سقوط هرات، قندهار، لوگر، ... و احتمالا کابل تا ساعاتی دیگر!
تنهایی افغانستان در میانة دهشت‌آفرینی طالبان
فرشاد گلزاری
هر کسی که این روزها اخبار افغانستان را پیگیری و مطالعه می‌کند، ناخودآگاه به یاد اواسط دهه 90 میلادی میافتد. دهه‌ای که در افغانستان به عنوان دهه جهاد و مبارزه نام گرفت اما متاسفانه قرائت طرفین درگیر در آن دوران به یکدیگر متفاوت است. در آن هنگام جنگ داخلی در افغانستان به اوج خود رسیده بود و هر طرف به صورت واضح، طرف دیگری را مورد انتقاد قرار می‌داد.
در این میانه، سال 1994 تا 1996 جریانی به نام «تحریک اسلامی طلبای کرام» واقع در قندهار به وجود آمد که به قول خودشان هدف اصلی آنها، جهاد علیه شرک و کفر بود. این جریان دقیقاً همان طالبانِ امروز بود که در قندهار، یعنی جایی که ملا محمد عمر، اولین رهبر طالبان به دنیا آمده بود، شکل گرفت.
سال‌های 1994 تا 1996 میلادی در افغانستان را باید یکی از خونین‌ترین سال‌های این کشور دانست.
طالبان با گسیل شدن در تمام افغانستان توانست به هر ترتیبی که بود بر رقبای خود از احمدشاه مسعود گرفته تا برهان‌الدین ربانی که در آن زمان قطب اصلی و پدر معنوی مجاهدین افغان و رئیس حزب جمعیت اسلامی افغانستان به حساب می‌آمد را به کام مرگ بفرستد و آنجا بود که راه برای تسلط و اشغال کابل باز شد.
همه می‌دانند نواحی شمالی افغانستان که متاسفانه امروز درگیر کشتار و جنگ خانمان‌سوز است، در همان‌روزها مهمترین مرکزی بود که طالبان به آن چشم داشت و هنوز هم این روند ادامه دارد. طالبان به خوبی می‌دانست که اگر بخواهد کابل را فتح کند، بدون تردید باید شمال افغانستان را به تصرف خود دربیاورد، و سپس عازم کابل شود. آن هنگام این اتفاق‌ها رخ داد و طالبان با کشتار عظیم مخالفان خود و ذبحِ غیرنظامیان افغانستان توانست از 1996 تا 2001 به عنوان یگانه قدرت سیاسی - نظامی در افغانستان حکمرانی کند. زمانی که راکت‌های طالبان و حزب اسلامی حکمتیار روانه حیاط ارگ ریاست جمهوری افغانستان می‌شد، هیچکس باورش نمی‌شد که این کشور به مدت 5 سال در اشغال طالبان قرار بگیرد؛ اما این اتفاق در همان دهه 90 میلادی و مشخصاً در 26 سپتامبر 1996 رخ داد و کابل توسط طالبان سقوط کرد.
سخنان وزیردفاع بریتانیا مبنی بر اینکه القاعده بدون چون و چرا به افغانستان باز می‌گردد، به حدی برای غربی‌ها گران تمام شده که گویی آب به لانه مورچه‌ها ریخته باشند؛ علاوه بر روسیه؛ آلمان، فرانسه، کانادا و حتی بلژیک هم از این سخنان وحشت کرده‌اند
حالا هم همان روزها مانند یک فیلم، در حال تکرار است. گویی نیروهای طالبان مو به مو همان اقداماتی که در آن سال‌ها برای فتح کابل انجام دادند را دوباره در دستور کار گذاشته‌اند که یکی از این اقدامات فتح «قندهار» است. آن کسانی که تاریخ افغانستان و همچنین دوران ظهور و سقوط طالبان در این کشور را به یاد دارند، می‌دانند که اعلام موجودیت طالبان در قندهار اساساً مولدی بود برای سقوط کابل و در نهایت تمامی افغانستان؛ و به همین دلیل است که ادعای روز گذشته طالبان مبنی بر سیطره این جریان بر قندهار بسیاری را نگران کرده است.
روز گذشته (جمعه) طالبان به صورت علنی ادعا کرد که دومین شهر بزرگ افغانستان، یعنی قندهار را تصرف کرده است. این در حالیست که روز پنجشنبه هرات، سومین شهر بزرگ افغانستان در غرب این کشور که با ایران هم مرز است، به دست طالبان افتاد و حتی فرمانده نیروهای مردمی هرات یعنی محمداسماعیل خان هم توسط طالبان دستگیر شد و به نوعی می‌توان گفت که بیشتر مراکز استان‌های حساس به دست طالبان افتاده است.
