حرکتِ گسل‌‌های سیاسی در لندن

فرشاد گلزاری

 طی روزهای اخیر شاهد انتشار اخبار بسیار مهم در حوزه اروپا با محوریت بریتانیا بودیم که برای طیف اعظمی از مقامات قاره‌سبز نگران‌کننده بوده است. منشأ این اخبار را باید در وهله اول اظهارات مایکل گوو، وزیر کابینه بریتانیا دانست که گفته است مذاکرات تجاری با اتحادیه اروپا عملا! به پایان رسیده و هیچ بنیانی برای رسیدن به توافق میان دو طرف وجود ندارد. او شامگاه دوشنبه اعلام کرد که اتحادیه اروپا از بحث بر سر متون قانونی برگزیت در تمامی زمینه‌ها طفره رفته است و در نتیجه مذاکرات آینده بی‌معنا بوده و هیچ راه‌حلی در پی نخواهد داشت. این مقام سیاسی بریتانیایی همانند گذشته  اعلام کرده که چنانچه اتحادیه اروپا می‌خواهد وضعیت را تغییر دهد، باید تغییراتی بنیادین را صورت دهد و نسبت به مذاکرات جدی باشد. این اظهارات در حالی ارائه شده که «میشل بارنیه»، مذاکره‌کننده ارشد اتحادیه اروپا در امور برگزیت، اعلام کرده که این بلوک آماده است به مذاکرات با لندن شدت ببخشد. فارغ از این اظهارات و رد و بدل شدن مکالماتِ متضاد میان لندن و بروکسل باید به این موضوع توجه داشت که سخنان بوریس جانسون، نخست‌وزیر محافظه‌کارِ بریتانیا هم بر این تنش دامن زده است. او در واکنش به بیانیه شورای اروپا درباره روند مذاکرات «برگزیت» در اظهارنظر ویدئویی شدیدالحن، نسبت به افزایش احتمال خروج بدون توافق این کشور از اتحادیه اروپا هشدار داد. جانسون در این پیام صریحا اعلام کرد که: «از ابتدا به طور روشن به اتحادیه اروپا اعلام کردیم که خواهان رابطه‌ای به سبک کانادا و بر اساس رفاقت و تجارت آزاد هستیم، اما آخرین نشست سران اروپا نشان داد که این شیوه، مطلوب شرکای اروپایی ما نیست و آن‌ها همچنان می‌خواهند قوانین را بر اساس منافع خودشان کنترل کنند.» اینکه چرا بوریس جانسون تا این حد به صورت مستقیم و کوبنده، پاسخِ اتحادیه اروپایی را داده، به بیانیة اتحادیه اروپا در مورد برگزیت برمی‌گردد. سران ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا پنجشنبه گذشته با صدور بیانیه‌ای از دولت بریتانیا خواستند تا گام‌های ضروری و لازم را برای خروج از بن‌بست در مذاکرات و سرعت بخشیدن در راستای دست‌یابی به توافق تجاری بردارند، اما کمی بعد معلوم شد که به اعضا توصیه شده تا مقدمات لازم را برای احتمال خروج بدون توافق لندن از اتحادیه اروپا مدنظر قرار دهند! این دقیقاً همان نقطه‌ای است که جانسون را عصبانی کرده است. او معتقد است که شیوه مدنظر طرف‌های اروپایی، خلاف استقلال بریتانیا در دوره «پسابرگزیت» است. این عصبانیت به همینجا ختم نشد، بلکه جانسون اعلام کرد که تنها ۱۰ هفته تا پایان دوره گذار خروج لندن از اتحادیه اروپا باقی‌مانده، است و او وظیفه دارد برای قوی‌ترین احتمال (برگزیت بدون توافق) برنامه‌ریزی کند. جانسون در همان پیام ویدئویی از شرکت‌های تجاری، حمل و نقل و مسافری خواست تا برای پیامدهای خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا آماده شوند. اینکه چرا جانسون در حالت کنونی و در شرایط فعلی یکباره این موضع را اتخاذ کرده، دلیل مشخصی دارد. بر اساس جدول زمانبندی، ضرب‌الاجل تعیین شده از سوی نخست‌وزیر بریتانیا در خصوص دستیابی به توافق تجاری با اتحادیه اروپا برای دوره پسابرگزیت، پنجشنبه گذشته (24 مهر) به پایان رسید و سران اروپا هم به خوبی می‌دانستند که قرار نیست گشایش جدی در روند مذاکرات برگزیت رخ دهد. اروپایی‌ها معتقدند که جانسون و مجموعة ساختار سیاسی و حاکمیتی لندن، به دنبال آن هستند تا پس از اجرای برگزیت و بدون رعایت مقررات داخلی این حوزه از امتیاز ویژه اعضا، بهره‌برداری کنند. به همین دلیل بروکسل در حال انداختن توپ، به زمین لندن است. به عنوان مثال مارک روته، نخست‌وزیر هلند با اشاره به عدم گشایش در مذاکرات میان بریتانیا و اتحادیه اروپا اعلام کرده وقت آن رسیده تا لندن اراده خود را برای رسیدن به توافق نشان دهد. این دقیقاً همان اختلاف‌های غیرقابل‌تصوری بود که باعث شد دو نخست‌وزیر پیشین بریتانیا یعنی «دیوید کمرون و ترزا مِی» مجبور به پذیرش شکست در مورد اجرا و پیشبرد برگزیت شوند و از سمت خود کناره‌گیری کنند.

