عضو موسسه مطالعات انرژی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» و با تاکید بر بی‌اعتنایی بازار به نرخ‌های اول و دوم:
قیمت‌ها براساس نرخ سوم بنزین افزایش می‌یابند
رامتین موثق
در هفته‌های اخیر بحث درباره افزایش قیمت بنزین بالا گرفته و اکثر مقامات درباره آن سخن گفته‌اند. این بحث با اظهار رئیس‌جمهور درباره ارزان‌تر بودن آب نسبت به بنزین آغاز شد و در نبود اظهارنظر رسمی، شایعات درباره احتمال افزایش قیمت بنزین شدت گرفت.
مسعود پزشکیان در دوران انتخابات وعده داد که در صورت افزایش قیمت بنزین، این اصلاح قیمتی از طریق کارشناسان به عموم جامعه اعلام خواهد شد اما اکنون نشانی از این شفافیت نیست و روند قبلی تنها در حال تکرار است؛ ابتدا شایعه افزایش قیمت منتشر می‌شود، سپس دولت آن را تکذیب می‌کند، در ادامه این شایعه از زبان برخی مقامات تکرار می‌شود تا در نهایت افزایش قیمت سوخت به صورت رسمی اما ناگهانی اعلام شود
رئیس مجلس نیز گفت که «اصلاحات اقتصادی کشور از مسیر اصلاح نظام انرژی می‌گذرد اما اصلاح قیمتی انرژی نباید به صورت افزایش ناگهانی باشد.» بعد از قوت گرفتن شایعات نیز دولت وارد عمل شد و این احتمال را تکذیب کرد؛ سخنگوی دولت در نشست خبری خود گفت که دولت تا پایان سال برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین 60 لیتری 1500 تومانی و 100 لیتری 3 هزار تومانی ندارد.
پس از این تکذیب برخی کارشناسان به این نتیجه رسیدند که دولت در لفافه عزم خود را برای سه نرخی کردن بنزین اعلام کرده است زیرا درست است که دو سهمیه تغییری نمی‌کند اما صحبتی از قیمت بنزین غیرسهمیه‌ای نشده است. تاکنون دولت نیز چنین احتمالی را تکذیب نکرده است و حتی برخی مقامات رسمی نیز درباره آن سخن گفته‌اند. روز گذشته حمید رسایی در صحن علنی مجلس ادعا کرد که دولت افزایش قیمت بنزین را مصوب کرده و منان رئیسی، نایب‌رئیس کمیسیون عمران مجلس نیز با اشاره به احتمال افزایش قیمت بنزین در سال آینده، گفت: «سه نرخی شدن و اعدادی مثل ۵ هزار تومان و 6 هزار تومان و ۷ هزار و 500 تومان را ما هم شنیدیم اما به صورت رسمی نمی‌توانیم اعلام کنیم.» حتی یک مجری تلویزیون نیز 2 روز گذشته به احتمال سه نرخی شدن بنزین
اشاره کرد!
اکنون احتمال افزایش قیمت بنزین به صورت ناگهانی کمتر از گذشته شده اما سه نرخی شدن بنزین در کانون توجه مقامات و کارشناسان قرار دارد.
عضو هیأت علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی: اکنون چه خودروهای تولید داخل و چه خودروهای چینی، حتی اگر صفر کیلومتر هم باشند، خودروی اسقاطی محسوب می‌شوند. تا خودروهای اسقاطی از بازار خارج نشوند و خودروهایی با تکنولوژی روز دنیا، نظیر خودروهای هیبریدی و برقی وارد کشور نشوند، وضعیت ما اینگونه خواهد بود که افزایش قیمت بنزین به کاهش مصرف نمی‌انجامد
ادعای درگیر شدن 5 درصد مردم با نرخ سوم
برخی مقامات صنفی مرتبط با حوزه سوخت نیز بر احتمال سه نرخی شدن بنزین صحه گذاشته‌اند. برای مثال دبیر انجمن صنفی CNG در گفت‌وگو با فارس درباره موضع انجمن درباره قیمت بنزین، اظهار کرده است: «همان‌طور که بارها به دولت اعلام کرده‌ایم و خوشبختانه دولت نیز به این نتیجه رسیده، باید به‌صورت مرحله‌ای نرخ سوم بنزین با قیمتی نزدیک به فوب خلیج فارس و هزینه تمام‌شده پالایشگاه‌ها عرضه شود.»
