استاد حقوق دانشگاه علامه در گفتوگو با «توسعه ایرانی» به بهانه روز جهانی مبارزه با فساد:
در «شفافیت» هم بیشتر از آنکه عامل باشیم، شعار میدهیم
استاد حقوق دانشگاه علامه طباطبایی، در گفتوگویی با «توسعه ایرانی» بر اهمیت شفافیت در ارتباط حاکمیت با مردم تأکید کرد و گفت که این موضوع میتواند به بهبود اداره جامعه کمک کند. نگاه حاکمیت به مردم باید بهعنوان صاحبان امور باشد و عدم شفافیت منجر به سلب اعتماد از حاکمیت میشود.
به گزارش گروه شهرنوشت «توسعه ایرانی»، نهم دسامبر (۱۸ آذرماه) هر سال، به عنوان «روز جهانی مبارزه با فساد» در تقویم ملل متحد ثبت شده است روزی برای جلب توجه جهانیان به یکی از بزرگترین موانع توسعه، عدالت و اعتماد عمومی. فساد، صرفاً به معنای سوءاستفاده مالی یا اختلاس نیست؛ بلکه مجموعهای از رفتارها و ساختارهای ناسالم را دربر میگیرد که از رشوه و نفوذپذیری گرفته تا تبعیض اداری، فرار مالیاتی، رانتجویی و تضییع حقوق عمومی را شامل میشود. بر اساس برآوردهای سازمان شفافیت بینالملل، کشورهای در حال توسعه سالانه دهها میلیارد دلار از مسیر فساد اداری و اقتصادی متضرر میشوند؛ هزینهای که نه تنها توسعه، بلکه اعتماد شهروندان به حاکمیت را نیز تضعیف میکند.
در مبارزه با فساد بدون شفافیت
نتیجه پایداری به دست نمیآید
در سالهای اخیر، محور اصلی مبارزه جهانی با فساد از رویکرد تنبیهی به سمت پیشگیرانه و شفافساز تغییر کرده است. کشورها دریافتهاند که بدون نهادسازی و شفافیت، برخورد قضایی صرف، نتیجه پایداری نخواهد داشت. ابزارهایی چون دسترسی آزاد به اطلاعات، الکترونیکیکردن خدمات دولتی، سامانههای نظارت عمومی، و حمایت از افشاگران فساد، اکنون به عنوان ارکان اصلاح ساختارهای اداری شناخته میشوند. کشورما علیرغم اینکه از نخستین کشورهایی است که در منطقه خاورمیانه، کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد را تصویب کرد. و در دو دهه گذشته، موضوع شفافیت مالی و سلامت اداری به تدریج در دستور کار سیاستگذاران و نهادهای نظارتی کشور قرار گرفته است و قوانین و برنامههایی همچون قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد (۱۳۹۰)، قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات (۱۳۸۸) و ایجاد ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی تدوین و تصویب شده است و همچنین در سالهای اخیر، توسعه دولت الکترونیک بهعنوان ابزار مؤثر شفافیت با جدیت بیشتری دنبال شده است اما همچنان با چالشهایی اساسی در زمینه تحقق شفافیت و کنترل فساد
روبهرو است.
گزارشهای سالانه سازمان شفافیت بینالملل نشان میدهد که ادراک عمومی از میزان فساد در کشورها، بیش از هر چیز، به شفافیت عملکرد نهادهای حکومتی و پاسخگویی مسئولان وابسته است. در این زمینه، کارشناسان داخلی نیز معتقدند که ضعف در اجرای قوانین موجود، عدم تبادل داده میان دستگاهها و فرهنگ سازمانی محافظهکارانه از عوامل بازدارنده اصلاحات عمیق است.
به باور کارشناسان، مبارزه با فساد نیازمند همکاری همه نهادها، رسانهها و جامعه مدنی است. رسانههای آزاد، نهادهای نظارتی حرفهای، و مشارکت فعال مردم در مطالبه شفافیت، سه ضلع مثلث توسعه سلامت اداری محسوب میشوند. تجربه جهانی نشان داده که هر جا نظارت عمومی تداوم یابد، نفوذ فساد کاهش مییابد. البته در کنار اقدامات ساختاری، آموزش عمومی درباره پیامدهای فساد نیز اهمیت دارند؛ زیرا مبارزه با فساد تنها کار نهادهای رسمی نیست، بلکه بخشی از مسئولیت اجتماعی همه شهروندان است چراکه هیچ کشوری از آسیب فساد مصون نیست، اما میان کشورهایی که آن را پنهان میکنند و کشورهایی که شجاعانه با آن میجنگند تفاوتی جدی وجود دارد.
