وزارت دفاع روسیه عقب‌نشینی از مناطق شرقی اوکراین را تایید کرد؛
تغییر موازنه و پاتک کی‌یف به مسکو
فرشاد گلزاری
طی روزهای اخیر در پرونده اوکراین دو اتفاق بسیار مهم رخ داد. نخست، بحث اعزام تیمی از کارشناسان و ناظران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به رهبری رافائل گروسی رئیس این نهاد بین‌المللی به اوکراین بود. او و تمیش پس از دیدار با ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین به سمت منطقه زاپوریژیا حرکت کردند و در همان بدو ورود بدون توجه به وضعیت انسانی در این منطقه به سوی یکی از 10 نیروگاه هسته‌ای بزرگ و مهم جهان حرکت کردند. این تیم در نهایت با بررسی وضعیت راکتورهای نیروگاه زاپوریژیا گزارش ابتدایی خود را تهیه کردند و در نهایت آنرا در اختیار رسانه‌های بین‌المللی قرار دادند. تا به اینجای کار شاید هیچ اتفاقی رخ نداده باشد و همگی این روند را یک روال عادی بدانند اما آنچه در این میان متاسفانه نه از سوی اصحاب رسانه و نه از سوی تحلیلگران مورد اشاره قرار نگرفت، کارکرد رسانه بود. زمانی که درگیری‌ها در اطراف نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا افزایش پیدا کرد، رسانه‌های روسیه که خیلی قدرتمندتر از رسانه‌های اوکراین به حساب می‌آیند، بی‌پروا و بدون فوت وقت این خبر را مخابره می‌کردند که حملات ارتش اوکراین در حال تخریب راکتورهای نیروگاه زاپوریژیا است و هر لحظه ممکن است یک فاجعه جهانی رخ دهد. در مقابل اوکراینی‌ها هم با کمک‌های اطلاعاتی و ماهواره‌ای غرب تصاویری را از استقرار نظامیان روسیه در اطراف نیروگاه زاپوریژیا منتشر کردند و یک جنگ روانی علیه روس‌ها به راه انداختند. این روند تا جایی ادامه پیدا کرد که واکنش کشورهای غربی را به همراه داشت. طبیعی است که بحث نیروگاه اتمی زاپوریژیا و مسائلی که پیرامون آن رخ داده برای صلح و امنیت بین‌المللی مهم است اما موضوع این است که اساساً هر چیزی که در پرونده اوکراین وجود دارد را باید سیاسی دانست. نه تنها روس‌ها بلکه حامیان کی‌یف به خوبی می‌دانند که در این تقابل آشکار باید از همه چیز استفاده کرد؛ از رسانه گرفته تا توپ و تانک، همگی برای طرفین ارزش استراتژیک دارند و حالا در مورد نیروگاه زاپوریژیا باز هم شاهد جنگ روانی و سیاسی هستیم. به گونه‌ای که اپراتور انرژی هسته‌ای اوکراین دیروز (یکشنبه) اعلام کرد با اتصال مجدد نیروگاه زاپوریژیا به شبکه برق اوکراین، مهندسان توانستند آخرین راکتور فعال این نیروگاه را به منظور جلوگیری از یک فاجعه هسته‌ای، خاموش کنند. این اپراتور اوکراینی اعلام کرد که با قطع شدن مجدد برق بیرونی، خطر همچنان بالاست و در این شرایط این نیروگاه هسته‌ای مجبور خواهد شد تا ژنراتورهای دیزلی اضطراری را فعال کند تا بتواند راکتورها را خنک نگه‌دارد و از ذوب هسته‌ای جلوگیری کند. این خبر در حالی دیروز منتشر شده که مقامات اوکراینی گفته بودند این نیروگاه صرفاً سوخت دیزل را برای ۱۰ روز ذخیره کرده و بعد از آن مشخص نیست که چه اتفاقی خواهد افتاد؛ چراکه اوکراین آرام آرام باید محیای استقبال از فصل سرما شود و به همین دلیل اگر نیروگاه زاپوریژیا تعطیل شود مشخص نیست که برق اوکراین چگونه باید تامین شود.
