عنصر مذهب و میانجیگری چندمنظوره

فرشاد گلزاری

آنچه در روند بحران‌ها مشخص و معلوم است، حرکت سینوسی تحولاتی خواهد بود که یک روز ممکن است به نفع یک طرف رقم بخورد و روز بعد بازیگر دیگر آن را به نفع خود رقم بزند. آنچه در اوکراین به وضوح دیده می‌شود این است که عموماً وضعیت حاکم بر درگیری این کشور، چندان به نفع کی‌یف نیست و دلیلش هم حملات بی‌امان و دیوانه‌وار ماشین جنگی روسیه است و حالا این جنگ یازدهمین روز خود را نیز پشت سر گذاشت. در یازدهمین روز حمله به اوکراین، ارتش روسیه همچنان استراتژی تنگ‌تر کردن دامنه محاصره اطراف شهرهای کلیدی اوکراین از جمله پایتخت را دنبال می‌کند و حملات توپخانه‌ای ادامه دارد. پوتین هم تحریم‌های غرب علیه روسیه را «اعلام جنگ» توصیف کرد و مسئولیت وضع موجود را برعهده حاکمیت اوکراین گذاشت. در سوی دیگر این ماجرا، جدایی‌طلبان طرفدار روسیه و گارد ملی اوکراین یکدیگر را به عدم ایجاد یک کریدور بشردوستانه از شهر ماریوپل اوکراین متهم کرده‌اند و این دومین باری است که طرف‌ها برای ترتیب دادن این کریدور تلاش می‌کنند. تلویزیون اوکراین ۲۴ هم یک جنگنده از هنگ آزوف گارد ملی را نشان داد و گفت نیروهای روسی و طرفدار روسیه که شهر بندری با ۴۰۰ هزار نفر را محاصره کرده‌اند و به گلوله‌باران مناطقی که قرار بود امن باشد ادامه می‌دهند. از سوی دیگر لوران لیگوزا، مسئول هماهنگی سازمان پزشکان بدون مرز در اوکراین شامگاه شنبه با اشاره به ادامه محاصره و نبرد در ماریوپول شرایط این شهر بندری را فاجعه‌بار توصیف کرد. ارتش اوکراین هم در گزارش روزانه خود از تمرکز حملات روسیه بر پایتخت این کشور و ادامه حملات مسکو علیه خارکیف و میکولایف خبر داد. این بیانیه همچنین از ادامه تلاش روسیه برای ایجاد یک معبر زمینی با شبه جزیره کریمه پرده برداشت. طبق این گزارش که توسط ستاد کل نیروهای مسلح اوکراین منتشر شده، هواپیماهای مستقر در خاک بلاروس در حملات هوایی به زیرساخت‌های نظامی و غیرنظامی کی‌یف و ژیتومیر شرکت داشتند. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین هم هشدار داد که نیروهای روسیه برای بمباران اودسا، شهر استراتژیک و بندر اصلی اوکراین واقع در سواحل دریای سیاه، آماده می‌شوند. در همین راستا و کمی بعد از این هشدار زلنسکی، روزنامه نیویورک تایمز اعلام کرد همچنان که آمریکا و متحدان اروپایی آن تلاش‌های خود را برای تقویت ارتش اوکراین در نبرد با ارتشی بسیار مجهزتر افزایش می‌دهند، حدود ۱۴ هواپیمای ترابری بزرگ مجموعه‌ای از موشک‌های ضدتانک جاولین، راکت‌اندازها، تفنگ و مهمات را به فرودگاهی در نزدیکی مرز اوکراین منتقل کردند. همزمان با این اقدام ایالات متحده، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا که برای ابراز همبستگی با اوکراین در منطقه به سر می‌برد، حدود ۴۵ دقیقه تحت تدابیر امنیتی شدید در مرز لهستان با همتای اوکراینی خود دیدار کرد و دو طرف در مورد افزایش فشار بین‌المللی بر روسیه با کمک تسلیحاتی بیشتر به کی‌یف رایزنی کردند. بر همین اساس اگر مواضع زلنسکی و اقدام ایالات متحده در ارسال تسلیحات به اوکراین را با رایزنی‌های دیپلماتیک بلینکن کنار هم قرار دهیم، می‌بینیم که اوضاع تاحدودی به سمت تشدید درگیری پیش می‌رود و احتمالاً طی روزهای آینده تبادل آتش میان طرفین افزایش می‌یابد.

