فرشاد گلزاری

روز چهارشنبه، ساعت ۰۸:۱۵ دقیقه صبح به وقت واشنگتن، شاهد خروج دونالد ترامپ و همسرش (ملانیا) از کاخ‌سفید بودیم. چمدان‌های آنها هم دقایقی بعد به هلیکوپتر سبز رنگ و معروف ریاست جمهوری آمریکا یا همان «مارین وان» منتقل شد.

چندی بعد هم او و همسرش در پایگاه هوایی آندروز فرود آمدند و ترامپ همان رفتار گذشته را تکرار کرد: اصرار بر آنچه که فکر می‌کنی درست است ولی دیگران قبولش ندارند! او در جمع برخی هوادارانش رو به سوی تمام دوربین‌ها اعلام کرد که دوره چهار ساله‌اش عالی بوده و باز هم از خود تعریف و تمجید کرد؛ اما نکته‌ مهمتر در سخنان ترامپ بود که در آخرِ سخنانش و قبل از آنکه سوار بر هواپیمای آبی رنگ «ایر فورس وان» شود، یکباره و بدون مقدمه اعلام کرد: «از شما خداحافظی می‌کنم و روزی در قالب و شکلی متفاوت باز خواهیم گشت!». اینکه او تا چه حد می‌تواند شعارش مبنی بر ظهور مجدد در ساختار سیاسی ایالات متحده را عملیاتی کند، به روند استیضاحش مربوط است که روزهای اخیر تایید شد. حالا دشمن خونی ترامپ و رفیق گرمابه و گلستان نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا یعنی «چاک شومر»، تصدی ریاست سنا را برعهده گرفته و اتفاقاً بر اساس دستور بایدن قرار است روند استیضاح را پیگیری کند.

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نسبت به آمدن بایدن و ورود وی به عرصه سیاست جهان ابراز خوشحالی کرد و گفت که جهان و به ویژه جمهوری فدرال آلمان به راحتی می‌تواند با تیم جدید کاخ‌سفید مشکلاتش را حل و فصل کند

این نزاع‌های حزبی به نوعی نشان می‌دهد که کار برای جو بایدن تا حدودی در داخل سخت است اما به هر ترتیب پلوسی رو گذشته (جمعه) اعلام کرد که به زودی استیضاح ترامپ کلید می‌خورد. با همه این تفاسیر، جو بایدن دقایقی پس از سوگند خوردن بر انجیل، در میان انبوهی از نیروهای امنیتی و نظامی ایالات متحده، به همراه خانواده‌اش از کنگره به کاخ‌سفید منتقل شد. او البته یکبار دیگر شاهد چنین مراسمی در 20 ژانویه 2009 میلادی بوده است.

زمانی که «باراک اوباما» به عنوان نخستین رئیس‌جمهور سیاهپوست آمریکا، دست چپش را روی انجیل قرار داد و کمی قبل‌تر، این جو بایدن بود که به عنوان معاون اوباما سوگند یاد کرد اما حالا به عنوان رئیس‌جمهور وارد اتاق فرمان ایالات متحده شده است. قبل از مراسم تحلیف همه معتقد بودند که ورود او به اتاق بیضی بدون تردید پیامدهای زیادی خواهد داشت و اتفاقاً این تحلیل درست از آب درآمد؛ چراکه او پس از ورود به کاخ‌سفید با امضای ۱۷ فرمان اجرایی، میراث سیاسی دونالد ترامپ را به چالش کشید.

بایدن مجموعه‌ای از فرمان‌های اجرایی، آیین‌نامه‌ها و دستورها را در راستای لغو سیاست‌های پیشین دونالد ترامپ، به ‌ویژه برای مقابله با بحران پاندمی کرونا، به سازمان‌ها و نهادهای مختلف کشورش ابلاغ کرد. او قبل از آنکه فرمان‌های مربوطه را امضا کند رو به سوی خبرنگاران اعلام کرد که برای شروع هیچ ‌روزی بهتر از امروز نیست.

او در ادامه سخنان خود صریحا اعلام کرد کار را با وفا به وعده‌هایی که به مردم دادم شروع می‌کنم. او ظرف چند دقیقه، ممنوعیت صدور ویزای آمریکا برای شهروندان کشورهای عمدتا مسلمان را لغو کرد. به موجب فرمان اجرایی ترامپ که در بدو ورود به کاخ سفید امضا شد، ورود اتباع ایران، سوریه، لیبی، سومالی، سودان و یمن به آمریکا منع شده بود. بایدن در فرمان دیگری ساخت دیوار در مرز مکزیک که میلیاردها دلار هزینه‌اش شده بود را متوقف کرد. رئیس‌جمهوری ایالات متحده در فرمان دیگری که همه بدان واقف بودند، واشنگتن را به پیمان زیست‌محیطی پاریس بازگرداند؛ امری که موجب ستودن این اقدام از سوی امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه و سایر کشورهای اروپایی شد.