با توجه به معضلات سه‌گانه اعم از محدودیت‌های شدید به خاطر مقابله با پاندمی کرونا، ضرورت احیای اقتصاد و خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا پس از یک دوره گذار، عجیب نیست که شرکت‌های بریتانیایی برای آماده ساختن خود برای اجرای برگزیت سخت دچار مشکل باشند

 اسقف‌های اعظم کلیساهای کانتربوری، یورک، اسکاتلند، ولز و ایرلند در نامه‌ای که یک نسخه‌ آن در نشریه فایننشال تایمز منتشر شد، اعلام کرده‌اند که لایحه جدید دولت بریتانیا در مورد برگزیت عواقبی فاجعه‌بار به جای می‌گذارد که این هم معضل جدید جانسون خواهد بود

ضربه به اقتصاد و ترغیب  برای مهاجرت!

اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا که یک سیاستمدار آلمانی از حزب دموکرات مسیحی و هم‌حزبی آنگلا مرکل به حساب می‌آید، پس از شنیدن صدای بوریس جانسون اعلام کرد که اروپا همچنان روی توافق کار می‌کند، اما نه به هر قیمت! استفاده از الفاظِ تهدیدی با سیگنال‌های خنثی در ادبیات اتحادیه اروپایی بسیار متداول است اما مساله‌ای که در اینجا باید موردنظر قرار بگیرد این است که لندن با ادامة این روش، به نوعی در حال تعمیق گسل‌هایی برآمده که در بریتانیا به وجود آمده است. یکی از این گسل‌ها عدم آمادگی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی بریتانیا برای خروج از اتحادیه اروپا است. دولت جانسون در نامه‌ای که برای حدود ۲۰۰ هزار شرکت و مرکز تجاری و اقتصادی فرستاده، از آنها خواسته برای قوانین و مقررات جدید مالیاتی و گمرکی آماده شوند ولی آدام مارسال، رئیس اتاق بازرگانی بریتانیا اعلام کرده که شرکت‌ها و مراکز تجاری و اقتصادی برای اجرای «برگزیت سخت» آمادگی ندارند. او معتقد است با توجه به معضلات سه‌گانه اعم از محدودیت‌های شدید به خاطر مقابله با پاندمی کرونا، ضرورت احیای اقتصاد و خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا پس از یک دوره گذار، عجیب نیست که شرکت‌های بریتانیایی برای آماده ساختن خود دچار مشکل باشند و این به معنای ضربه زدن به اقتصاد بریتانیا و همچنین تعمیق گسل میان دولت و فعالان اقتصادی کشور است. فارغ از این موضوع، تحقیقات مشترک دانشگاه آکسفورد و چهار مرکز علوم اجتماعی  در برلین نشان داده که تعداد زیادی از شهروندان بریتانیایی قصد دارند پاسپورت یک کشور عضو اتحادیه اروپا را دریافت کنند و همین مساله موجب شده تا بحث مهاجرت اجباری از «جزیرة ملکه» در افکار عمومی بالا بگیرد؛ تا جایی که در تحقیقات مذکور مشخص شده مهاجرت از بریتانیا به اتحادیه اروپا حدود ۳۰ درصد در مقایسه با قبل از برگزیت افزایش یافته است. این اخبار در حالی مخابره می‌شود که قانونگذاران محافظه‌کار پارلمان بریتانیا معتقدند بوریس جانسون که قبلا به عنوان ستون‌نویسِ روزنامه، ۲۳۰۰۰ پوند در ماه درآمد کسب کرده، می‌خواهد تا شش ماه دیگر و بعد از به سرانجام رساندن برگزیت و گذر از پاندمی کرونا از سمتش کنار برود. کناره‌گیری جانسون تا جایی قوت پیدا کرده که گاردین گزارش داده رقابت جانشینان احتمالی جانسون چند وقتی است که در پشت پرده شروع شده است. براساس گزارش گاردین پنج نامزد جانشینی وی را می‌توان ریشی سوناک (وزیر دارایی)، دومینیک راب (وزیر امور خارجه) ماکل گوو (رئیس دفتر کابینه) جرمی هانت (وزیر بهداشت سابق بریتانیا) و پنی موردانت (وزیر دفاع سابق بریتانیا) دانست. مشکل دیگری که به‌تازگی برای جانسون به وجود آمده، دخالت جریان مذهبی بریتانیا در توافق برگزیت است. دو روز پیش (دوشنبه ۲۸ مهر ۱۳۹۹)  اسقف‌های اعظم کلیساهای کانتربوری، یورک، اسکاتلند، ولز و ایرلند در نامه‌ای که یک نسخه‌ آن در نشریه فایننشال تایمز منتشر شد اعلام کرده‌اند که لایحه جدید دولت بریتانیا در مورد برگزیت عواقبی فاجعه‌بار به جای می‌گذارد. به این ترتیب می‌توان این نتیجه را گرفت که گسل‌ها در لندن نه تنها به حرکت افتاده‌اند، بلکه ممکن است عمیق‌تر شوند.