پاتک‌های مسکو در کمین کی‌یف

فرشاد گلزاری

 از سال 2014 میلادی تاکنون اگر بخواهیم به صورت نموداری یک آمار مشخص از تنش روسیه و غرب بر سر اوکراین منتشر کنیم، بدون تردید در سال 2021 و 2022 بیشترین میزان زد و خوردهای دیپلماتیک در این حوزه به ثبت رسیده است. شاید برخی از مخاطبان و خوانندگان این سطور به یاد نداشته باشند، اما در سال 2014 که روسیه شبه جزیره کریمه را با یک همه‌پرسی به ظاهر قانونی به خاک خود الحاق کرد، غربی‌ها هب این نتیجه رسیدند که این منازعه در دراز مدت می‌تواند بدل به یک رویارویی سیاسی میان دو طرف شود که این اتفاق حالا رخ داده است. همه می‌دانند که در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، اساساً هیچ برخورد قاطعی میان واشنگتن و مسکو ثبت و ضبط نشد و در این مرحله ما هیچ تداخل آشکاری در روابط دو قدرت ندیدیم و به همین دلیل انتقادهای زیادی به ترامپ در این مورد وارد شده است. تا جایی که در کتاب جان بولتون، مشاور پیشین امنیت ملی ایالات متحده شاهد هستیم که او می‌گوید ما در کنفرانس مطبوعاتی مشترک ترامپ و پوتین در هلسینکی (پایتخت فنلاند)، به طرز شوک‌آوری شاهد مسامحه و کُرنشِ ترامپ در برابر پوتین بودیم. همین مسله حالا حدود 180 دره تغییر پیدا کرده و اساساً روند تقابل دموکرات‌ها با مسکو را به نوعی دیگر نشان می‌دهد. جو بایدن که به نوعی میراث‌دار اوباما و حاملِ سیاست‌های خارجی او به حساب می‌آید، عملاً شمشیر را برای حاکم کرملین از رو بسته است و به نظر می‌رسد در مدت چهار سالی که بایدن در کاخ‌سفید است و حالا یکسال آن طی شده، قرار نیست هیچ مسامحه‌ای در کار باشد. به عنوان مثال ویکتوریا نولاند، معاون امور سیاسی وزیر امور خارجه آمریکا روز شنبه صراحتاً اعلام کرد که واشنگتن ۱۸ سناریو برای اقدام در صورت تشدید تنش‌ها در مرز اوکراین و روسیه آماده کرده که آن‌ها شامل مجموعه‌ای از اقدامات قاطع برای بازداشتن روسیه از تشدید تنش‌ها با اوکراین هستند. این مواضع مقامات ایالات متحده که در بطن پرونده اوکراین در وزارت خارجه حضور دارند، صراحتاً نشان از آن دارد که واشنگتن به دنبال یک تقابل صرف با روسیه است اما در این میان بحث تضمین‌های امنیتی هم مطرح هستند. طی روزهای اخیر وندی شرمن، و سرگئی ریابکوف، معاونین وزرای خارجه آمریکا و روسیه با یکدیگر در شهر ژنو بر سر میز مذاکرات نشستند و در مورد مسائلی از جمله اوکراین با یکدیگر بحث و گفت‌وگو کردند. این دیدار به نوعی بر سر ارائه تضمین‌های امنیتی به روسیه از سوی ناتو و ایالات متحده بر سر پرونده اوکراین و سایر نقاطِ اختلافی بوده است که هنوز هیچ خروجی مشخصی در برنداشته است. اما حالا به نظر می‌رسد که رد و بدل شدن اظهارات و واکنش‌ها در مورد اوکراین به اوج خود رسیده است. به عنوان نمونه یک هفته پس از تعاملات دیپلماتیک، آمریکا روسیه را به بهانه‌تراشی برای حمله به اوکراین متهم کرد. به گفته یک مقام سفارت آمریکا در روسیه، این نشانه دیگری از کوبیدن به طبل جنگ است؛ آن هم پس از برگزاری سه نشست کلیدی برای کاستن از تنش‌ها بعد از تجمع حدود ۱۰۰ هزار نیرو در مرزهای روسیه با اوکراین.

