مانور قدرت علیه مسکو، بیخ گوش چین!

فرشاد گلزاری

 بحران اوکراین به داوری تاریخ همانند یک نزاع همه‌گیرِ سیاسی شده است و این دقیقاً همان برهه‌ای است که شطرنج قدرت در پشت میزهای مذاکره و گفت‌وگو را شکل می‌دهد. در این بین باید متوجه بود که زهرِ حملات روسیه به اوکراین احتمالا گرفته شده است، اما همانند بسیاری از منازعات شاهد آن هستیم که حالا دیپلمات‌ها و بازیگران اصلی به میدان آمده‌اند. اینکه بگوییم زد و خورد در اوکراین قرار است به زودی منحنی نزولی به خود بگیرد، عملاً یک تحلیل غیردقیق به حساب می‌آید و باعث می‌شود که خطای دیدگاهی بر متون منتشر شده حاکم شود، اما آنچه در این میان باید مورد توجه قرار بگیرد رفت و آمدها و مواضعی است که حالا به نوعی تغییر پیدا کرده یا اینکه فاز جدید آن رخ عیان کرده است. مهمترین اتفاقی که حالا در این بحبوحه درگیری رخ داد، اقدام اخیر کنگره ایالات متحده بود که به نوعی می‌تواند دامنه جنگ را بیش از پیش گسترده‌تر کند؛ چراکه سرانجام پس از کش‌وقوس‌های فراوان، سنای آمریکا کمکی به ارزش تقریبا ۴۰ میلیارد دلار برای ارائه به اوکراین را تصویب و این لایحه را به کاخ سفید ارسال کرد تا جو بایدن آن را امضا کند. این بسته که با ۸۶ رأی مثبت در مقابل ۱۱ رأی مخالف تصویب شد، شامل کمک‌های نظامی، اقتصادی و بشردوستانه می‌شود. گزارش شده است که این ۱۱ رأی مخالف همه از حزب جمهوری‌خواه بوده‌اند. اینکه چنین رقمی توسط ایالات متحده تصویب شود چندان دور از ذهن نبود اما باید توجه داشت که این بسته برای کی‌یف شاهرگ حیاتی نظامی به حساب می‌آید؛ چراکه از یک سو این رقم باعث می‌شود حجم قابل‌توجهی از تسلیحات و ادوات نظامی و کمک‌های بشردوستانه روانه اوکراین شود و از سوی دیگر هم روس‌ها نظاره‌گر اوضاع هستند. بدون تردید این رقم برای روسیه نه تنها خوشایند نیست بلکه تهدید است و قطعا دست به تعریض عملیات نظامی خود خواهند زد.ً اگر هم جبهه جدیدی را در درگیری‌ها باز نکنند، سعی خواهند کرد ادوات و تسلیحات زرهی خود را برای مقابله با اوکراین چند برابر کنند. از سوی دیگر این اقدام دولت ایالات متحده و همچنین سنای این کشور یک پیام روانی هم برای روسیه دارد. واشنگتن با این اقدام سعی می‌کند تا به مسکو بفهماند که اگر قرار بر آغاز عملیات نظامی جدید در شرق و جنوب شرقی اوکراین باشد، بدون شک غربی‌ها با این ارقام نه تنها جنگ را فرسایشی می‌کنند، بلکه در این میان ممکن است شرق اوکراین هم مورد حملاتی قرار بگیرد! مساله دیگر هم این است که از حیث روانی، روس‌ها با دیدن این ارقام و اعداد اگر هم بخواهند بودجه‌ای را به تصویب برسانند، تحریم‌هایی که علیه آنها اعمال شده، این اجازه را نمی‌دهد و باید آهسته و پیوسته قدم بردارند.