علی تقیزاده در گفت و گو با «توسعه ایرانی»: به طور کلی در همه امور بیشتر از آنکه عامل به گفتههایمان باشیم اهل شعار هستیم. این در کلیت جامعه وجود دارد. در این مسئله شفافیت هم همینطور است. قوانینی را داریم که موضوعاتی را برای جلوگیری از بروز فساد پیشبینی کردهاند اما اینکه چقدر به این موضوعات عمل می شود و به منصه ظهور میرسد، بحث دیگری است
در مجموع، تجربه سالهای اخیر نشان میدهد که ارادهای سیستماتیک برای مقابله با فساد و تقویت شفافیت در کشور شکل گرفته است. در همین راستا، قوه قضاییه نیز با اجرای طرحهای نوآورانهای همچون برگزاری «جشنواره شفافیت»، گامی عملی در جهت ارزیابی عملکرد دستگاهها، تشویق نهادهای موفق در حوزه سلامت اداری و بازتاب نقاط ضعف نهادهای مختلف برداشته است. این اقدام، علاوهبر ایجاد رقابت سالم میان سازمانها، بستری برای گفتوگوی بیننهادی درباره مدیریت تعارض منافع و تقویت
پاسخگویی فراهم میکند.
اگر همه چیز شفاف باشد
این همه فساد رخ نمیدهد
استاد حقوق دانشگاه علامه طباطبایی و نماینده مجلس ششم معتقد است که ارتباط حاکمیت با مردم با توجه به مقوله شفافیت بسیار مهم است و میتواند در نوع اداره جامعه تاثیرگذار باشد،
علی تقیزاده، در گفتوگو با «توسعه ایرانی» ادامه داد: اگر نوع نگاه به مردم نگاهی باشد که صاحب امور هستند و اداره جامعه برای تامین رفاه و منافع و مسائل آنهاست همه چیز با آنها شفاف و روشن در میان گذاشته می شود اما اگر نوع نگاه در حکمرانی این باشد که مردم محرم اسرار نیستند و در حقیقت لازم نیست که از همه موضوعات و مسائل اطلاع داشته باشند و مردم در مجموع نامحرم تلقی شوند در این جا بحث عدم شفافسازی موضوعیت پیدا میکند و فساد و مفسدهای که وجود دارد دلایل متعددی دارد که یکی از آنها عدم شفافیت است.
این استاد دانشگاه گفت: اگر همه چیز به همان صورت که در قانون آمده به صورت شفاف بیان شده و در دسترس عموم قرار بگیرد این همه فساد رخ نمیدهد.
در همه امور بیشتر از آنکه عامل باشیم،
اهل شعار هستیم
وی ادامه داد: به طور کلی در همه امور ما بیشتر از آنکه عامل به گفته هایمان باشیم اهل شعار هستیم. این در کلیت جامعه وجود دارد. در مسئله شفافیت هم همینطور است. ما قوانینی داریم که موضوعاتی را برای جلوگیری از بروز فساد پیش بینی کرده اند اما اینکه چقدر به این موضوعات عمل میشود و به منصه ظهور می رسد؛ بحث دیگری است.
این استاد دانشگاه گفت: این موارد خیلی مورد عمل قرار نمیگیرد و در نهایت باعث شکل گیری فساد در کشور انجام می شود که غیرقابل انکار است و هر روز مبارزه با این مفاسد دشوارتر و دشوارتر می شود. در قوانین کشور مواردی داریم که از تعارض منافع جلوگیری میکند اما علیرغم وجود همه این قوانین می بینیم که فساد در جامعه وجود دارد. اگر این قوانین اجرا شود نباید چنین اتفاقاتی بیافتد.
یک استاد دانشگاه: اصلیترین نتیجه عدم شفافیت و توسعه فساد سلب اعتماد مردم از حاکمیت است و این یک خسران بسیار بزرگ و غیرقابل جبران است. چراکه اعتماد ذره به ذره جمع میشود و اگر از بین برود معلوم نیست که جلب شود و چنین سرمایهای به دست بیاید. متاسفانه فسادهایی که در کشور وجود دارد اعتماد مردم را از بین برده است
تقیزاده درباره تاثیر عدم شفافیت و بروز فساد بر جامعه گفت: اصلی ترین ثروت و سرمایه یک حاکمیت اعتماد مردم است اعتماد کسانی است که تحت حکومت قرار گرفته اند. این یک سرمایه ارزشمند است. عدم شفافیت و به تبع آن فسادهایی که شکل می گیرند اصلیترین لطمه آن از بین بردن اعتماد نظام و حاکمیت است اگر حاکمیتی بنا دارد خود را حفظ کند بیش از هر چیز دیگری باید در جهت جلب این اعتماد و تقویت این اعتماد که سرمایه اصلی است اقدام کند.
وی تصریح کرد: اصلیترین نتیجه عدم شفافیت و توسعه فساد سلب اعتماد مردم از حاکمیت است و این یک خسران بسیار بزرگ و غیرقابل جبران است. چراکه اعتماد ذره به ذره جمع می شود و اگر از بین برود معلوم نیست که جلب شود و چنین سرمایه ای به دست بیاید. بنابراین متاسفانه اگر بخواهیم از جامعه خودمان صحبت کنیم. فسادهایی که در کشور وجود دارد اصلیترین ضربه ای که به کشور زده این است که اعتماد مردم را از بین برده است و این اعتماد سلب شده است.
دیدگاه تان را بنویسید