آنکارا؛ تکرار حملات در عین فرافکنی و انکار

فرشاد گلزاری

قصه جدال چندین ساله ترکیه و گروه‌های کُرد مستقر در شمال سوریه و عراق سر درازی دارد و بسیاری از تحلیل‌ها به ریشه این نزاع اشاره کرده‌اند، ولی گویا قرار نیست آنکارا به این خصومت پایان دهد. آنچه که در این میان چندان پیچیده به نظر نمی‌رسد، موضوع امنیت ملی است که ترکیه طی سال‌ها بارها آن را به دستاویزی برای سرکوب کردهای سوریه و سپس عراق تبدیل کرده است. رجب طیب اردوغان به عنوان رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس‌جمهوری ترکیه که از آگوست 2014 میلادی تاکنون در این کسوت ایفای نقش می‌کند، بارها و بارها به این نکته اشاره کرده که امنیت ملی ترکیه از سوی پ.ک.ک و پ.ی.د مورد تزلزل قرار گرفته است و باید با مشت آهنین با این جماعت برخورد کرد. بسیاری شاید توجه نکنند که استان‌های کُردنشین ترکیه چندان برای حزب حاکم و شخص اردوغان یک محیط همسو با سیاست‌های آکپارتی به حساب نمی‌آید و در این مسیر دو موضوع مدنظر آنکارا بوده که یکی دیگری را نقض می‌کند. موضوع اول این است که دولت ترکیه در زمانی که احمد داوود اوغلو در کسوت وزیر خارجه این کشور ایفای نقش می‌کرد به دنبال این موضوع رفت که مشکل خود را با کردها حل و فصل کند و به داوری تاریخ و گواهِ اسناد و مدارک، داوود اوغلو معمار این موضوع به شمار می‌رفت. در این چارچوب خدمات و توسعه به برخی از استان‌های کردنشین ترکیه سرازیر شد؛ اما دیری نپایید که اوضاع آشفته شد. داوود اوغلو به عنوان نخست‌وزیر انتخاب و کمی بعد هم از این سِمت کنار گذاشته شد. همینجا بود که تشدید فشار علیه کردها را شاهد بودیم و این دقیقاً همان موضوع دوم است و به راحتی بحث اول را نقض می‌کند. یعنی اردوغان می‌داند که باید با کردها از در صلح وارد شود، اما در بحث مجادلات و تقابلات سیاسی در داخل ترکیه نمی‌خواهد این اهرم برای ماندن در قدرت به کنار گذاشته شود. واقعیت غیرقابل انکار دقیقاً همین سطوری است که از جلوی دیدگانتان گذشت. جوردی تیجل، یک مورخ متخصص در امر بازسازی تاریخ مدرن، روابط دولت- ملت‌ها و دولت‌سازی در خاورمیانه است که هم‌اکنون حدود 51 سال دارد. تخصص او عموماً در رابطه با کردهای سوریه و دولت‌سازی کردها است که مورد توجه بسیاری از رسانه‌های غربی و شرقی قرار دارد. او می‌گوید که کتب زیادی در مورد کردها نوشته شده است. شاید این گفته او از حیث سندپژوهی ارزش بالایی داشته باشد؛ اما در کل شناخت جامعه کُردی باید به زمانی برگردد که سوریه تحت قیمومیت فرانسه قرار دارد. باید دانست که نزاع ترکیه با این جماعت یک سناریوی مشخص است و گویی آنکارا پا را از حد خود فراتر گذاشته است.

یک حمله، تکرار آن

و صدها واکنش منفی!  

 چهارشنبه(20 ژوئیه)، گروه اطلاع‌رسانی عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد که در رأس ساعت ۱۳:۵۰ به وقت محلی روستای برخ در ناحیه درکار از توابع شهرستان زاخو در استان دهوک کردستان عراق آماج حملات توپخانه‌ای شدید ترکیه قرار گرفت که به کشته شدن هشت شهروند و زخمی شدن ۲۳ شهروند دیگر که همه آنها از گردشگران بودند، انجامید.  اما وزارت خارجه ترکیه در بیانیه‌ای دست داشتن ارتش این کشور در حمله عصر چهارشنبه به یکی از نقاط گردشگری استان دهوک عراق را تکذیب کرده و از کشته و زخمی شدن ده‌ها غیرنظامی در این حمله ابراز ناراحتی کرد. دامنه تکذیب نیز به اینجا ختم نشد؛ وزیر خارجه ترکیه هم اعلام کرد که مسئولان عراقی نباید در دام گروه‌های تروریستی در خصوص حمله دهوک بیافتند.