بایدن قرار است در توکیو با نخست وزیرانی از کشورهای عضو «گروه4» یعنی کیشیدا از ژاپن، نارندرا مودی از هند و برنده انتخابات پارلمانی استرالیا که امروز (شنبه) مشخص می‌شود، دیدار کند که به نوعی می‌تواند یک ائتلاف‌سازی جدید را نمایان کند

بایدن در شرق‌آسیا

پس از کش‌وقوس‌های فراوان، سنای آمریکا کمکی به ارزش ۴۰ میلیارد دلار برای ارائه به اوکراین را تصویب و این لایحه را به کاخ سفید ارسال کرد که همزمانی این اقدام با سفر بایدن می‌تواند پیام جدیدی به مسکو باشد

نکته دیگری که در مورد تصویب این بسته کمکی دولت آمریکا باید موردنظر قرار بگیرد این است که سنای ایالات متحده زمانی این بسته را تایید کرد که بایدن راهی سئول شد. از حدود سه هفته پیش برنامه سفر پنج روزه بایدن به کره جنوبی و ژاپن مطرح شده بود اما همزمانی این دو موضوع به نوعی نشان می‌دهد که کاخ‌سفید تا دقیقه آخری که بایدن قصد ترک خاک آمریکا را داشته، سناریوها علیه روسیه را در داخلِ کشورش دنبال کرده و سپس عازم سئول شده است. خبرگزاری یونهاپ دیروز (جمعه) اعلام کرد که جو بایدن وارد کره جنوبی شد تا در اولین دیدار خود با رئیس‌جمهوری جدید این کشور در خصوص طیف گسترده‌ای از موضوعات از جمله برنامه هسته‌ای کره شمالی و خطرات زنجیره تامین گفت‌وگو کند. این خبرگزاری اعلام کرده که انتظار می‌رود جو بایدن مستقیماً به کارخانه تراشه‌های سامسونگ در شهر سئول برود تا علاوه بر بازدید از تاسیسات کارخانه، «یون سوک یول»، رئیس جمهوری کره جنوبی را ملاقات و بر تعهد دو کشور در خصوص همکاری‌ها در جهت تقویت زنجیره‌های تامین تاکید کند. سفر جو بایدن که اولین سفر او از زمان روی کار آمدنش به آسیا است، در حالی انجام می‌شود که هم سئول و هم واشنگتن معتقدند آزمایش موشک بالستیک هسته‌ای یا قاره‌پیمای کره شمالی قریب‌الوقوع بوده و ممکن است حتی در زمانی که بایدن در کره جنوبی یا ژاپن به سر می‌برد، رخ دهد. در این  میان گفته شده بود که بایدن احتمالاً از منطقه مرزی میان دو کره که به عنوان  مدار 38 درجه شناخته می‌شود دیدار می‌کند، اما رویترز گزارش داد که رئیس جمهوری آمریکا برنامه دیدار از منطقه مرزی میان دو کره را لغو کرده است. در این میان اما سفر بایدن به ژاپن هم باید مورد نظر قرار بگیرد. او قرار است در این سفر پنج روزه با فومیو کیشیدا، نخست وزیر ژاپن در توکیو هم دیدار کند که پیام این دیدار بیش از هرچیز می‌تواند اخطاری به روس‌ها و چینی‌ها باشد. بایدن قرار است در توکیو با نخست وزیرانی از کشورهای عضو «گروه4» یعنی کیشیدا از ژاپن، نارندرا مودی از هند و برنده انتخابات پارلمانی استرالیا که امروز (شنبه) مشخص می‌شود، دیدار کند. در این میان باید توجه داشت که حدود 20 سال از زمانی که یک رئیس‌جمهور آمریکا به ژاپن سفر کرده می‌گذرد و به نظر می‌رسد که حالا بحران اوکراین و شراکت کره جنوبی و ژاپن با آمریکا برای هدف قرار دادن روسیه باعث شده تا وی وارد شبه جزیره کره شود. اما نکته بسیار مهم دیگر چین و هشدار علنی آمریکا است. بایدن با این سفر درصدد است تا در میانه بحران اوکراین به صورت علنی علاوه بر اینکه مانور قدرت خود را اجرایی کند، به پکن هم هشدار دهد که مبادا در این میان بخواهد علیه ایالات متحده و شرکای آن بیش از حد معمول به روسیه نزدیک شود. البته این اقدام بایدن شلیک تیر اخطار برای چینی‌ها در پرونده تایوان هم به حساب می‌آید که باید دید طی این سفر چه توافق‌هایی قرار است در حوزه فناوری و اقتصاد میان آمریکا و شرکایش منعقد شود.