقد سعودی، دارد.

به نقل از دو منبع آگاه، کریستن فونتن‌روز، مقام تازه مستعفی، کسی بود که بر فشار علیه دولت سعودی اصرار داشت و به تازگی برای تنظیم پیش‌نویس تحریم‌های دولت آمریکا، که در روزهای اخیر علیه مسئولین قتل اعمال شده است، به ریاض سفر کرده بود. همچنین وی کسی بود که اصرار داشت سعود القحطانی، مشاور ارشد شاهزاده محمد بن‌سلمان، در لیست تحریم شدگان قرار بگیرد که در نهایت این اتفاق روی داد.

البته دلایل دقیق خروج وی از دولت در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و مشخص نیست که آیا اصرار وی برای واکنش نسبت به ماجرای قتل، منجر به عصبانیت برخی در کاخ سفید شده است یا خیر. به گفته دو منبع مطلع، زمانی که فونتن‌روز از سفر ریاض خود به واشنگتن بازگشته است، اختلاف نظرهایی با روسای خود در شورای امنیت ملی آمریکا داشته است؛ جایی که او به عنوان مدیر منطقه خلیج‌فارس در آن خدمت می‌کرده است.

نماینده شورای امنیت ملی آمریکا از اظهار نظر در این مورد خودداری کرده است و خود فونتن‌روز نیز به پیام‌های سوالات رسانه‌ها در این مورد پاسخی نمی‌دهد.

صبح روز شنبه (26 آبان ماه)، ترامپ به صورت عمومی مواضع مشخصی در مورد اینکه آیا شاهزاده سعودی را مسئول قتل خاشقجی، می‌داند یا خیر، از خود بروز نداد. خاشقجی ستون‌نویس روزنامه واشنگتن پست، شهروند آمریکایی ساکن ایالت ویرجینیا بود. ترامپ عنوان کرد که هنوز ارزیابی سازمان اطلاعات آمریکا را که نشان می‌دهد شاهزاده محمد دستور قتل را صادر کرده، ندیده است و قرار است که در آن روز در مورد ماجرا توجیه شود.

ترامپ که پیش از عزیمت به ایالت کالیفرنیا، برای بازدید از خسارات آتش‌سوزی گسترده، در مورد شاهزاده با خبرنگاران، بیرون از کاخ سفید صحبت می‌کرد، گفت: تا این لحظه به ما گفته شده که او نقشی در ماجرا نداشته است.

اما وقتی که چند ساعت بعد او در شهر مالیبو کالیفرنیا، با خبرنگاران صحبت می‌کرد، اصرار داشت که سیا هنوز چیزی را ارزیابی نکرده و برای تصمیم‌گیری خیلی زود است. وی ادامه داد که روز سه‌شنبه (29 آبان ماه) گزارشی منتشر می‌شود که نشان می‌دهد ما در مورد ماجرای کلی چه فکری می‌کنیم و چه کسی بانی آن بوده و چه کسی آن را اجرا کرده است.

ترامپ ادامه داد: اتفاق وحشتناکی رخ داده است، قتل یک خبرنگار.

ترامپ همواره از ملامت شاهزاده محمد، کسی که دوست صمیمی جرد کوشنر، داماد ترامپ و محور مدیریت سیاست دولت آمریکا در خاورمیانه، است، سر باز زده است. البته او عربستان سعودی را با عنوان بدترین پنهان‌کاری عالم، مورد سرزنش قرار داده است.

بر اساس اخباری که روز جمعه (25 آبان ماه) در خروجی رسانه‌های آمریکا به نقل از مقامات آمریکایی منتشر شد، سازمان اطلاعات این کشور موسوم به سیا، نتیجه گرفته است که شاهزاده بن‌سلمان شخصاً دستور ترور خاشقجی را صادر کرده است. 

چند ساعت پس از آنکه ترامپ چنین صحبت‌هایی را به خبرنگاران گفته بود، یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه‌ای که با حساسیت خاصی تنظیم شده بود، بدون آنکه به دلایل خاصی اشاره کند، به رسانه‌ها اعلام کرد که ارزیابی سیا «غلط» بوده است.

هدر ناوئرت، سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: با احترام به قتل خاشقجی، هنوز سوالات بسیاری است که پاسخ داده نشده‌اند. وزارت امور خارجه همچنان به دنبال یافتن حقایق است. در عین حال ما به مشاوره خود با کنگره و همکاری با دیگر ملت‌ها ادامه می‌دهیم تا مسئولینی که در قتل جمال‌ خاشقجی دست داشته‌اند را به پاسخ وادار کنیم.

در هفته گذشته دولت ترامپ تحریم‌هایی را علیه 17 فرد متهم به دست داشتن در قتل اعمال کرد. این تحریم‌ها دقیقا در روزی اعلام شد که دادستان عمومی عربستان سعودی از تلاش برای محکومیت اعدام برای پنج نفر از عاملین قتل خبر داده بود.

وزارت خزانه‌داری آمریکا که مسئول اعمال این تحریم‌ها بود، ادعا کرده قحطانی که مشاور نزدیک به شاهزاده عربستان است، در برنامه‌ریزی و اجرای عملیاتی که منجر به قتل خاشقجی شده بود، دست داشته است.

به گفته مقامات آمریکایی و سعودی، قحطانی مسئول فعالیت‌های رسانه‌ای دربار سلطنتی و همچنین استراتژیست آزار و اذیت منتقدان سلطنت، از جمله خاشقجی بوده است.

لیست تحریم شدگان شامل احمد العسیری، معاون سابق سرویس امنیت و اطلاعات خارجی عربستان سعودی نبوده است. این اعتقاد وجود دارد عسیری که او هم جز معتمدین شاهزاده محمد بوده،  مغز متفکر عملیات قتل است.  اعضای مجلس آمریکا در هر دو حزب عنوان کرده‌اند که برای فشار بیشتر علیه عربستان سعودی تلاش می‌کنند.

در هفته‌های اخیر با افزایش فشارها بر کاخ سفید برای واکنش شدیدتر علیه ماجرای قتل، فونتن‌روز به همراه گروهی به عربستان سعودی فرستاده شد تا تحریم‌های پیشنهادی را تنظیم کنند. بر اساس رزومه وی در سایت لینکدین، وی از ماه مارس (اسفند - فروردین) در شورای امنیت ملی فعالیت داشته است. وی پنج سال هم سابقه همکاری با وزارت امور خارجه آمریکا را دارد.

در روزهای اخیر عربستان سعودی دوباره مواضع خود را در مورد اینکه قتل چطور انجام شده است تغییر داد، اما همچنان موضوع اطلاع شاهزاده از ماجرای قتل و مشارکت وی در هرگونه عملیاتی را رد کرده است.

چند هفته پیش، ترامپ عملیات سعودی را به یک ایده بد که به شیوه‌ای ضعیف اجرا شد، محکوم کرد.

اما روز شنبه (26 آبان ماه‌) موضعی بسیار نرم‌تر در مورد سعودی‌ها اتخاذ کرد؛ ترامپ که از گذشته، شاهزاده را آینده عربستان می‌دانست و از سیاست دولتش در مورد متحد قدیمی خود دفاع می‌کرد، در این روز به عربستان نگاهی اقتصادی داشت و حقوق بشر را از صحبت‌هایش حذف کرد.

ترامپ گفت: می‌دانید، ما اتحاد قوی با عربستان سعودی داریم. آنها به ما شغل می‌دهند، به ما تجارت و توسعه اقتصادی می‌دهند. آنها به واقع متحد خاص ما در مسائلی از جمله اشتغال و توسعه اقتصادی بوده‌اند.