عربستان با کمک چین موشک‌های بالستیک تولید می‌کند؛
مین‌گذاری خاورمیانه‌ای پکن برای واشنگتن
فرشاد گلزاری
هر چه سرعت تقابل آمریکا با چین و روسیه بیشتر می‌شود، اخبار این حوزه هم افزایش پیدا می‌کند و یکی پس از دیگری تحولاتی مخابره می‌شوند که به نوعی برای تحلیلگران و مفسران حیرت‌آورند. این حیرت حالا آرام آرام تبدیل به یک وحشت برای کسانی شده که نمی‌دانند قرار است چه اتفاقی در این منازعه رخ دهد و از سوی دیگر به خوبی نمی‌توانند پیش‌بینی کنند که در عرصه بین‌الملل سطح منازعات چین و ایالات متحده قرار است تا کجا پیش رود. در این میان اساساً یکی از سناریوهایی که هر یک از طرفین طراحی و اجرا می‌کند، ایجاد موانع بر سر راه طرف مقابل است که این موضوع به صورت غیرمستقیم نماینگر آزار دادن قدرت‌ها توسط همدیگر است. به عنوان مثال ما شاهد آن هستیم که روسیه برای ضربه زدن به اتحادیه اروپا و ایالات متحده، تعداد زیادی از پناهجویان را از خاورمیانه در مرز بلاروس و لهستان مستقر کردند تا از این طریق بتوانند اوضاع را علیه اتحادیه اروپا مهندسی کنند و به نوعی به بروکسل این هشدار را بدهند که اگر مینسک بخواهد، می‌تواند ظرف چند روز میلیون‌ها پناهجو را وارد مرزهای اروپا کند و یکباره آنها سر از برلین، پاریس، استکهلم و آمستردام درخواهند آورد. این اقدام بدون تردید اروپایی‌ها را بر آن داشت تا با نزدیک شدن به اوکراین، اقدام‌های تحریک‌آمیز مسکو را تلافی کنند. این دقیقاً همان مانع‌تراشی است که پیش‌تر بدان اشاره شد و در این راه هر کشوری سعی می‌کند تا دیگری را برای اینکه در پیشروی‌های خود، سرعت کمتری داشته باشد، وادار به برخورد با برخی از همین موانع کند که به نوعی هم می‌توان آنها را «مین‌‌گذاری‌های استراتژیک» دانست. شاهد این مثال خبری است که از سوی سی.ان.ان در مورد تولید موشک بالستیک توسط عربستان مخابره شده و باعث واکنش‌های عجیب و غریب در سطح منطقه و فرامنطقه شده است. بر اساس گزارش سی.ان.ان، آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا ارزیابی کرده‌اند که عربستان سعودی به طور فعال موشک‌های بالستیک بومی با کمک چین تولید می‌کند. در جای دیگری از گزارش سی.ان.ان آمده که به گفته سه منبع آگاه، عربستان سعودی در گذشته موشک‌های بالستیک از چین خریداری کرده است، اما هرگز قادر به ساخت موشک نبوده است، ولی تصاویر ماهواره‌ای به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که عربستان در حال حاضر این سلاح‌ها را حداقل در یک مکان تولید می‌کند. سی.ان.ان اعلام کرده که به گفته دو منبع آگاه، مقامات آمریکایی در آژانس‌های متعدد، از جمله شورای امنیت ملی، در ماه‌های اخیر در مورد اطلاعات طبقه‌بندی شده‌ای که از انتقال چندگانه فناوری موشک‌های بالستیک در مقیاس بزرگ بین چین و عربستان سعودی خبر می‌دهد، مطلع شده‌اند. دولت بایدن اکنون با پرسش‌های فوری در مورد اینکه آیا فناوری موشک‌های بالستیک عربستان می‌تواند پویایی قدرت منطقه‌ای را تغییر دهد و گسترش مفاد توافق هسته‌ای با ایران را برای محدود کردن فن‌آوری موشکی ایران پیچیده کند یا خیر، روبرو است؛ چراکه این اتفاقی است که می‌تواند آثار قابل توجهی در سراسر خاورمیانه داشته باشد و تلاش‌های دولت بایدن برای مهار جاه‌طلبی‌های هسته‌ای را پیچیده کند. این نگرانی دولت بایدن زمانی تشدید می‌شود که کارشناسان عکس‌ها و منابعی را که مؤید پیشرفت‌هایی مطابق با آخرین ارزیابی‌های اطلاعاتی آمریکا است، تجزیه و تحلیل کردند و به این نتیجه رسیدند که سعودی‌ها در حال ساخت موشک‌های بالستیک در سایتی هستند که قبلاً با کمک چین ساخته شده است. به گفته محققان مؤسسه مطالعات بین‌المللی میدلبری، عکس‌های ماهواره‌ای گرفته شده توسط پلنت (یک شرکت تصویربرداری تجاری) بین 26 اکتبر و 9 نوامبر نشان می‌دهد که آتشی در تاسیساتی در نزدیکی الدوادمی، عربستان سعودی مشاهده شده که شاهد روشنی است مبنی بر اینکه این تأسیسات برای تولید موشک کار می‌کند.
