رونمایی از ترامپ دیپلمات در نیویورک

سیدمحمد میرزامحمدزاده

نیویورک تایمز در آستانه جلسه شورای امنیت به بررسی مواضع ترامپ و دیدگاه‌های او در این جلسه پرداخته است و موضع حامیان و مشاوران وی را بررسی کرده است. جلسه آتی شورای امنیت سازمان ملل به رهبری دوره‌ای ایالات متحده آمریکا در نیویورک برگزار می‌شود. نحوه اداره این جلسه از سوی ترامپ در سرنوشت آتی تعاملات چندین کشور موثر است.

سال گذشته ترامپ در جلسه سازمان ملل کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، را به سخره گرفت و با اصطلاح «مرد موشکی» اقدامات وی را خودکشی خواند و تهدید کرد که «کل کشورت را نابود می‌کنم». او همچنین در این جلسه وعده داد که توافق هسته‌ای با ایران را پاره می‌کند،‌ توافقی که از دید وی «باعث شرمساری ایالات متحده آمریکا» بود.

این هفته او دوباره در بوق خود دمید؛‌ اما این‌بار خلاف برخی دیدگاه‌هایش در جلسه سال گذشته سازمان ملل! این‌بار رهبر کره شمالی را «خیلی قابل احترام» خواند، و این در حالی است که شواهدی دال بر توسعه انبارهای هسته ای آقای کیم وجود دارد. همچنین با وجود آنکه همواره توافق هسته‌ای را به باد فحش و ناسزا گرفته بود،‌ اعلام کرد که «همیشه حاضر» برای دیدار با حسن روحانی،‌ رئیس جمهوری ایران است.

از دید مشاوران ترامپ، بزرگ‌ترین ریسک در جلسه مجمع عمومی سازمان ملل متحد امسال برعکس ریسکی است که سال گذشته دولت وی را تهدید می‌کرد: این ریسک نه رفتار خطرناک غیردیپلماتیک او بلکه اشتیاق بالای وی برای رویارویی با دشمنان شجاع آمریکا است.

به جای محدود کردن تمایلات خصمانه آقای ترامپ، حامیان قدر او در تقلایی پنهان، برای جلوگیری از مواجهه وی با رئیس جمهوری ایران تلاش می‌کنند، چیزی که به عقیده آن‌ها،‌ ترامپ آمادگی‌اش را ندارد. آنها همچنین از امتیازاتی که می‌تواند تلاش‌های انجام شده برای فشار به کره شمالی را زیر سوال ببرد،‌ نگرانند. هر کدام از این دو احتمال می‌تواند حامیان ترامپ را مأیوس کند؛ حامیانی که متحد برای تقابل با ایران و کره شمالی هستند و فشار را بر مذاکره با این دو کشور ترجیح می‌دهند.

جلسه ترامپ با مون جا این، رئیس جمهور کره جنوبی، نیز از سوی دیگر ذهن حامیان را مشغول کرده است، چرا که مون احتمالا به دنبال مجاب کردن ترامپ برای دادن امتیازات بیشتر به کره شمالی برای ادامه روند مذاکرات با این کشور است.

رابرت مالی که نقش ارزنده‌ای در مذاکرات هسته‌ای ایران به عنوان مقام پیشین در دولت اوباما بر عهده داشت در این رابطه گفته است: «رئیس جمهور آماده ضرب و شتم و تهدید است،‌ با این حال از دستیابی به «توافق قرن» بدش نمی‌آید. او با کره شمالی کنار آمد چون یک شریک مشتاق در این راه در کنار خود داشت. اما مسأله در مورد ایران متفاوت است. رئیس جمهوری ایران بر این باور است که دیدار با ترامپ مهر تأییدی بر استراتژی او است.»‌

مقامات آمریکا بارها اظهار کرده‌اند که دیدار با آقای روحانی کاملا مردود است، چرا که ایران بارها به صراحت عنوان کرده که به چنین مذاکره‌ای علاقمند نیست. روز جمعه (30 شهریور 1397) مایک پمپئو،‌ وزیر امور خارجه آمریکا موانع بیشتری تراشید و عنوان کرد که ایالات متحده آمریکا یک‌سری «انتظارات ساده» دارد که ایران قبل از هر دیداری باید آنها را برآورده کند. این انتظارات شامل توقف حملات موشکی و «دست کشیدن از اقداماتی است که ایران را به بزرگ‌ترین حامی تروریسم در جهان» تبدیل می‌کند.