اینکه چرا رسانه‌های بریتانیا در حال مخابره تصاویر آماده‌سازی پناهگاه‌های جنگی در اوکراین هستند، موضوعی است که در دل آن یک سناریوی مشخص قرار دارد که آن هم، زیرپاکشی علیه مسکو  برای تحت فشار قرار دادن آن است

بوی باروت می‌آید؟

پوتین با انتقاد از رویکرد آمریکا و همپیمانان آن در ناتو علیه روسیه اعلام کرده وضعیت به گونه‌ای قرار دارد که بیش از این جایی برای عقب‌نشینی نیست و این دقیقاً می‌تواند همان تهدید کی‌یف قلمداد شود

پس از آنکه آمریکایی‌ها مسکو را به حمله احتمالی به اوکراین متهم کردند، هیات دیپلماتیک روسیه در واشنگتن صراحتاً اعلام کرد که این مواضع ایالات متحده در حقیقت یک جنگ اطلاعاتی قوی به حساب می‌آید اما باز هم تنش میان دو طرف به اینجا ختم نشد. روس‌ها بار دیگر اعلام کردند که اتهام‌زنی‌های مستمر علیه مسکو در آمریکا (چه در سطح رسمی و چه در سطح رسانه‌ای) بی‌اساس هستند و هیچ پشتوانه‌ای ندارند اما در این میان به نظر می‌رسد که مواضع ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در مورد اوکراین و پرونده این کشور تا حد زیادی فصل‌الخطاب بوده است. پوتین روز شنبه در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی روسیه ۱ که در برنامه سیاسی «مسکو. کرملین. پوتین» پخش شد، خاطر نشان کرد که ساعت ویژه کاخ کرملین روز شمار پیشنهاد روسیه را نشان می‌دهد و ما منتظر پاسخ واشنگتن هستیم. پوتین با انتقاد از رویکرد آمریکا و همپیمانان آن کشور در ناتو علیه روسیه اعلام کرد که آنها وضعیت را به گونه‌ای قرار داده‌اند که بیش از این جایی برای عقب‌نشینی وجود ندارد و کشورش در اقدامات خود در مورد ناتو و غرب تردیدی ندارد. این مواضع روسیه حالا به یک ترس عمومی در اوکراین تبدیل شده است و همه معادلات را بهم ریخته است. در این میان وب‌سایت روزنامه دیلی میل، اخیراً تصویری از داوطلبان واحد نیروهای مردمی کی‌یف منتشر کرده که در یکی از مناطق صنعتی پایتخت این کشور و با اسلحه‌های چوبی آموزش می‌بینند. انشتار این تصاویر به حدی از منظر روانی روی شهروندان اوکراین تاثیر منفی گذاشته است که بسیاری معتقدند به زودی شاهد حمله روسیه خواهیم بود. این در حالیست که طی اواخر هفته گذشته، آمریکا اعلام کرد اطلاعاتی در اختیار دارد مبنی بر اینکه روسیه در حال برنامه‌ریزی یک عملیات «پرچم دروغین» با اعزام نیروهایی در دل نیروهای اوکراین است که با اقدامات خرابکارانه علیه نیروهای مسکو، مقدمات آغاز جنگ را فراهم کنند. در همین رابطه یکی از مقامات اوکراینی هم اعلام کرد که این ماموران مخفی برای جنگ شهری و استفاده از مواد منفجره برای انجام اقدامات خرابکارانه علیه نیروهای نیابتی روسیه، آموزش دیده‌اند. در همین راستا روزنامه تلگراف هم اعلام کرد که در بحبوحه احتمال حمله روسیه به اوکراین، کی‌یف پناهگاه‌های امن زمان جنگ سرد را بار دیگر بازگشایی کرده و در حال آماده‌سازی آنها است؛ پناهگاه‌هایی که قابلیت حفاظت از ساکنان خود در برابر حمله هسته‌ای را دارند. یکی از این پناهگاه‌ها در کی‌یف که گنجایش ۳۵۰ نفر را دارد، به تازگی رنگ‌آمیزی شده که حاوی ۱۰ تخت‌خواب دوطبقه است و سیستم تسویه هوایی دارد که اکسیژن مورد نیاز ساکنانش را به مدت دو هفته تامین می‌کند. تصاویر دیگری که از این پناهگاه‌ها منتشر شده نشان از آن دارد که پناهگاه‌ها تمیز و مجددا رنگ‌آمیزی شده و کپک‌های دیوارها را زدوده‌اند و تنها دلیلش این است که کی‌یف با خطر حمله روسیه مواجه است. اینکه چرا رسانه‌های بریتانیایی در حال مخابره این پیام هستند و اساساً چرا در این زمان یک گام جلوتر از مسکو حرکت می‌کنند، موضوعی است که در دل آن یک سناریوی مشخص قرار دارد که آنهم، زیرپاکشی علیه مسکو به شمار می‌رود. لندن و کی‌یف به دنبال آن هستند تا روسها را به هر نحوی مورد حمله قرار دهند و حالا در فاز رسانه‌ای این اقدام را عملیاتی کرده‌اند. حال سوال این است که با توجه به هشدار پوتین، یا احتمال حمله به کی‌یف وجود دارد یا خیر؟