احسان جان‌محمدی در گفت‌وگوی خود با فارس گفته است که: «95 درصد مردم نیازهای خود را با همان بنزین 1500 و 3 هزار تومانی رفع می‌کنند و نرخ سوم بنزین تنها 5 درصد جامعه را درگیر خواهد کرد.» اما در گذشته بارها تاکید شده است که به دلیل فرسوده بودن خودروهای داخلی و نبود زیرساخت مناسب برای حمل‌ونقل عمومی، مصرف بنزین در ایران بسیار بالاست و به همین دلایل بسیاری از مردم سقف سهمیه‌ای خود را مصرف می‌کنند بنابراین اجرای نرخ سوم بنزین در شرایطی که مصرف بالا و کیفیت سوخت پایین است، عملا به معنای تحمیل هزینه مضاعف بر مصرف‌کننده است.
تورمِ نرخ سوم بنزین،
تمام جامعه را درگیر خواهد کرد
عضو هیأت علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در ارزیابی سه نرخی شدن بنزین، به «توسعه ایرانی» گفت: در اقتصاد این مسئله جزو بدیهیات است که در صورت تعریف دو یا چند نرخ برای کالا، بستر فساد مهیا می‌شود. مرتضی بهروزی‌فر تصریح کرد: چند نرخی کردن هر کالایی، تحت هر شرایطی، باعث ایجاد فساد می‌شود و مضرات آن بیشتر از منافعش خواهد بود.
او افزود: حتی اگر دولت قسم بخورد که قیمت 1500 تومانی و 3 هزار تومانی بنزین سهمیه‌ای را تغییر نمی‌دهد و تنها 5 درصد بنزین مصرفی کشور را با نرخ سوم عرضه می‌کند، چه بخواهیم و چه نخواهیم تعدیلات قیمتی فقط و فقط با توجه به نرخ سوم انجام خواهد شد و در این تعدیل قیمتی به نرخ اول و دوم اعتنایی نمی‌شود.
مرتضی بهروزی‌فر در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: حتی اگر دولت قسم هم بخورد که قیمت 1500 تومانی و 3 هزار تومانی بنزین سهمیه‌ای را تغییر نمی‌دهد و تنها 5 درصد بنزین مصرفی کشور را با نرخ سوم عرضه می‌کند، چه بخواهیم و چه نخواهیم تعدیلات قیمتی فقط و فقط با توجه به نرخ سوم انجام خواهد شد و در این تعدیل قیمتی به نرخ اول و دوم اعتنایی نمی‌شود
این تحلیلگر مسائل انرژی تاکید کرد: اگر یک هزارم حجم بنزین کشور هم با نرخ سوم به فروش برسد و حتی اگر خریداری نداشته باشد، باز هم بازار تعدیلات قیمتی را با توجه به نرخ سوم انجام خواهد داد و استدلال دولت درباره استفاده درصد محدودی از مردم از نرخ سوم بنزین، تاثیری در افزایش تورم نخواهد داشت.
بهروزی‌فر با تاکید بر اینکه بزرگترین آسیب سه نرخی شدن بنزین افزایش تورم است، یادآور شد: در زمان دولت احمدی‌نژاد استدلال می‌شد که قیمت بنزین ارزان است و باید آن را افزایش داد اما این افزایش را به یارانه تبدیل کرد. طبق همین دیدگاه بنزین ابتدا به لیتری 100 تومان، سپس به لیتری 400 تومان و در نهایت به لیتری 700 تومان رسید اما هیچ تاثیری بر ناترازی نگذاشت؛ این افزایش قیمت تنها یک تاثیر کوتاه‌مدت، در حد یک تا دو ماه، بر کاهش مصرف بنزین گذاشت اما درنهایت قیمت‌های بازار خود را با قیمت جدید بنزین هماهنگ کردند و عملا به افزایش تورم منجر شد.
به اعتقاد او، با این دیدگاه دولت، روند مصرف تغییر نمی‌کند و رویه ناترازی سابق ادامه می‌یابد اما قیمت‌ها بالا می‌روند و در این میان تنها مردم دچار فشار مضاعف
خواهند شد.