اینکه برای ایرانیان شرط تعیین شود یک طرف داستان است، اما  کنترل افکار ترامپ مبنی بر اینکه می‌تواند هر رهبری در جهان را مغلوب کند یا به هر توافقی حمله کند،‌ طرف دیگری است. نمونه حاضر چالش‌های پیش روی آمریکا، آمادگی سرسری ترامپ برای ریاست جلسه شورای امنیت سازمان ملل در روز چهارشنبه (4 مهر 1397) است.

ترامپ  در ابتدا تصمیم داشت که کل جلسه را حول موضوع ایران بگرداند و خواسته‌هایش را به عنوان پیش شرط‌های هرگونه مذاکره هسته‌ای به عنوان دستور جلسه عنوان کند و از جایگاه رئیس جلسه متحدانش شامل بریتانیا،‌ فرانسه و آلمان را به دلیل ترک نکردن توافق هسته‌ای تهدید به تحریم‌های سخت کند. در واقع قرار بود متحدانی که روابط تجاری خود را با ایران تا ماه نوامبر (آبان ماه 1397) قطع نکنند در این جلسه مورد خشم ترامپ واقع شوند.

بریتانیا و آلمان به طور ویژه با این موضوع مخالفت کردند. آنها عنوان کردند که جلسه‌ای صرفا با موضوع ایران منجر به ایجاد شکاف بین دولت‌های غربی با ترامپ می‌شود و با ترک توافق بین‌المللی از سوی ترامپ، ایران که حاضر به توقف تولید سوخت هسته‌ای شده، دوباره فعالیت‌هایش را آغاز می‌کند.

اروپایی‌ها هم بر همین مبنا شرکت‌های خود را که حاضر به تبعیت از سختگیری‌های واشنگتن شده‌اند تهدید به

جریمه کرده‌اند.

به گفته یک مقام ارشد اتحادیه اروپا در ابتدا کسی تهدید اتحادیه را جدی نگرفت. اما کاخ سفید کمی بعد نظرش را تغییر داد و این تغییر به طور خاص از سوی جان بولتون به دولت ترامپ اعمال شد. جان بولتون به عنوان سفیر پیشین ایالات متحده در سازمان ملل دریافت که اگر ایران موضوع جلسه باشد، آقای روحانی فرصت می‌کند که پشت میز بنشیند و جوابگو باشد.

نتیجه این شد که دستور جلسه تغییر کرد و به منع توسعه سلاح‌های هسته‌ای، شیمیایی و بیولوژیک در کل جهان تغییر یافت. البته مشخص نیست که کاخ سفید این موضوع را درک کرده باشد،‌ چرا که این موضوع دستور جلسه اولین جلسه شورای امنیت در سال 2009 به رهبری اوباما نیز بود.

با وجود این کشمکش‌ها روز جمعه (30 شهریور 1397) ترامپ دوباره داستان را پیچیده کرد و در توئیتی اعلام کرد:‌ «من ریاست جلسه شورای امنیت با موضوع ایران را در هفته آینده بر عهده دارم!»

این توئیت صدای اروپاییان که فکر می‌کردند مسأله حل شده است را درآورد. یک مقام ارشد اروپایی در این رابطه گفته که مقامات کاخ سفید قادر به توضیح توئیت ترامپ نیستند اما گفته‌اند که این رفتار را نادیده بگیرید و تضمین داده‌اند که دستور جلسه همان است که توافق شده بود.

روحانی نیز از تصمیم برای استفاده از فرصت خود در نیویورک گفته است که بنا دارد جواب ایالات متحده آمریکا را بدهد و با اینکار اختلافش را با ترامپ بر سر ترک توافق هسته‌ای بیشتر از پیش کند. روز یکشنبه (1 مهر 1397) او عنوان کرد که آمریکا مسئولیت خود را در مورد حمله تروریستی در اهواز که منجر به شهادت 25 نفر و آسیب نزدیک به 70 نفر در روز شنبه شد،‌ بپذیرد.

آقای روحانی در دیدار با دانشگاهیان، مقامات اتاق فکر و رسانه‌ها، احتمالا ایران را کشوری صلح آمیز می‌خواند که با غرب به تواق هسته‌ای دست یافته بود و با این‌کار قصد دارد ترامپ را در بین آنها مطرود کند.

در مقاله‌ای که به قلم روحانی روز جمعه (30 مهر 1397) در روزنامه واشنگتن پست منتشر شد، وی عنوان کرد زمانی که ترامپ از توافق هسته‌ای خارج شد،‌ من هم حق داشتم خروج ایران را از توافق اعلام کنم که قطعا این‌کار می‌توانست منطقه را ناامن‌تر و ناپایدارتر کند. اما تن به این دام ندادم. به گفته روحانی، دولت ترامپ انتظار واکنش شتابزده ایران برای خروج از توافق را داشت تا بتواند به راحتی گروهی را  علیه ایران گردهم آورد تا به طور خودکار تحریم‌های پیشین را باز گرداند اما در واکنش به این اقدام،‌ ما این حرکت را خنثی کردیم.

