رامتین موثق

مدت کوتاهی پس از فعالسازی مکانیسم ماشه، تبعات بازگشت تحریم‌ها گریبان‌گیر ایران شد و در روزهای گذشته، کشورهای مختلفی از سر گرفتن دوباره تحریم‌ها را اعلام کردند.

اولین واکنش کشورها بلوکه کردن حساب‌های ایران بود. هفتم مهرماه، دولت ژاپن اعلام کرد که در پی بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، توکیو تحریم‌های اقتصادی خود علیه تهران را از سر گرفته است. بر اساس این تصمیم و طبق قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، دارایی‌های ۷۸ نهاد و ۴۳ فرد حقیقی ایرانی در ژاپن مسدود خواهد شد. متعاقب آن نیز ترکیه روز چهارشنبه 9 مهرماه، دارایی‌ها و حساب‌های ۲۰ شخص و ۱۸ نهاد ایرانی را بلوکه کرد. براساس اعلام این کشور، ‌نهادهای مربوط به سازمان انرژی اتمی و بانک سپه از جمله تحریمی‌ها هستند.

ترکیه پیش از این از شرایط تحریمی ایران منفعت می‌برد و بنابراین سعی داشت در مواردی و به اشکال مختلف، قطعنامه‌ها را اجرا نکند، اما اکنون در پی نشست اردوغان با رئیس‌جمهور آمریکا در حاشیه مجمع سازمان ملل، ترامپ امتیازاتی به این کشور اعطا و قراردادهایی امضا کرده است. ترکیه نیز برای بهره‌مندی از این امتیازات تحریم‌های ایران را اجرا و به سمت منافعش حرکت می‌کند

البته این خبر در ابتدا مورد تکذیب قرار گرفت و در همین مورد، دبیرکل اتاق مشترک ایران و ترکیه در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، توضیح داد: «گزارشی مبنی بر مسدودی حساب ایرانیان در ترکیه نداشتیم. در عین حال تمام عملیات پولی بین ایران و ترکیه بدون مشکل در حال انجام است و حساب‌های شرکت‌هایی که در ترکیه هستند، مشکلی ندارند. از سوی دیگر شرکت‌های قدیمی ایرانی و یا مشارکتی با ایرانیان تا این لحظه خبری مبنی بر بستن حساب ایرانیان در در بانک‌ها نداده‌اند.» اما نکته اینجاست که این تصمیم در روزنامه رسمی با امضای رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان منتشر شده است و تکذیب‌های اولیه احتمالا تنها برای کاهش آثار روانی این اتفاق است.

هرچند که سازمان انرژی اتمی ایران هم گزارش‌های توقیف دارایی‌های این نهاد را در ترکیه، به فرمان اردوغان، تکذیب کرده اما این رفتار دولت ترکیه می‌تواند به مثابه زنگ خطری برای ایران تلقی شود زیرا ترکیه از جمله کشورهایی بوده است که قبل از فعالسازی ماشه، با ایران چالش تحریمی چندانی نداشته است و بنابراین این خطر وجود دارد که کشورهای دیگر نیز از رفتار ترکیه و ژاپن الگوبرداری کنند.

اقدام اردوغان همه را متحیر کرد

در همین خصوص، یک تحلیلگر امور بین‌الملل در خصوص ارزیابی خود از آثار سیاسی و اقتصادی فعال شدن مکانیسم ماشه و نقش کشور‌های بلوک شرق در همراهی ایران به جهت مخالفت با اسنپ‌بک، گفت: «به نظر می‌رسد اقداماتی (تحریم برخی افراد و نهاد‌های ایرانی) که اخیرا آقای اردوغان انجام داد، می‌تواند به کشورهایی که به ما نزدیک هستند، تسری داشته باشد. به عبارتی، آقای اردوغان یک اقدام بسیار عجیب و غریب انجام داد که شاید همه را متحیر کرده است. بنابراین، نمی‌توانیم حتی به هند امید زیادی داشته باشیم.»

علی بیگدلی در گفت‌وگو با ایلنا، افزود: «در حال حاضر، با توجه به تحریم نفت روسیه، این کشور هنوز نفت خود را به هندوستان عرضه می‌کند و این مثلث جدید که شامل روسیه، هند و چین است، می‌تواند قطبی جدید را به وجود آورد. سفر آتی ترامپ به چین برای این است که این مثلث را بشکند و نتایج آن مشخص نیست.»