اگر هشدار زلنسکی در مورد حمله روسیه به اودسا و اقدام ایالات متحده در ارسال تسلیحات به اوکراین را با رایزنی‌های دیپلماتیک بلینکن کنار هم قرار دهیم، به این نتیجه می‌رسیم که احتمالاً طی روزهای آینده تبادل آتش میان طرفین افزایش می‌یابد

اصرار تل‌آویو بر میانجیگری!

تمام مشخصه‌ها و مولفه‌های موجود نشان می‌دهد که تل‌آویو و شخصِ بنت به دنبال آن است تا با میانجیگری میان روسیه و اوکراین،‌ از عنصر مذهب همانند ادوار گذشته به نفع خود استفاده کند

فارغ از مسائل نظامی و میدانی باید به یک موضوع بسیار مهم توجه و اشاره کرد که آن هم تحرکات دیپلماتیک در حاشیه پرونده اوکراین است. از چند روز پیش تاکنون کشورهای عربستان سعودی، امارات، ترکیه و بسیاری دیگر از دولت‌ها پیشنهاد میانجیگری میان دو طرف نزاع را ارائه کردند اما به نظر می‌رسد که برنده این قضیه، تل‌آویو بوده است. بر این اساس نفتالی بنت، عصر روز شنبه پس از تماس تلفنی با امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه عازم روسیه شد و با ولادیمیر پوتین دیدار و گفت‌وگو کرد. زیو الکین، وزیر مسکن اسرائیل در این سفر بنت را همراهی کرده است که در امر ترجمه عبری به روسی مهارت دارد. او در طول دهه گذشته بارها در جلسات بین بنیامین نتانیاهو و ولادیمیر پوتین، در مقام مترجم ایفای نقش کرده و جالب اینجاست که وزیر مسکن رژیم صهیونیستی یکی از یهودیانی است که در سال 1971 میلادی در شهر خارکیف اوکراین به دنیا آمده و او به عنوان یک یهودی اوکراینی‌تبار که زادگاهش از سوی پوتین زیر گلوله‌باران قرار دارد، بین بنت و پوتین قرار گرفت. در این میان باید به این موضوع توجه داشت که اساساً پذیرفتن بنت به عنوان اولین مقام سیاسی دنیا توسط روسیه آن هم در پرونده اوکراین، به نوعی نشان می‌دهد که نفوذ یهودی‌ها در اوکراین و روسیه بسیار بالا است. علیرغم اینکه رئیس جمهوری اوکراین هم یک یهودی به حساب می‌آید و عامل مذهب در اینجا به خوبی احساس می‌شود، باید این موضوع را هم مدنظر قرار داد که اساساً اسرائیل با کی‌یف رابطه تاریخی و مذهبی عمیقی دارد، اما در مقابل با روسیه و آمریکا هم همگرایی نظامی، سیاسی و اقتصادی چندضلعی را تجربه می‌کند. اسرائیل در سوریه با چراغ سبز روسیه و از طریق کانال کرملین اهداف جریان مقاومت را مورد هدف قرار می‌دهد و این برای تل‌آویو یک نیاز حیاتی به شمار می‌آید. از سوی دیگر توجه داشته باشید که بنت در داخل اسرائیل باید هم به کسانی مانند آویگدور لیبرمن که یک روس‌تبار یهودی است پاسخگو باشد و هم از منافع ایالت متحده به نفع خود دفاع کند؛ چراکه متحد اصلی اسرائیل در حاشیه خلیج فارس که به تازگی آن را در تمام رزمایش‌های نظامی بازی می‌دهد، ایالات متحده است لذا اسرائیل باید به گونه‌ای بازی کند که در وهله اول از رئیس جمهوری یهودی اوکراین و یهودیان این کشور به نفع خود و برای مانور مذهبی و تبلیغاتی استفاده کند و در سوی دیگر، روابطش با روسیه و آمریکا را به گونه‌ای مدیریت کند که هیچ خللی به بندبازی سیاسی کابینه فعلی اسرائیل میان مسکو و واشنگتن وارد نشود. در این میان شبکه کان اسرائیل هم اعلام کرد که نفتالی بنت، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی پس ‌از بازگشت از سفر کوتاهش به مسکو، روز گذشته (یکشنبه) بار دیگر با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، تلفنی گفت‌وگو کرد. سخنگوی بنت بدون اشاره به جزئیات بیشتر، اعلام کرد که این سومین گفت‌وگوی نخست وزیر اسرائیل با ولودیمیر زلنسکی طی ۲۴ ساعت بوده است. بر این اساس تمام مشخصه‌ها و مولفه‌های موجود نشان می‌دهد که تل‌آویو و شخصِ بنت به دنبال آن است تا از عنصر مذهب همانند ادوار گذشته به نفع خود استفاده کند.