اما مشخص نیست که آقای روحانی بتواند این موضع را حفظ کند. صادرات نفت ایران در حال کاهش است. شرکت‌های اروپایی و آمریکایی که پیشتر از سرمایه‌گذاری گسترده یا فروش به ایران خبر داده بودند،‌ عقب نشستند. سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا تأثیر این تحریم‌ها را برای ایران نابودگر خوانده و احتمال بی ثباتی دولت تهران را داده‌اند.

اما ارزیابی اروپایی‌ها نشان می‌دهد که تحریم‌ها تنها سپاه پاسداران ایران و نهادهای نظامی را بر آن می‌دارد که به تلخی با توافق برخورد کنند و تلاش کنند دوباره به برنامه توسعه هسته‌ای خود بازگردند.

مقامات اروپایی نسبت به این مسأله که نمی‌توانند چیز زیادی برای مواجهه با تحریم‌های آمریکا به ایران ارائه کنند، آگاه هستند و بر این باورند که تضمین روحانی برای ماندن در توافق هسته‌ای در دراز مدت تحت فشارهای داخلی از بین می‌رود.

دیدار ترامپ و مون رئیس جمهور کره جنوبی نیز در جای خود پیچیده است. رئیس جمهور کره جنوبی به ترامپ فشار می‌آورد که رسما به جنگ 65 ساله کره که پس از رفتارهای خصمانه به آتش‌بس منجر شده بود، پایان دهد. این اتفاق شادی بزرگی برای کیم جونگ اون خواهد بود که مدت مدیدی است به دنبال پایان انزوای دیپلماتیک خود است.

حامیان ترامپ به دنبال خنثی کردن چنین رفتاری هستند و بر این عقیده‌اند که ایالات متحده با تعلیق مانور مشترک نظامی با کره جنوبی، باج کافی به کیم داده است؛ مانوری که به عقیده ترامپ «بازی جنگ» بود و اساس مذاکرات با کره شمالی را به هم می‌ریخت. حامیان وی می‌ترسند امتیاز دیگری به کیم در واقع به بازی گرفتن ترامپ از سوی رهبر کره شمالی باشد.

به گفته جونگ پاک،‌ مدیر پیشین سرویس اطلاعاتی آمریکا، سی‌آی‌ای، در ماموریت کره شمالی، کیم جونگ اون بر این عقیده است که همدمی برای خود در کاخ سفید یافته است که در کنار او جلوی شورای مشاوران ترامپ ایستاده و با یکدیگر در سنگاپور به توافقی مهم دست یافته‌اند؛ توافقی که با هر مقیاسی ضعیف به نظر می‌رسد و جلوی پیشرفت سیاست‌های نهایی آمریکا در خلع سلاح هسته‌ای کره را می‌گیرد.

برخی از مقامات آمریکایی نگرانند که شاید همین الان هم ترامپ چنین امتیازی را به کیم در دیدار ماه ژوئن (خرداد) در سنگاپور داده باشد، اما از آنجا که هیچ یادداشت جامعی از آن جلسات وجود ندارد به عقیده یکی از مقامات ارشد اطلاعاتی آمریکا نمی‌توان در این مورد به صراحت اظهارنظر کرد.

کیم جونگ اون،‌ رهبر کره‌شمالی، حالا به دنبال دیدار دیگری با ترامپ است؛ دیداری که ترامپ هم به آن مشتاق است اما ممکن است ترامپ سیگنال دیگری پیش از این دیدار دریافت کند. شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن نیز قرار است یکشنبه آتی (8 مهرماه 1397) با ترامپ در نیویورک دیدار کند.

ژاپن در مورد کمک‌های کاخ سفید به کره شمالی برای دستیابی به توافق نگران است. وقتی در ماه آوریل (اردیبهشت 1397) شینزو آبه در شهر پالم بیچ ایالت فلوریدای آمریکا به دیدار ترامپ رفته بود،‌ ترامپ مشتاقانه در مورد پایان جنگ سخن گفته بود.

وی خطاب به آبه در این دیدار گفت:‌ «مردم نمی‌فهمند که جنگ کره هنوز پایان نیافته است. ولی حالا این موضوع به حقیقت می‌پیوندد.»پاسخ آبه به ترامپ فقط یک نگاه سرد بود!