کاهش مصرف بدون اصلاح زیرساخت‌ها محال است
این کارشناس حوزه انرژی عنوان کرد: دولت اعلام کرده است که این اصلاح قیمتی در سال جاری صورت نمی‌گیرد و سه نرخی شدن بنزین احتمالا در سال آینده اجرایی خواهد شد.
بهروزی‌فر در تحلیل خود از استدلال دولتمردان درباره فاصله هزینه تمام شده تولید بنزین با قیمت مصوب آن، توضیح داد: در ارزان بودن قیمت بنزین هیچکس شکی ندارد و همچنین شبهه‌ای در خصوص تعدیل قیمت بنزین وجود ندارد اما درباره این کار باید برنامه‌ای وجود داشته باشد و دولت باید بداند دقیقا چه کار می‌خواهد بکند.
او ادامه داد: اگر می‌خواهیم بنزین را به قیمت جهانی برسانیم، باید مسائلی چون کاهش مصرف از طریق اصلاح و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی و اسقاط خودروهای فرسوده درنظر گرفته شود اما بدون این اصلاحات، افزایش قیمت بنزین با توجه به وضعیت لجام‌گسیخته تورم و وضعیت بحرانی اجتماعی و سیاسی کشور، تنها و تنها تورم‌زاست و آسیب آن مستقیما به قشر آسیب‌پذیر وارد می‌شود.
عضو هیأت علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در پایان خاطرنشان کرد: اکنون چه خودروهای تولید داخل و چه خودروهای چینی، حتی اگر صفر کیلومتر هم باشند، خودروی اسقاطی محسوب می‌شوند. تا خودروهای اسقاطی از بازار خارج نشوند، تا خودروهایی با تکنولوژی روز دنیا، نظیر خودروهای هیبریدی و برقی، وارد کشور نشوند، وضعیت ما اینگونه خواهد بود که افزایش قیمت بنزین به کاهش مصرف نمی‌انجامد.
وعده شفافیت در افزایش قیمت بنزین
چه شد؟
بحث قیمت بنزین و احتمال افزایش آن تنها در سال جاری مطرح نشده است؛ سال گذشته نیز همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری، این مسئله یکی از محورهای داغ مناظرات و تبلیغات ریاست‌جمهوری بود.
افزایش بنزین آنقدر تبعات سیاسی و اجتماعی همراه خود دارد که طرفین مذاکرات، حریف خود را متهم به داشتن برنامه برای افزایش قیمت بنزین می‌کردند. در این میان پزشکیان وعده داد که اگر دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین داشته باشد، آن را به صورت شفاف و از طریق استدلال کارشناسان به عموم مردم خواهد رساند. این وعده پزشکیان بسیار هوشمندانه بود و برخی نیز آن را صادقانه تعبیر کردند زیرا در تجربه گذشته افزایش قیمت بنزین، چنین شفافیتی موجود نبود؛ دولت شباهنگام این افزایش قیمت را اعلام کرد و رئیس‌جمهور وقت هم پس از آن حوادث تلخ و خونین، جلوی دوربین‌ها گفت که خود او نیز روز جمعه متوجه افزایش قیمت سوخت شده است!
اما روند فعلی نه تنها نشانه‌ای از وعده پیشین پزشکیان ندارد بلکه یادآور روندهای گذشته دولت در افزایش قیمت بنزین است. در ابتدای این روند شایعه‌ای درباره افزایش قیمت منتشر می‌شود، سپس دولت به‌سرعت و قویا آن را تکذیب می‌کند، در ادامه این شایعه از زبان برخی مسئولین حاکمیتی تکرار و در نهایت به صورت رسمی افزایش قیمت بنزین اعلام می‌شود.
حساسیت مسئله بنزین آنقدر بالاست که ممکن است شهامت و جرات صداقت را از سیاست‌گذار بگیرد، اما اکنون که در نیمه این روند قرار داریم باید پرسید آیا دولت وعده پیشین خود را درباره اعلام قبلی و کارشناسی‌شده افزایش قیمت بنزین فراموش کرده است؟
دیدگاه تان را بنویسید