با انتشار گزارش سی.ان.ان، دولت جو بایدن آماده مجازات برخی نهادهای شرکت‌کننده در عملیات انتقال تکنولوژی ساخت موشک بالستیک به عربستان از ناحیه چین است؛ اما نگرانی کنگره آمریکا این است که کاخ‌سفید باز هم ریاض را تحت فشار قرار ندهد
تحریم در انتظار توسعه‌دهنگان چینی
روزنامه واشنگتن‌پست اوایل بهمن ماه 1397 با استناد به تصاویر ماهواره‌ای که در آن زمان به دست این روزنامه رسیده بود اعلام کرد که عربستان سعودی برای اولین بار یک کارخانه تولید موشک‌های بالستیک ساخته است و همانجا شک و تردید در مورد همکاری پاکستان و چین در این پروژه مطرح شد
قبل از آنکه به ادامه تحلیل این پرونده بپردازیم باید توجه داشته باشیم که موضوع ساخت موشک‌های بالستیک توسط عربستان سعودی برای اولین بار نیست که مطرح می‌شود؛ چراکه روزنامه واشنگتن‌پست اوایل بهمن ماه 1397 با استناد به تصاویر ماهواره‌ای که در آن زمان به دست این روزنامه رسیده بود اعلام کرد که عربستان سعودی برای اولین بار یک کارخانه تولید موشک‌های بالستیک ساخته است. واشنگتن پست آن هنگام نوشته بود این کارخانه که در صورت عملیاتی شدن، توان تولید موشک‌های بالستیک را به سعودی‌ها می‌دهد، در یک پایگاه موشکی در منطقه «الوطح» واقع در جنوب غربی ریاض واقع شده است. حتی اعلام شد که پاکستان هم در این میان به صورت پشت‌پرده با عربستان و چین برای تولید موشک توسط ریاض هماهنگ است و حتی در سال 2015 میلادی هم اسنادی از سوی آمریکا منتشر شد که نشان می‌داد سعودی‌ها یک کارخانه ساخت موتور موشک و تست‌های موشکی را در سال 2013 میلادی با کمک چین و پاکستان پایه‌گذاری کرده‌اند. حالا اما این خبر یکبار دیگر مطرح شده و این در حالیست که عملاً شرایط منطقه همانند سال 2013، 2015 یا 2019 نیست؛ چراکه حالا چین با آمریکایی‌ها وارد یک مجادله رودررو شده است. در این میان چینی‌ها به دنبال آن هستند تا اولاً با تقویت قوای موشکی عربستان، یک دوقلوی خطرناک (همانند مدل تقابل موشکی و هسته‌ای هند و پاکستان) در کنار ایران به راه بیندازند که البته سرعت این روند چندان تند نیست. در وهله دوم هم این اقدام چینی‌ها به نوعی نشان می‌دهد که آنها دقیقاً بر خلاف راهبرد آمریکایی‌ها که می‌خواهند از منطقه خاورمیانه خارج شوند و به سمت شرق آسیا بیایند، گام برمی‌دارند. پکن با این اقدام به نوعی می‌خواهد روند خروج آمریکا از منطقه را کُند و در نهایت با مشکل مواجه کند و از سوی دیگر در این مسیر با موشکی کردن و شاید هسته‌ای شدن خاورمیانه، هزینه‌های زیادتری به اروپا و آمریکا تحمیل کند. در این میان اما دولت بایدن هم بیکار ننشسته است. روز گذشته (جمعه) شبکه سی.ان.ان به نقل از منابع آگاه اعلام کرد، برخی از اعضای کنگره طی ماه‌های اخیر در جریان اطلاعات جدیدی در خصوص عملیات انتقال تکنولوژی موشک‌های بالستیک بین چین و عربستان قرار گرفتند و در این راستا دولت جو بایدن آماده مجازات برخی از نهادهای شرکت‌کننده در عملیات انتقال این تکنولوژی‌ها است؛ هرچند که برخی در کنگره نگران این هستند که کاخ سفید آماده اعمال تحریم‌های شدید علیه دولت عربستان نیست. با این وجود و با عنایت به اقدامی که از سوی چین و سپس آمریکا انجام شده باید باز هم منتظر تشدید درگیری میان پکن و واشنگتن بود که اینبار ریاض و میل آن به موشکی شدن در رأس این درگیری است.
دیدگاه تان را بنویسید