تبادل تهدید در تنگة تایوان

فرشاد گلزاری

از روزی که نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا وارد تایوان شد، این جزیره در حال دست و پنجه نرم کردن با پیام‌های تهدید «چین» است. آنچه به چشم مخاطبان و مفسران می‌آید، صرفاً بحث حضور نانسی پلوسی در تایوان به عنوان نفر سوم ساختار سیاسی ایالات متحده است. گرچه حضور پلوسی در تایوان به تنش میان آمریکا و چین دامن زده است؛ اما در این میان یک نکته بسیار مهم وجود دارد که کمتر کسی به آن پرداخته است.

در سفر پلوسی به تایوان، لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده نیز همراه و در کنار او پای بر خاک این کشور گذاشت و این دقیقاً همان پیام «هشدار قرمزی» بود که واشنگتن در ابتدای سفر رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایپه به چین مخابره کرد. این پیام دقیقاً چینی‌ها را متوجه کرد که اگر یک گلوله به سوی تایوان شلیک شود یا هواپیمای پلوسی که وزیر دفاع آمریکا یا همان ریاست بزرگترین ارتش دنیا در آن قرار دارد مورد اصابت قرار بگیرد، به منزله هدف قرار دادن ارتش ایالات متحده و همچنین نهاد قانونگذاری آمریکا است. این هشدار آمریکا با اسکورت هواپیمای حامل پلوسی توسط جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش ایالات متحده به چین صادر نشد، بلکه قرار گرفتن وزیر دفاع در کنار نانسی پلوسی بود که حرف اول و آخر را به نظامیان اژدهای سرخ زد و به آنها با زبان بی‌زبانی گفت که دست‌ها را از روی ماشه بردارید. به هر ترتیب، پلوسی وارد تایوان شد و آنچه که چین انتظار نداشت رخ داد اما در ادامه رفتار پکن به نوعی نشان از یک نگرانی و عصبانیت چند لایه دارد.

چند روز پیش وزارت خارجه چین با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که پکن دیدارهای آتی بین وزیران دفاع چین و آمریکا را لغو کرده و به همکاری در حوزه ایمنی دریایی با واشنگتن پایان می‌دهد. این بیانیه از لغو موقت همکاری چین با آمریکا در حوزه‌های بازگرداندن مهاجران غیرقانونی، همکاری قضایی، جنایات فراملی و تغییرات آب‌وهوایی خبر می‌دهد و این مساله به جای باریک کشیده شده است. در این رابطه وو کین، سخنگوی وزارت دفاع چین از لغو مذاکرات نظامی با واشنگتن در اعتراض به سفر اخیر رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان دفاع کرد و هشدار داد، واشنگتن باید مسئولیت تبعات جدی این سفر را بپذیرد. بر همین اساس مذاکرات دو طرف با محوریت نظامی هم لغو شد و این در حالیست که بسیاری از مقامات آمریکا صرفاً یک موضع کاملاً آرام در این مورد و سایر محورهایی که چین همکاری خود را با آمریکا قطع کرد، اتخاذ کردند. البته مقامات پنتاگون هم این اقدام پکن را  موضعی افراطی و غیرمسئولانه قلمداد کردند اما مساله این است که به هر ترتیب این تشنج در حال تبدیل شدن به یک مقابله خطرناک است.

واشنگتن با استفاده از «تحریک هوشمند» اقدام به عصبانی کردن چین از ناحیه تایوان کرد. نمونه این استراتژی را در مورد روسیه هم مشاهده کردیم و ماههاست که مسکو در حال زورآزمایی علیه کی‌یف است

اقدامات متقابل علیه حمله شبیه‌سازی شده

چین به خوبی می‌داند که در دام آمریکا قرار دارد و باید آهسته و پیوسته گام بردارد؛ به همین دلیل فعلاً خبری از منازعه در محور اقتصادی نیست و پکن سعی دارد وارد این محور نشود

