حذف «ایمن الظواهری» با گرای طالبان؟!

فرشاد گلزاری

هنوز یکسال از به قدرت رسیدن مجدد طالبان نگذشته است که یک خبر همانند بمب هسته‌ای جهان را درنوردید: ایمن الظواهری، رهبر سازمان القاعده کشته شد! شاید طی یک سال گذشته چندین و چندبار این خبر را از رسانه‌های دنیا شنیده باشید اما هیچکدام از آنها صحت نداشت، جز خبر آخر که به تایید کاخ‌سفید رسیده است. اوایل صبح روز گذشته (سه‌شنبه) ساعت 5 بامداد به وقت تهران) رئیس‌جمهور ایالات متحده در یک کنفرانس خبری حاضر شد و رسماً اعلام کرد که نیروی هوایی ارتش امریکا توانسته است جانشین اسامه بن لادن یعنی «ایمن الظواهری» را به قتل برساند. نکته مهم این است که جو بایدن در پیامی توئیتری پس از سخنرانی خود درباره تایید رسمی خبرکشته شدن رهبر القاعده در حمله هوایی این کشور، تروریست‌های سراسر جهان را تهدید و چندین بار با الفاظ گوناگون به آنها اعلام کرد که هر جای دنیا باشید شما را پیدا و حذف می‌کنیم. اینکه چرا بایدن با این شور و حرارت خبر حذف فیزیکی رهبر القاعده به عنوان بزرگترین سازمان تروریستی دنیا را مطرح می‌کند شاید برای کسی مهم نباشد اما او خبر از حذف کسی داده که روزی در اطراف قاهره به دنیا آمد و تمام خاندانش در عرصه طبابت برای خودشان نام و شهره‌ای دست و پا کرده بودند. ایمن الظواهری هم از خانواده‌اش مستثنی نبود. او یک پزشک بود و در اواخر دهه شصت میلادی قبل از پیوستن به دانشکده پزشکی که در سال ۱۹۷۵ از آن فارغ التحصیل شد، به سازمان الجهاد پیوست و مسیر زندگی او دقیقاً در همین‌جا تغییر کرد. ظواهری در سال ۱۹۸۱ به اتهام داشتن انبار اسلحه غیرقانونی در مصر بازداشت و به سه سال زندان محکوم شد. در سال ۱۹۸۵ نیز از زندان آزاد شد. در نیمه دوم دهه 80 به افغانستان رفت و در آنجا ضمن آشنایی با بن لادن به القاعده پیوست. او شاید نمی‌دانست که روزی قرار است تصویرش در کوه‌های تورابورای افغانستان (واقع در ولایت ننگرهار) در کنار شخصی منتشر شود که بزرگترین عملیات تروریستی تاریخ بشر بر کره زمین را در سال 2001 رهبری کرده و حدود 3100 نفر را به کام مرگ کشاندهاست.  به هر ترتیب ظواهری بعد از هدف قرار گرفتن «گرگ سفید» (عنوان بن لادن در میان کارشناسان حوزه تروریسم در سازمان سیا) به عنوان دومین رهبر سازمان عریض و طویل القاعده منصوب شد و تاریخ 31 جولای 2022 برای مرگ او ثبت و ضبط شد. اینکه ظواهری در این اواخر مشغول به چه کاری بود و یا اینکه القاعده در دوران او از کجا به کجا کشانده شد، موضوعی است که هفته‌ها و ماه‌ها وقت برای تحلیل آن لازم است اما آنچه در این میان باید موردنظر بگیرد زیست ظواهری به عنوان رهبری است که بسیاری از اشخاص حاضر در کادر مرکزی القاعده، او را سمبل و شیرازه نگه داشتن القاعده از بسیاری از بحران‌های منطقه‌ای مانند سوریه می‌دانند.

حذف با کمک طالب‌ها!  

اینکه بگوییم القاعده تحت رهبری ظواهری در سوریه حضور نداشته، کاملاً غلط است؛ چراکه شاخه سوری آن در ابتدا با عنوان «جبهه النصره» و سپس با نام «هیئت تحریرالشام» تحت رهبری ابومحمد الجولانی در شامات حضور داشت ولی اختلاف‌ها میان رهبری القاعده با شاخه سوری کاملاً مشهود و بعضاً در راستای ساختار عرضی (نه طولی) این تشکیلات به چشم می‌خورد. به دور از این حاشیه‌نویسی‌ها، آنچه حالا بر مدار پرونده حذف فیزیکی ظواهری استوار شده، بازیگری طالبان و شبکه حقانی است. گزارشی که از سوی سازمان سیا به رهبری ویلیام برنز به رسانه‌های ایالات متحده و به خصوص به سی.ان.ان داده شده تا افکار عمومی را اقناع کند، بسیار شبیه به همان گزارشی است که سازمان سیا به کمک سرویس اطلاعاتی پاکستان (ISI) در سال 2011 میلادی و پس از حذف بن‌لادن در ابیت‌آباد پاکستان به مردم جهان خوراند. یک ژانر تکراری از عملیات رهگیری، ردزنی، رصد، شبکه‌سازی محیطی و در نهایت ترور به وسیله پهپادهای نیروی هوایی آمریکا. اگرچه بن لادن را تا حدودی دودِ حاصل از سوزاندن زباله‌هایش در حیاط خانه رسوا کرد، اما ظواهری دقیقاً در مرفه‌نشین‌ترین محله کابل یعنی محله شیرپور حضور داشته و تنها تحرکی که باعث تایید هویت فیزیکی‌اش شده، حضور در بالکن خانه‌ای بود که متعلق به سراج‌الدین حقانی، وزیر کشور فعلی افغانستان و پسر جلال‌الدین حقانی، موسس شبکه حقانی بوده است. اصل قضیه دقیقاً اینجاست که رهبر القاعده زمانی توسط آمریکایی‌ها شکار می‌شود که افغانستان تحت اداره طالبان است و از سوی دیگر ارکان حساس این کشور (خصوصاً وزارت کشور) در دست حقانی‌ها قرار دارد که در گذشته و در زمان حیات ملاعمر (موسس و اولین رهبر طالبان) به عنوان حلقه وصل طالبان و القاعده ایفای نقش می‌کردند. جالب‌تر این است که سه روز پیش (یکشنبه) و دقیقاً چندین ساعت پس از حذف رهبر القاعده، بانک مرکزی افغانستان اعلام کرد در ادامه کمک‌‎های بشردوستانه جامعه جهانی به افغانستان، یک بسته نقدی 40 میلیون دلاری به کابل رسید و به یکی از بانک‌های تجاری افغانستان تحویل داده شد شاید این رقم، بهای گرای طالبان برای حذف «دکتر ظواهری» باشد!