سهم سه‌‌دهم درصدی ایران از کیک ۳۲ هزار میلیاردی تجارت جهانی

وزیر پیشین بازرگانی عنوان کرد: ایران با وجود ظرفیت‌های فراوان، تنها سه‌دهم درصد از تجارت جهانی را در اختیار دارد؛ در حالی که سهم واقعی کشور باید به یک درصد برسد.

یحیی آل‌اسحاق در گفت‌وگو با مهر، با بیان اینکه امروز تجارت در شاخصه‌های توسعه‌یافتگی لحاظ می‌شود، گفت: بر این اساس یکی از مهمترین شاخص‌های توسعه‌یافتگی، نسبت درآمد حاصل از تجارت و خدمات با درآمد ملی است. یعنی درآمد حاصل از تجارت و خدمات بازرگانی نسبت به درآمد ملی، شاخصی برای توسعه‌یافتگی است. در کشورهای توسعه یافته این نسبت ۸۰ درصد است یعنی ۸۰ درصد از درآمد کشورهای توسعه یافته ناشی از تجارت آنها است. این شاخص در کشورهای در حال توسعه بین ۵۰ تا ۶۰ درصد و در کشورهای عقب افتاده کمتر از ۵۰ تا ۴۰ درصد است.

او افزود: این یعنی میزان حضور در بازارهای جهانی نشان دهنده وضعیت توسعه‌یافتگی کشور است که این هم کاملاً منطقی است چون توسعه تجارت ماحصل دست به دست هم دادن مواردی چون کیفیت تولید، قیمت تولید، خدمات پس از فروش، دیپلماسی اقتصادی، ارتباطات، نوع فرهنگ، نوع ارتباطات پولی و مالی، سطح تکنولوژی و روابط سیاسی و تاریخی است و اگر همه اینها دست به دست هم دهند؛ می‌تواند تجارت خارجی موفقی داشته باشد.

رئیس اتاق بازرگانی ایران و عراق درباره جایگاه ایران در تجارت منطقه هم اظهار کرد: ۱۵ کشور همسایه ما سالانه حدود ۱۲۰۰ میلیارد دلار صادرات و واردات دارند. این رقم در گذشته به ۲۸۰۰ میلیارد دلار هم رسیده است. ایران با توجه به استانداردهای تولید و نوع و کیفیت محصولات تولیدی، حداقل می‌تواند سالانه ۳۰۰ میلیارد دلار از این بازار را به خود اختصاص دهد اما چیزی که الان وجود دارد کمتر از ۱۵ میلیارد دلار و با دید خوشبینانه ۳۰ میلیارد دلار است.

آل‌اسحاق  یکی از دلایل مهم عقب‌ماندگی ایران از تجارت جهان و منطقه را نگاه اشتباه به تجارت در کشور و عدم درک ارتباط مستقیم آن با امنیت، اقتصاد و توسعه کشور عنوان کرد و گفت: تجارت نه فقط در اقتصاد کشور بلکه در امنیت و توسعه کشور هم نقش جدی دارد اما متأسفانه بعد از انقلاب با برداشت غلطی که از این موضوع شکل گرفت؛ تجارت یک موجود غیرمولد، غیرموثر و ضدارزش معرفی شد. قسمت عمده‌ای از عقب افتادگی‌های توسعه‌ای، اقتصادی و حتی یک سری ناتوانی‌های ما در صحنه‌های منطقه‌ای و جهانی ناشی از همین برداشت و تعریف غلط از تجارت است.

او با بیان اینکه همین روحیه و برداشت غلط از تجارت باعث به حاشیه بردن این موضوع در کشور شده است، ادامه داد: این چالش در روابط تجاری ما با ۱۵ کشور همسایه مشخص است. در واقع از نظر استراتژیک مهمترین اولویت ما چه در شرایط عادی و چه در شرایط بحرانی، چگونگی روابط ما با این ۱۵ کشور همسایه است. اگر ما بتوانیم با ۱۵ کشور همسایه روابط مناسبی داشته باشیم؛ قسمت زیادی از مسائل امنیتی، اقتصادی و توسعه‌ای ما رفع  خواهد شد.

این فعال اقتصادی تصریح کرد: نگاه ما از نظر علمی و تئوری به تجارت، به‌روز نیست. در واقع تجارت با امنیت، سیاست و روابط بین‌الملل ارتباط مستقیمی دارد. به بیان دیگر بین امنیت، توسعه و استراتژی تجاری ما یک رابطه خطی و کاملاً مستقیم وجود دارد. این یعنی امنیت ما به تجارت و تجارت ما به توسعه متصل است و بالعکس. با وجود این اهمیت، اما متأسفانه رابطه تجاری ما با همسایگان رو به افول و در حداقل‌ترین حالت ممکن قرار دارد. در حوزه سیاستگذاری برخی مسئولان و نخبگان نمی‌خواهند واقعیات و آنچه در دنیا وجود دارد را ببینند و جایگاه تجارت را اشتباه گرفته‌اند. برخی معتقدند میان تجارت و تولید تعارض وجود دارد و تقویت تجارت به تضعیف تولید منجر می‌شود. این نگاه کاملاً اشتباه و ضد علمی است. متأسفانه همین نگاه باعث شده نظام بازرگانی در کشور جایگاه واقعی خود را  پیدا نکند.