اینکه چین و آمریکا وارد چه نوع مجادله‌ای خواهند شد، چندان مورد نظر ما نیست و در گذشته هم بارها در مورد این تقابل در همین صفحه صحبت کرده‌ایم اما آنچه مهم به نظر می‌رسد، کشیده شدن سطح تنازع میان چین و تایوان از ورطه تئوری به سطح «نیمه عملیاتی» است. فارغ از اینکه در زمان سفر پلوسی به تایپه چندین جنگنده اقدام به مانور بر فراز آسمان تایوان کردند و پس از آن حدود 5 تا 6 ناو و ناوچه چین وارد تنگه تایوان شدند، اما آنچه از رزمایش‌های نظامی چین برمی‌آید، به نوعی نشان‌دهنده آن است که پکن به دنبال چنگ و دندان نشان دادن به تایوان در این اثنا است. بر همین اساس ارتش چین یک روز پس از پایان برنامه‌ریزی شده بزرگترین مانورهای تاریخ خود در اعتراض به سفر هفته گذشته رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، از برگزاری رزمایش نظامی جدید از دیروز (دوشنبه) در دریا و حریم هوایی اطراف تایوان خبر داد. فرماندهی ارتش شرقی چین اعلام کرد تمرینات مشترکی را با تمرکز بر عملیات ضد زیردریایی و حمله دریایی انجام خواهد داد که این نگرانی برخی از تحلیلگران امنیتی و دیپلمات‌ها را از ادامه فشار پکن بر قدرت دفاعی تایوان تایید می‌کند. مدت زمان و مکان دقیق آخرین مانورها هنوز مشخص نیست، اما تایوان قبلاً محدودیت‌های پروازی را در نزدیکی شش منطقه تمرینی قبلی چین در اطراف جزیره کاهش داده است. توجه داشته باشید که فراتر از شلیک ۱۱ موشک بالستیک کوتاه‌برد طی چهار روز قبل از رزمایش مذکور، کشتی‌های جنگی چینی، جت‌های جنگنده و پهپادها به طور گسترده در اطراف جزیره مانور دادند اما در همین راستا تایوانی‌ها هم ساکت ننشستند. سخنگوی یگان هشتم ارتش تایوان دیروز (دوشنبه) اعلام کرد که در واکنش به رزمایش‌های چین، دست به انجام رزمایش «دفاع در برابر حمله» خواهد زد. نکته مهم این است که مقامات تایوانی اعلام کردند در این رزمایش که سه‌شنبه (امروز) تا پنجشنبه انجام می‌گیرد (همانند رزمایش‌های چین) از قدرت واقعی آتش استفاده و اقدامات متقابل علیه حمله شبیه‌سازی شده چین به تایوان را تمرین خواهند کرد. اینکه در این میان قرار است چه اتفاقی رخ دهد کاملاً مشخص نیست اما به صورت علنی شاهد رد و بدل شدن تهدید از سوی چین و تایوان به سوی یکدیگر هستیم که به نظر می‌آید ایالات متحده هم چندان از این موضوع ناراحت نیست. واقعیت تأسفبار این است که واشنگتن با استفاده از «تحریک هوشمند» اقدام به عصبانی کردن چین از ناحیه تایوان کرد و این در حالیست که نمونه این استراتژی را در مورد روسیه هم مشاهده کردیم. ایالات متحده با تحریک برنامه‌ریزی شده توانست روسیه را به حمله به اوکراین وادارد و حالا با تحریک چین به دنبال ایجاد یک تنش جدی میان پکن و تایپه است. هیچ شکی وجود ندارد که قطع ارتباط میان واشنگتن و پکن می‌تواند هرگونه برخورد تصادفی را محتمل‌تر نشان دهد اما در این میان هیچ اثری در مورد قطع ارتباط در حوزه اقتصادی نیست. چین به خوبی می‌داند که در دام آمریکا قرار دارد و باید آهسته و پیوسته گام بردارد و به همین دلیل است که فعلاً خبری از منازعه در محور اقتصادی وجود ندارد.