جهان نما

رابرت موگابه درگذشت؛

از مبارزه با استعمار و آپارتاید تا سرنگونی در قامت دیکتاتور

رابرت موگابه، رئیس‌جمهوری سابق زیمبابوه دیروز-جمعه- در ۹۵ سالگی درگذشت. او که از چهره‌های شاخص مبارزات کشورش علیه استعمار و آپارتاید بود پس از به قدرت رسیدن، مخالفان و معترضان به سیاست‌هایش را نزدیک به چهار دهه سرکوب کرد. اقتصاد ویران و تبعات دامنه‌دار سال‌ها زمامداری در قالب یک حکومت دیکتاتوری بزرگترین میراث وی از به دست گرفتن قدرت در زیمبابوه محسوب می‌شود.

زیمبابوه در سال ۱۹۸۰ انتخاب رابرت موگابه به نخست وزیری کشور تازه استقلال یافته را جشن گرفت.

موگابه قهرمان مبارزه طولانی علیه استعمار و آپارتاید بود. وی در جوانی به مدت ده سال به دلایل سیاسی در حبس بود و به محض آزادی به مبارزه مسلحانه پیوست. وی در سال ۱۹۷۹ یکی از امضاء کنندگان موافقتنامه موسوم به لنکستر هاوس بود که به جنگ داخلی کشور پایان داد.

در نخستین دهه رهبری موگابه، زیمبابوه و خرده کشاورزانش در رفاه به‌سر بردند. مرگ و میر و سوءتغذیه در میان کودکان کاهش یافت و متوسط عمر مردم بالارفت.

زیمبابوه موفق‌ترین نظام آموزشی را در منطقه داشت و هنوز هم در قرن بیست و یکم بالاتریی تعداد باسواد را در آفریقا دارد. اما از سوی دیگر دولت همواره با مخالفانش با نهایت خشونت روبرو می‌شد. موگابه سران مخالفین را استعمار کنندگان جدید توصیف می‌کرد.

اوایل سال ۲۰۰۰، آن یک درصد شهروندان سفید پوست زیمبابوه، هنوز بیش از هفتاد درصد زمین‌های قابل کشت کشور را در اختیار داشتند. با این حال موگابه در اصلاحات ارضی‌اش چندان موفق نبود. وی زمین‌های کشاورزی را در میان حامیانش که با سفید پوستان عداوت داشتند، اما لزوما کشاورزان خوبی نبودند، تقسیم کرد.

زیمبابوه برای اخذ وام از بانک جهانی باید برنامه‌های ریاضتی دشواری را به اجرا می‌گذاشت. اما اعانات نقدی دولت به نهادهای عام المنفعه، اقتصاد کشور را نابود کرد و مردم به گونه‌ای فزاینده به کمک‌های دولتی محتاج شدند.

موگابه همچنان از شنیدن هرگونه انتقادی ابا داشت و از هرگونه تغییر سیاست پرهیز می‌کرد.

هنگامی که رهبر مخالفان او را به چالش کشید، نیروهای امنیتی ویژه وی را به‌شدت مورد ضرب و جرح قرار دادند. اما وقتی همین مخالفان در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۸ پیروز شدند، موگابه از کناره‌گیری از سمتش خودداری کرد. وی سرانجام موافقت کرد که رهبر مخالفان در جایگاه نخست‌وزیری قرار گیرد اما از هرگونه شراکت در قدرت با وی سرباز زد.

رابرت موگابه قصد داشت تا آخر عمر در سمت ریاست جمهوری باقی بماند اما سال ۲۰۱۷ توسط نظامیان کشورش از قدرت خلع شد.

موگابه در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۷ توسط ارتش زیمبابوه و به رهبری ژنرال سیبوسیسو دستگیر و بازداشت خانگی شد. یک هفته بعد با تصمیم حزب حاکم و متبوعش اتحادیه ملی آفریقایی زیمبابوه-جبهه میهنی به ریاست وی بر حزب پایان داده شد. امرسون منانگاگوا، معاون اخراجی موگابه به جای وی به ریاست حزب انتخاب شد. منانگاگوآ ۷۵ ساله، رئیس سابق اطلاعاتی و یکی از اعضای ارشد حزب زانو-پی‌اف بود که دو هفته پیش از سوی موگابه از سمت خود برکنار شد. همین رخداد یعنی بحران برکناری منانگاگوا موجب شد تا ارتش برای حل بحران مداخله کند و اجازه ندهد تا همسر نسبتاً جوان رابرت موگابه (گریس موگابه) جای او را بگیرد. گفته شد وی در اعتراض به اقدام ارتش، دو روز پایانی حکومتش و زمانی که در حبس خانگی بود، اعتصاب غذا کرده ‌بود. پس از دستگیریِ موگابه توسط ارتش، مردم زیمبابوه به خیابان‌ها آمده، به رقص و پایکوبی و شادی پرداختند و از این اقدام ارتش سپاسگزاری کردند. وی در زمان دستگیری با ۹۳ سال سن پیرترین رئیس‌جمهور جهان بود. در پی این رویدادها حزب حاکم خواستار استعفای وی شد و برای او ضرب‌العجل تعیین کرد، سرانجام وی که توسط ارتش در حصر خانگی قرار داشت در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۷ از ریاست جمهوری استعفا کرد.