اردوغان می‌داند که باید با کردها از در صلح وارد شود، اما در بحث مجادلات و تقابلات سیاسی در داخل ترکیه نمی‌خواهد این اهرم برای ماندن در قدرت به کنار گذاشته شود و دائم از این موضوع برای ماجراجویی‌های داخلی و خارجی خود استفاده می‌کند

 مولود چاووش اوغلو در مصاحبه با آناتولی صریحا اعلام کرد این حملات کار ترکیه نیست اما اشاره نکرد که این اقدام از سوی کردها انجام شده یا خیر؟ در همین حال، فواد حسین، وزیر خارجه عراق انکار حمله به دهوک توسط ترکیه را یک «شوخی تلخ» خواند و وزارت خارجه عراق ترکیه را مسئول حمله اخیر به یک منطقه گردشگری در استان دهوک و کشته و مجروح شدن شماری غیرنظامی طی این حمله دانست. این موضع‌گیری به حدی قاطعانه بود که یکباره صدها معترض عراقی مقابل سفارت ترکیه در بغداد تجمع کردند. کمی بعد هم مردم کربلا و نجف به خیابان‌ها آمده و مرکز صدور ویزای دولت ترکیه را تعطیل کردند. هادی العامری، رئیس ائتلاف فتح عراق و از فرماندهان سابق سازمان حشدالشعبی هم درخواست کرد تا مرزهای مشترک عراق و ترکیه مسدود شوند. سفارت آمریکا هم عصر روز پنجشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که کشتار غیرنظامیان امری غیرقابل قبول است و تمامی کشورها باید به تعهدات خود بر اساس قانون بین‌الملل از جمله به تعهداتشان بر اساس قانون انسانی بین‌المللی پیرامون حفاظت از غیرنظامیان احترام بگذارند. جالب اینجاست که اسرائیل هم به این موضوع واکنش نشان داد. ایال هولتا، مشاور امنیت داخلی رژیم صهیونیستی به جیک سالیوان، همتای آمریکایی خود گفت که هرگونه حمله جدید ترکیه به شمال سوریه و کردها به شدت زیان‌آور است و آمریکا باید جلو این روند را بگیرد. خبرگزاری دولتی عراق (واع) نیز گزارش داد که عراق از آنکارا به شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرده است. اما آنچه در این میان مهم به نظر می‌رسد، واکنش نخست‌وزیر فعلی عراق بود. مصطفی الکاظمی، نخست وزیر و فرمانده کل نیروهای مسلح عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد که کشته شدن غیرنظامیان بی‌دفاع که بیشتر آنها از زنان و کودکان بودند به هیچ وجه قابل چشم‌پوشی نیست و بدون شک عراق کاملاً حق پاسخ به این تعدی‌ها را برای خود محفوظ می‌داند.

واکنش‌ها به حملات عصر چهارشنبه ترکیه به شمال عراق درحالی است که عصر دیروز نیز یک منبع امنیتی عراقی در گفت‌وگو با بغداد الیوم اعلام کرد که ترکیه بار دیگر روستای «برخ» در استان دهوک اقلیم کردستان عراق و حومه آن را هدف حملات توپخانه‌ای خود قرار داده است

واکنش‌ها به حملات عصر چهارشنبه ترکیه به دهوک و تکذیب این کشور درحالی است که عصر دیروز نیز یک منبع امنیتی عراقی در گفت‌وگو با بغداد الیوم اعلام کرد که ترکیه بار دیگر روستای «برخ» در استان دهوک اقلیم کردستان عراق و حومه آن را هدف حملات توپخانه‌ای خود قرار داده است. این منبع گفت که نیروهای ترکیه با شلیک ۲۱ توپ این روستا را مجددا هدف قرار دادند. طبق گفته منبع مذکور حملات ترکیه به برخ و حومه آن همچنان ادامه دارد. این منبع عراقی به تلفات و یا خسارت احتمالی ناشی از این حمله اشاره‌ای نکرد. قدر مسلم آنکه این حمله نیز ازسوی مقامات ترکیه انکار می‌شود؛ چراکه ترکیه همانند گذشته، تکذیب را در راستای تغییر ژئوپلیتیک منطقه به کار برده است!