ابقای ابرچالش‌های تهران زیر سایه مدیریت نمایشی

علیرضا زاکانی آخرین ماه‌های شهرداری تهران را می‌گذارند و دیگر قرار نیست در این سمت ابقاء شود. در حالی که با گذشت چهار سال از شهرداری او، هیچ یک از معضلات اساسی پایتخت حل نشده است.

به گزارش اقتصادآنلاین، دولت و مجلس، ماده ۴ آیین‌نامه اجرایی شرایط احراز تصدی سمت شهردار را حذف کردند و این یعنی انتخاب دوباره زاکانی به عنوان شهردار رسما غیرقانونی است. زاکانی با مدرک پزشکی هسته‌ای و با جنجال‌های زیاد پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ به شهرداری رسید. حالا با گذشت بیش از چهار سال، کارنامه شهرداری او به اندازه مدرک تحصیلی‌اش بی‌ارتباط با مشکلات و چالش‌های اساسی تهران است. در حالی که پایتخت درگیر ابرچالش‌های آب، هوا، ترافیک شهری و پسماند است، زاکانی ترجیح داده تا پروژه‌های سطحی، تبلیغاتی و نمایشی را پیش ببرد که بیش از مردم، نفع شخصی خود را در آنها می‌بیند.

هرچند اصلاحات جدید راه فرار قانونی برای شهرداران فاقد تخصص مرتبط را مسدود کرده است، اما اخبار رسیده حکایت از آن دارد که تلاش‌های پشت پرده برای شکستن این سد قانونی و ابقای زاکانی همچنان ادامه دارد. حتی گفته شده که زاکانی برای تغییر قانون با رئیس‌جمهور نیز دیدار داشته است. مهدی اقراریان، عضو شورای شهر تهران، این تلاش‌ها را تایید کرده و آن را آزمونی بزرگ برای دولت پزشکیان می‌داند تا مشخص شود آیا قانون فدای فشار لابی‌های سیاسی خواهد شد یا خیر. زاکانی در سال ۱۴۰۰ نیز با حاشیه‌های بسیار بر کرسی شهرداری پایتخت تکیه زد. در آن مقطع نیز مدرک زاکانی طبق قانون غیرمرتبط بود، اما یک تبصره او را نجات داد. حالا دولت با پیشنهاد مجلس این تبصره را که سابقه اجرایی را به عنوان جایگزین مدرک غیرمرتبط می‌کرد حذف کرده است.

فراتر از بحث‌های قانونی اما، آنچه بیش از همه پایان دوره زاکانی را ضروری جلوه می‌دهد، نحوه اولویت‌گذاری و سیاست‌گذاری او در اداره شهر است. منتقدان می‌گویند که تهران در این دوره گرفتار حکمرانی نمایشی شده است. شهرداری و البته استانداری تهران به جای تمرکز بر درد‌های مزمن پایتخت نظیر بحران آب، آلودگی هوا، ترافیک شهری و مدیریت پسماند، توان خود را صرف رنگ‌آمیزی جداول، آسفالت‌ریزی‌های بی‌هدف و نصب بیلبورد‌های تبلیغاتی با مضامین سیاسی کرده است. کارشناسان می‌گویند که سیاست‌گذاری‌های زاکانی نه تنها باری از دوش شهر برنداشت، بلکه با تراکم‌فروشی و نادیده گرفتن اصول شهرسازی، تنفس را برای پایتخت‌نشینان دشوارتر کرد. این یعنی در حالی که شهرداری باید متولی توسعه پایدار شهر باشد، تبدیل به نهادی برای اجرای نمایش‌های تبلیغاتی شده که آینده سیاسی شهردار را هدف قرار داده است.

مسئله آب یکی از بحران‌های اصلی پایتخت است. اخبار رسیده حکایت از آن دارد که ۷۰ درصد از آب مورد نیاز پایتخت از طریق چاه تامین می‌شود. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند تا چند سال دیگر تهران نیز درگیر بحران فرونشست زمین خواهد شد. از سوی دیگر طبق آمار رسمی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، در سال ۱۴۰۳ تهران تنها ۷ روز هوای پاک داشته است. این آمار نشان می‌دهد که تهرانی‌ها در سال ۱۴۰۳ به‌طور متوسط در هر ۵۲ روز فقط یک روز هوای پاک استشمام کردند. ترافیک شهری سومین چالش و معضل اساسی پایتخت است که شهرداری صرفا با اقدامات نمایشی مثل افتتاح پل و تونل و جاده سعی در حل آن دارد. در حالی که ترافیک تهران نیازمند توسعه حمل‌ونقل عمومی است. تهران به حداقل ۱۱ هزار اتوبوس برای حمل‌ونقل عمومی نیاز دارد، اما فقط ۳ هزار و ۲۰۰ اتوبوس در تهران فعال هستند.

یکی دیگر از خطرناک‌ترین وجوه مدیریت فعلی، ساده‌انگاری در برابر خطرات بنیادین تهران است. اظهارنظر عجیب زاکانی مبنی بر اینکه «۳۰۰۰ سال است در تهران زلزله شدید نیامده»، نشان‌دهنده عمق فاصله مدیریت شهری با واقعیت‌های علمی دارد. این در حالی است که به گفته متخصصان، خطر زلزله تهران بسیار ویرانگر است و در شرایط فعلی می‌تواند زیرساخت‌های حیاتی شهر را نابود کند.