بازگشت القاعده؟!
اینکه چرا قندهار مهم است دلایل زیادی دارد که بخشی از آن به اهمیت استراتژیک این شهر برمی‌گردد. قندهار بجز اهمیت تجاری که دارد، به دلیل کشاورزی و داشتن فرودگاه بین‌المللی برای طالبان حائز اهمیت است.
از سوی دیگر باید توجه داشت که یکی از بزرگترین زندان‌های دولتی، در قندهار است که هزاران نفر از افراد طالبان در آن قرار دارند. بر همین اساس طالبان که از هفته‌ها پیش در بیرون قندهار منتظر فرصت مناسب بود، در روز چهارشنبه به زندان مرکزی قندهار حمله کردند و در روز پنجشنبه تصاویر حضور زندانیان در شهر قندهار منتشر شد که نشان می‌دهد تعداد نیروهای میدانی آنها تقویت شده است.
عصر روز گذشته (جمعه) سعید قریب‌الله سادات، قانونگذار ولایت لوگر علاوه بر تایید سقوط مرکز ولایت لوگر اعلام کرد که طالبان به ۵۰ کیلومتری جنوب کابل رسیده و همین موضوع باعث شد سران ناتو درخواست جلسه اضطراری بدهند
با این روند بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان مسائل افغانستان و جنوب‌شرق آسیا معتقدند که طالبان ظرف کمترین مدت، کابل را تصرف خواهد کرد. اینکه چه تضمینی وجود دارد نیروهای طالبان نتوانند وارد کابل شوند، مشخص نیست و اوضاع میدانی به حدی خراب است که دیروز (جمعه) عادله راز، سفیر افغانستان در آمریکا از پنتاگون خواست تا موضع خود را برای حمایت و پشتیبانی هوایی فوری از نیروهای افغان حفظ کند و تاکید کرد، مردان و زنان کشورش برای دفاع از افغانستان در مقابل طالبان آماده دفاع تا آخرین لحظه هستند.
در همین راستا مدیر شورای آوارگان نروژ دیروز (جمعه) اعلام کرد که افزایش خشونت‌ها در سراسر افغانستان در هفته‌های اخیر باعث وحشت امدادگران شده چون این کشور به سرعت به سوی یک بحران بشری گسترده پیش می‌رود و این تازه می‌تواند شروع یک بحران همهگیر باشد. در همین راستا عصر روز گذشته (جمعه) سعید قریب‌الله سادات، قانونگذار ولایت لوگر علاوه بر تایید سقوط مرکز ولایت لوگر اعلام کرد که طالبان به ۵۰ کیلومتری جنوب کابل رسیده است.
اوضاع به حدی وخیم شده است که خبرگزاری فرانسه با انتشار خبر فوری اعلام کرد که سران سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) قرار است درباره افغانستان گفت‌وگو کنند و این در حالیست که ایالات متحده 3 هزار نظامی خود را برای خارج کردن کارمندان سفارتش در کابل به افغانستان اعزام کرده است. اما نکته بسیار مهم و البته وحشتناک که می‌تواند آغازگر یک بحران همهگیر و بین‌المللی باشد، اطلاعاتی است که دیروز (جمعه) توسط وزیر دفاع بریتانیا منتشر شد.
بن والاس روز جمعه علاوه بر انتقاد از خروج آمریکایی‌ها اعلام کرد که افغانستان به زودی با مسائلی روبرو می‌شود که یکی از آنها بازگشت و ظهور مجدد «سازمان القاعده» به افغانستان است. سخنان والاس به حدی برای غربی‌ها گران تمام شده که گویی آب به لانه مورچه‌ها ریخته باشند؛ چراکه علاوه بر روسیه، کشورهایی مانند آلمان، فرانسه، کانادا و حتی بلژیک هم از این سخنان وحشت کرده‌اند اما لندن معتقد است که القاعده بدون چون و چرا به افغانستان باز‌می‌گردد.
به نظر نمی‌توان این تحلیل را رد کرد؛ چراکه القاعده از دهه 80 میلادی در افغانستان حضور داشته و حالا هم به صورت زیرزمینی کار می‌کند و احتمالا به زودی سر و کله آن هم در شطرنج افغانستان پیدا می‌شود. آن هنگام است که کُلونی وحشت در افغانستان که اکنون به رهبری طالبان شکل گرفته، ابعاد گسترده‌تری خواهد یافت.
دیدگاه تان را بنویسید