بایدن با امضای فرمانی دیگر، آمریکا را مجدداً با سازمان جهانی بهداشت آشتی داد. حالا دکتر آنتونی فائوچی، که از سوی ترامپ بارها مورد انتقاد قرار گرفته بود، قرار است سرپرستی هیأت ایالات متحده در سازمان جهانی بهداشت را به عهده بگیرد.

او همچنین از وزارت آموزش عالی آمریکا خواست تا وقفه جاری در بازپرداخت وام‌های دانشجویی و بهره آن را برای میلیون‌ها آمریکایی‌ که وام دانشجویی فدرال دریافت کرده‌اند، تمدید کند. رئیس‌جمهوری ایالات متحده در ادامه فرمان‌های خود، برنامه ۱۰۰ روز با ماسک را آغاز و پوشیدن ماسک در اماکن و مناطق متعلق به دولت فدرال و حین سفرهای بین ایالتی را الزامی کرد. وی در نخستین روز کاری محدودیت‌های سراسری اخراج مستاجران و ضبط املاک را برای بیش از ۲۵ میلیون آمریکایی تمدید کرد.

بایدن ظرف چند دقیقه پس از ورود به کاخ‌سفید، ممنوعیت صدور ویزای آمریکا برای شهروندان کشورهای عمدتا مسلمان را لغو کرد، فرمانی که به موجب آن ورود اتباع ایران، سوریه، لیبی، سومالی، سودان و یمن به آمریکا منع شده بود

هر روز تمرکز بر یک مشکل خاص

آنچه در این بین بسیار مهم قلمداد می‌شود و باید بدان اشاره شود این است که بایدن بناست هر روز باقیمانده از ماه ژانویه را بر یک موضوع و مشکل خاص تمرکز کند. به عنوان مثال او و تیمش‌ پنج‌شنبه بر بحران کرونا و جمعه بر طرح احیای اقتصاد متمرکز شدند.

شعار هفته آینده ریاست جمهوری «جنس آمریکایی بخرید» خواهد بود و فرمان اجرایی دولت نهادها و سازمان‌های دولتی را ملزم به خرید کالا و کسب خدمات از شرکت‌های آمریکایی خواهد کرد.

همچنین مضمون محوری سه‌شنبه آینده برابری، چهارشنبه تغییرات آب‌وهوایی، پنج‌شنبه بهداشت و سلامت، و جمعه مهاجرت خواهد بود، و آقای بایدن بناست فرمان‌هایی را برای تسهیل امور در زمینه‌های فوق امضا کند. در این میان موضوع مهمتر دیگری هم وجود دارد و آن «ترمیم جایگاه آمریکا در جهان» است که بایدن و تیمش ماه فوریه را بدان اختصاص داده‌اند. درست است که او در عرصه داخلی مشکلات زیادی دارد و باید بیش از هر چیز بدان فائق آید، اما با نگاهی به اظهارنظرها از سوی کشورهای عضو ملل متحد می‌توان فهمید که نگاه تمام دنیا حالا به بایدن است. وزیر خارجه عربستان سعودی روز گذشته در مصاحبه‌ای با العربیه با اشاره به چینش تیم بایدن اعلام کرد که نشانه‌های خوبی برای تحکیم روابط ریاض و واشنگتن وجود دارد. از سوی دیگر آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان هم نسبت به آمدن بایدن و ورود وی به عرصه سیاست جهان ابراز خوشحالی کرد و گفت که جهان و به ویژه جمهوری فدرال آلمان به راحتی می‌تواند با تیم جدید کاخ‌سفید مشکلاتش را حل و فصل کند.

از سوی دیگر روزنامه فرانسوی لوفیگارو اعلام کرده که کشورهای حاشیه خلیج فارس نگران بازگشت بایدن به برجام هستند. روزنامه واشنگتن پست هم گزارش داده که بایدن به دنبال تمدید پنج ساله تنها معاهده محدود کننده دو زرادخانه هسته‌ای بزرگ جهان متعلق به آمریکا و روسیه موسوم به معاهده استارت جدید برای مدت پنج سال است.

این در حالیست که گفته شده دموکرات‌ها در حال تنظیم طرح جدید برای مقابله نَرم با چین هستند. بر این اساس به نظر می‌رسد که بایدن خانه‌تکانی در کاخ‌سفید را به صورت جدی شروع کرده است.