طبیعی است که بحث نیروگاه اتمی زاپوریژیا و مسائلی که پیرامون آن رخ داده برای صلح و امنیت بین‌المللی مهم است، اما اساساً هر موضوعی که در پرونده اوکراین وجود دارد را باید سیاسی دانست
عقب‌نشینی روس‌ها با پوشش بازسازی؟
روس‌ها برای جلوگیری از تضعیف روحیه قوای خود، می‌خواهند شکست خود را به نوعی سازماندهی مجدد نظامی قلمداد کنند که البته ممکن است این اقدام یک تله نظامی برای اوکراینی‌ها هم به شمار آید
اما مساله دوم که از اهمیت بیشتری برخوردار است، پیشروی ارتش اوکراین در شرق این کشور بود که موجب عقب‌نشینی نیروهای روسیه شد. اصل ماجرا از این قرار است که جمعه گذشته و همزمان با سفر وزیر خارجه آمریکا به اوکراین برای اعلام کمک‌های بیشتر به این کشور، کی‌یف از «ضدحمله رعدآسا» خبر داد و مدعی شد که طی آن، بخش‌هایی از قلمرو شرقی و جنوبی خود را که در کنترل روسیه بود، آزاد کرده است. دراین راستا ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین در پیامی ویدیویی گاعلام کرد که از نخستین روز ماه میلادی جاری، نیروهای کی‌یف ده‌ها منطقه مسکونی را آزاد کرده و ۱۰۰۰ کیلومتر مربع از خاک خود را در شرق و جنوب این کشور، از کنترل روسیه خارج کرده‌اند. زلنسکی همچنین ویدیویی منتشر کرد که در آن، سربازان اوکراینی مدعی شدند که کنترل شهر «بالاکلیا» در نزدیکی خارکیف (بزرگترین شهر اوکراین) را به دست گرفته‌اند. اما کمی بعد از انتشار این ویدئو یک مقام محلی طرفدار روسیه این ادعای اوکراین را رد کرد و گفت که نیروهای مسکو نقشه تلاش‌های اوکراین برای محاصره و تصرف بالاکلیا را دفع کرده و این شهر اکنون در کنترل روس‌ها قرار دارد. تایید و تکذیب‌ها از سوی کی‌یف و مسکو حدود 24 ساعت از طریق رسانه‌ها ادامه داشت که نهایت رویترز اعلام کرد در ضدحمله ارتش اوکراین در منطقه خارکیف در شرق اوکراین، نیروهای کی‌یف به صورت ناگهانی به عمق خطوط روسیه یورش بردند. پس از آن الکسی آرستویچ، مشاور ولودیمیر زلنسکی، نیز در ویدئویی که در یوتیوب منتشر شد، اظهار داشت که نیروهای روسی در شهر ایزیوم تقریبا محاصره شده‌اند. کمی بعد هم مقامات اوکراینی ویدئوهایی را منتشر کردند که نشان میداد سربازان اوکراینی پرچم‌ها این کشور را در مناطق بازپس گرفته شده به اهتزاز در آورده‌اند. در اینجا بود که توپخانه رسانه‌ای غرب هم به کمک کی‌یف آمد و از چپ و راست اخباری مبنی بر عقب‌نشینی سربازان کرملین از خارکیف منتشر شد. در نهایت این روندِ تبلیغاتی و استفاده به موقع از رسانه‌ها باعث شد تا چند ساعت بعد از انتشار این اخبار، ویتالی گانچف، مقام اداری تحت حمایت روسیه در منطقه خارکف اعلام کند که نیروهای اوکراینی با شکستن خط دفاعی نیروهای روس، به پیروزی چشمگیری دست یافته‌اند. در اینجا دو نکته مهم وجود دارد. اولاً اینکه وزارت دفاع روسیه اعلام کرده که به منظور دستیابی به اهداف اعلام شده از عملیات ویژه نظامی برای آزادسازی دونباس، تصمیم به سازماندهی مجدد نیروهای روسی مستقر در مناطق بالاکلیا و ایزیوم برای ایجاد تلاش در جهت تقویت دونتسک گرفته شده است. این اظهارات بدان معناست که روس‌ها برای جلوگیری از تضعیف روحیه قوای خود، می‌خواهند این شکست نظامی خودشان را به نوعی یک سازماندهی مجدد نظامی قلمداد کنند که البته ممکن است این اقدام یک تله نظامی برای اوکراینی‌ها هم به حساب بیاید. اما نکته دوم این است که بخش اعظمی از این پیروزی به تسلیحاتی مربوط خواهد بود که غرب و بالاخص آمریکا در اختیار اوکراینی‌ها قرار داده است. به عنوان مثال در بسته کمک‌های نظامی جدید آمریکا برای اوکراین که پنجشنبه گذشته با ارزش ۶۷۵ میلیون دلار اعلام شد، مهمات سامانه هیمارس هم به چشم می‌خورد. این سامانه می‌تواند تا 300 کیلومتر انواع راکت‌های هدایت‌شونده را شلیک کند که بدون تردید مواضع روس‌ها را در هم شکسته است. حالا باید دید قدم بعدی مسکو در شرق و جنوب شرقی اوکراین چه خواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید