بلیت سیرک در جیب ژنرال!

آریا رهنورد

یک سال قبل، وقتی پرسپولیسی‌ها در نقش جهان صاحب یک پنالتی اشتباه شدند، امیر قلعه‌نویی به کنفرانس خبری نیامد و دستیارانش دائما از عبارت «سیرک فوتبال ایران» استفاده کردند. حالا که داور مسابقه در چند قدمی صحنه، پنالتی آشکار کی‌روش استنلی را اعلام نکرده، سپاهانی‌ها دیگر اشاره‌ای به سیرک مورد نظرشان نمی‌کنند. به جز این صحنه، قضاوت زاهدی‌فر در سایر لحظات این بازی نیز یک فاجعه‌ تمام‌عیار بود. سپاهانی‌‌ها که اتفاقا علاقه‌مند به فرضیه «مهندسی نتایج» لیگ هستند، حالا چشم‌های‌شان را روی داوری این بازی بسته‌اند.

نبرد سپاهان و استقلال به لحاظ فنی یک مسابقه خاص در لیگ نوزدهم بود اما داور این جدال، هرگز در حد و اندازه‌های دو تیم به نظر نمی‌رسید. زاهدی‌فر یک انتخاب اشتباه برای این مسابقه محسوب می‌شود و عملا بازی را از جریان عادی‌اش خارج کرد. تصاویری که حالا از زاویه پشت دروازه سپاهان منتشر شده‌اند، به وضوح نشان می‌دهند که در لحظه برخورد واضح دست کی‌روش استنلی به توپ، داور در چند قدمی صحنه بوده است. زاهدی‌فر و کمک‌ها بدون شک این برخورد را دیده‌اند اما به هر دلیلی تصمیم گرفته‌اند به ضرر تیم میزبان پنالتی اعلام نکنند. کادر فنی سپاهان که اتفاقا همیشه تمایل زیادی به «اتهام» زدن داشته و دائما «سلامت» لیگ را زیر سوال برده، حالا هیچ پاسخی برای این صحنه ندارد. صحنه‌ای که حتی در دورترین سکوهای نقش جهان نیز کاملا عیان بود اما داور چشم‌هایش را روی آن بست. زاهدی‌فر اصلا برای این مسابقه آماده نبود و در جریان بازی مرتکب اشتباه‌های بزرگ دیگری نیز شد. اواخر بازی، عارف غلامی در اعتراض به تصمیم داور، توپ را محکم به زمین کوبید. این حرکت در همه نقاط دنیا، یک کارت زرد حتمی برای بازیکن معترض به همراه خواهد داشت اما داور مسابقه «جسارت» لازم را برای برخورد با مدافع آبی‌ها نداشت. حتی پس از اعتراض‌های استقلال در نیمه دوم به پنالتی اعلام نشده برای این تیم، زاهدی‌فر تنها به یکی از نیمکت‌نشین‌ها اخطار داد. در واقع او حتی جسارت ایستادن روی تصمیمش و برخورد با اعتراض‌ها نسبت به آن را نداشت. رفتار زاهدی‌فر در برخورد با درگیری‌ها در زمین، به شدت آماتور به نظر می‌رسید. طبیعتا داور مسابقه، اولین فردی است که باید وارد دعواها شود و بازیکنان دو تیم را از هم جدا کند اما داور این جدال، کاملا از صحنه‌های درگیری فاصله می‌گرفت. او در حد و اندازه‌های چنین مسابقه‌ای نبود و این انتخاب از سوی کمیته داوران، عملا بازی را به جنجال کشاند. قضاوت این بازی به یک داور جسور و مستحکم احتیاج داشت. داوری که از گرفتن پنالتی مقابل سکوهای حامی سپاهان، هراسی نداشته باشد و بتواند عدالت را به خوبی در زمین به اجرا دربیاورد.

فوتبال ایران در این فصل، بهترین داورش را از دست داد. علیرضا فغانی به استرالیا رفت تا هر هفته، دیدارهای لیگ فوتبال این کشور را قضاوت کند. کمیته داوران و به طور کلی فدراسیون فوتبال نیز، به هیچ وجه مانع خروج مهم‌ترین «سرمایه» داوری ایران نشدند. سال‌ها طول کشید تا لیگ برتر، داوری در حد و اندازه‌های فغانی پیدا کرد اما او به محض چهره شدن، تصمیم به مهاجرت گرفت. حالا که دیگر خبری از این داور نیست، بیشتر از همیشه مشخص شده که دستاوردهای او کاملا «فردی» بوده‌اند و ربطی به کلیت داوری فوتبال ایران نداشته‌اند. این فوتبال برای سال‌ها، با بحران ساختن داورهای درجه یک روبه‌رو شده و این بحران حالا با شرایط فعلی لیگ، از همیشه ناامیدکننده‌تر به نظر می‌رسد. داوری فوتبال اساسا شغل جذابی برای مردم ایران به شمار نمی‌رود. چراکه نه حقوق و مزایای قابل توجهی دارد و نه دفاعی از این داورها در شرایط خاص صورت می‌گیرد. انتخاب‌های کمیته داوران نیز برای تقسیم داورها، عملا به ضرر خود آنها تمام می‌شود. اگر قرار بود قضاوت بازی حساس  و بزرگ استقلال و سپاهان به یک داور پراشتباه و پرنقص برسد، بهتر بود حداقل  یک داور جوان برای این جدال انتخاب می‌شد تا حداقل کمی تجربه کسب می‌کرد و دو طرف نیز با انتظار کمتری از عملکرد داور وارد زمین می‌شدند. لیگ برتر بیشتر از هر زمانی، به کمک‌داور ویدئویی احتیاج دارد. تکنولوژی حداقل می‌تواند تصمیم‌های اشتباه را «اصلاح» کند. با این وجود فدراسیونی که میلیون‌ها دلار پول برای دور ریختن در پرونده مارک ویلموتس داشته، از هزینه کردن برای تکنولوژی طفره می‌رود. لیگ نه صاحب وی.ای.آر می‌شود و نه از داورهای خوب و استانداردی بهره می‌برد. همین موضوع برای به بن‌بست رسیدن داوری در فوتبال ایران کافی به نظر می‌رسد.

در نبرد با سپاهان، استقلالی‌ها از تصمیم داور متضرر شدند اما دوباره به بازی برگشتند و دو بار دروازه حریف را باز کردند. به نظر می‌رسد آبی‌ها این روزها حتی می‌توانند روبه‌روی اشتباه‌های داور هم بایستند و هیچ دلیلی وجود ندارد که بخشی از زمان بازی‌ را برای اعتراض به عملکرد داور هدر بدهند. البته که تصمیم‌های زاهدی‌فر، تمرکز بازیکنان دو تیم را هدف قرار داده بود اما شاید اگر مهره‌های تیم استراما در دقایق پایانی کمی متمرکزتر و مسلط‌تر نشان می‌دادند و به جای سرگرم شدن به خوشحالی با هواداران‌شان در ورزشگاه، جریان بازی را دنبال می‌کردند، پیروزی برای این تیم با تساوی عوض نمی‌شد. این بازی البته تنها یک بازنده داشت. داوری که وصله ناجور یک جدال بزرگ بود.