تحرکات دیپلماتیک واشنگتن برای عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل بالا گرفته است؛
تیران و صنافیر؛ هدایایی برای همگرایی ریاض و تل‌آویو
فرشاد گلزاری
این روزها که توجه تمام دنیا بر مسائل برخاسته از بحران اوکراین معطوف شده، در منطقه خاورمیانه و همچنین در حاشیه خلیج فارس اتفاقاتی در حال رخ دادن است که به هیچ وجه نمی‌توان آنها را عادی دانست. در این راستا چندین بازیگر در عرصه منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای حضور دارند که هر کدام مشغول کار خود هستند ولی به نظر می‌آید آمریکا و اسرائیل در این میان سرشان به شدت شلوغ است. آمریکایی‌ها که هم اکنون پرونده مهمی به نام اوکراین را در دستور کار دارند و به هر ترتیبی به دنبال آن هستند تا روسیه را با کمک اروپایی‌ها و متحدان آسیایی خود مانند ژاپن و کره‌جنوبی به زانو در بیاورند و در این میان، حالا با مشکلات اقتصادی و تورم حاصل از رکود جهانی هم دست و پنجه نرم می‌کنند. در سوی دیگر واشنگتن درگیر پرونده برجام و تبعات گاه و بیگاه خروج از افغانستان و آمدن طالبان به کابل است. در این بین، شلوغی‌ها در آفریقا و اعزام نیروهای مبارزه با تروریسم به سومالی و شاخ آفریقا توسط آمریکایی‌ها هم یک محور دیگر است که نشان می‌دهد وزارت خارجه آمریکا، پنتاگون و سازمان سیا این روزها چندان وقت تفریح ندارند. به موازات این روند، اسرائیلی‌ها هم در حال فعالیت‌های جدید و ماهی از آب گل‌آلودِ نظام فعلی بین‌الملل هستند. شاید اسرائیل در ظاهر کاری به پرونده اوکراین و مجادله با روسیه نداشته باشد اما در این میان باید توجه داشت که رفت و آمدهای دیپلماتیک مقامات تل‌آویو و همچنین اظهارنظرهایی که آنها طی یکماه گذشته داشته‌اند، به هیچ وجه عادی نیست و یک روند غیرسینوسی را اثبات نمی‌‌کند؛ بلکه حالا از نفتالی بنت، نخست‌وزیر راست‌گرای اسرائیل گرفته تا یائیر لاپید، وزیر خارجه اسرائیل مواضع جدیدی را در مورد منطقه اتخاذ می‌کنند. البته فارغ از این اظهارات باید توجه داشت که تحولاتی که از آن صحبت می‌کنیم صرفاً به موضع‌گیری‌ها ختم نشده و نمی‌شود. به عنوان مثال روز دوشنبه روزنامه تایمز اسرائیل به نقل از گزارش روزنامه اقتصادی گلوبس اعلام کرد ده‌ها تاجر و مخترع تکنولوژی با ویزای اسرائیل وارد عربستان شده‌اند. تایمز اسرائیل در گزارش خود آورده است که تجار یهودی از چند ماه پیش با ویزای اختصاصی با دعوت نهادهای عربستانی به این کشور و خصوصاً به ریاض و شهر نیوم سفر کرده‌اند. از سوی دیگر اسنادی وجود دارد که نشان می‌دهد عربستانی‌ها به راهکارهای پزشکی اسرائیلی و تکنولوژی بهداشتی و تولیدات اسرائیلی توجه دارند. در این میان روزنامه‌های اسرائیلی اعلام کرده‌اند که روابط دیپلماتیک رسمی میان اسرائیل و عربستان وجود ندارد اما روابط محرمانه در سال‌های اخیر بهبود یافته است. نکته قابل توجه این است که گزارش مذکور چند هفته بعد از انتشار اخباری درباره قصد عربستان برای اختصاص میلیون‌ها دلار برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های تکنولوژی اسرائیل از طریق شرکت‌های سهام خصوصی جدید که مالک آن جارد کوشنر، داماد و مشاور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا است، منتشر شده است. بر همین اساس سر و صداهای جدیدی در مورد عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان به وجود آمده که به نظر نمی‌رسد این مسائل پایانِ پرونده عادی‌سازی باشد، بلکه حالا پای مصر هم به میان آمده است!
مفتوح کردن یک پرونده قدیمی
به موازات این اتفاقات نادر که حالا به رسانه‌ها درز کرده، اتفاق عجیب و غریب دیگری که رخ داده بحث واگذاری نهایی جزایر تیران و صنافیر از سوی مصر به عربستان است. روزنامه عبری زبان هاآرتص به نقل از منابع مطلع از روند میانجیگری آمریکا برای عادی‌سازی روابط میان عربستان و اسرائیل اعلام کرد که مقامات رژیم صهیونیستی درحال بررسی درخواست ریاض مبنی بر تغییر طرح فعالیت نیروهای ناظر بین‌المللی در جزایر تیران و صنافیر در دریای سرخ هستند. طبق این گزارش، درصورت موافقت رژیم صهیونیستی با درخواست عربستان، نخستین توافق سیاسی علنی میان دو طرف رقم خواهد خورد. هاآرتص درحالی از بررسی درخواست عربستان توسط مقامات تل‌آویو خبر داده که سایت عبری زبان واللا حدود هشت روز پیش (20 ماه می) در گزارشی اعلام کرد که دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا به صورت محرمانه میان اسرائیل، عربستان و مصر برای رسیدن به توافقی میانجیگری می‌کند تا اقدامات مربوط به انتقال جزایر تیران و صنافیر مصر در دریای سرخ به حاکمیت عربستان را تکمیل کند. همچنین گفته شده که این میانجیگری شامل اقداماتی برای عادی‌سازی روابط میان اسرائیل و عربستان هم می‌شود. در این میان باید توجه داشت که جزیره تیران با وسعت 80 کیلومتر مربع در ورودی تنگه تیران قرار دارد و خلیج عقبه را از دریای سرخ جدا می‌کند. جزیره صنافیر نیز با مساحت حدود 33 کیلومتر مربع، قبل از جنگ شش روزه در سال 1967 در کنترل جمال عبدالناصر، رئیس‌جمهور وقت مصر بود و قرار شد تا این کشور از این جزایر در جنگ علیه اسرائیل استفاده کند. با از دست رفتن این دو جزیره در جنگ 6 روزه اسرائیل و اعراب، پیمان کمپ دیوید بین اسرائیل و مصر امضا شد و بر اساس این پیمان رژیم صهیونیستی می‌بایست از این دو جزیره خارج شود و آن را در اختیار نیروهای ناظر بین‌المللی وابسته به سازمان ملل متحد قرار دهد تا بدین وسیله مناقشه مصر و رژیم صهیونیستی پایان یابد. حالا اما بحث این است که جزایر مذکور چند سال پیش، از سوی حکومت نظامیان قاهره به رهبری عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری فعلی مصر به عربستان تحویل داده شده و حالا هم مجدداً این موضوع در سطح گسترده رسانه‌ای تکرار شده است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که انتشار این خبر موضوع جدیدی نیست؛ بلکه آنچه در این میان به عنوان ستون فقرات این پرونده باید مورد نظر قرار بگیرد بحث عادی‌سازی روابط ریاض و تل‌آویو است. حال باید منتظر بود و دید که آمریکا چگونه این پرونده را به صلح پایدار تبدیل می‌کند.
دیدگاه تان را بنویسید