او با بیان اینکه جهان در حال تغییر و تحولات بسیار ویژه و استراتژیک است، تصریح کرد: «ما باید به این موضوع بیندیشیم که در وضعیت بی‌عملی و بی‌تکلیفی، کشور ما هیچ اقدامی نمی‌تواند انجام دهد. مشکل همیشگی ما، فرصت‌سوزی است که متأسفانه بسیار وجود داشته و وقتی  به چنین روزی می‌رسیم، دوستان تازه به این نتیجه می‌رسند که با تحریم‌ها و FATF چه کار کنند، در صورتی  FATF دیگر به هیچ نتیجه‌ای نخواهد رسید.»

خزانه‌دار اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»:  فعالسازی مکانیسم ماشه نباید اتفاق می‌افتاد و نباید اجازه فعالسازی را می‌دادیم اما اکنون فعال شده است و اقدام ترکیه در بلوکه کردن حساب‌های ایران از تبعات همین فعالسازی است. برخی از دوستان معتقد بودند که فعالسازی مکانیسم ماشه بی‌تاثیر است اما بلوکه شدن اموال و دارایی‌های برخی اشخاص و نهادهای ایرانی در ترکیه نشانه‌ای برای آن‌هاست تا شاهد تاثیرگذاری تحریم‌ها باشند!

این کارشناس ارشد سیاست خارجی در رابطه با امکان استمرار فروش نفت ایران به چین، عنوان کرد: «در این شرایط خیلی مشخص نیست که بتوانیم نفت خود را به چین بفروشیم یا نه اما بر اساس گزارش‌های برخی رسانه‌ها، یکی از بنادر چین ورود نفت ایران را حتی به تصفیه‌خانه‌های خصوصی که هیچ ارتباطی با آمریکا ندارند، ممنوع کرده است. این موضوع باعث خودداری آن‌ها از خرید نفت ایران شده و قضیه پیچیده‌تر شده است. متأسفانه، ما به فکر اتخاذ راه صحیحی برای حل مشکلاتمان نیستیم.»

بیگدلی با اشاره به سخنان رئیس‌جمهور، تاکید کرد: «اینکه رئیس‌جمهور می‌گوید ما نمی‌توانیم دلار تهیه کنیم، نشان می‌دهد که تحریم‌ها موفق بوده و هر روز سطح فشار و تنش در روابط منطقه‌ای و فضای بین‌المللی  افزایش می‌یابد و اکنون به نقطه‌ای رسیده‌ایم که اجماع بین‌المللی علیه ما شکل خواهد گرفت. این وضعیت بسیار خطرناک و دشوار است و می‌تواند تمام راه‌های ما را مسدود کند. حتی دور زدن تحریم‌ها به خاطر فروش نفت نیز متاسفانه سخت خواهد بود. ما نمی‌توانیم به کشورهای همسایه اتکا کنیم زیرا کشورهای همسایه، کشورهای فقیری هستند؛ حتی عراق هم به صورت پنهانی تحت فشار 

آمریکا  است.»

کشورهای دیگر از الگوی ترکیه تبعیت می‌کنند

خزانه‌دار اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه در واکنش به بلوکه کردن اموال و دارایی‌های برخی اشخاص و نهادهای ایرانی توسط ترکیه، به «توسعه ایرانی» گفت: این رفتار ترکیه کاملا طبیعی و براساس تحریم‌های بین‌المللی است که کشورها ملزم به اجرا و رعایت آن هستند.

مرتضی حاجی آقامیری با تاکید بر غیرطبیعی نبودن رفتار ترکیه، تصریح کرد: فعالسازی مکانیسم ماشه نباید اتفاق می‌افتاد و نباید اجازه فعالسازی را می‌دادیم اما اکنون فعال شده است و این رفتار ترکیه از تبعات همین فعالسازی است. برخی از دوستان معتقد بودند که فعالسازی مکانیسم ماشه بی‌تاثیر است اما بلوکه شدن اموال و دارایی‌های برخی اشخاص و نهادهای ایرانی در ترکیه نشانه‌ای برای آن‌هاست تا شاهد تاثیرگذاری تحریم‌ها باشند!

او افزود: رژیم تحریم‌ها علیه ایران، به واسطه فعالسازی مکانیسم ماشه، به یک رژیم تحریمی مشروع از نظر بین‌المللی تبدیل می‌شود و دیگران هم ملزم به اجرای این تحریم‌ها هستند و این تحریم‌ها برای تمام کشورهای عضو سازمان ملل لازم‌الاجراست که عوارضی هم برای ایران دارد. در مجموع اقدام چند روز پیش ترکیه غیرطبیعی نیست و و متأسفانه شاهد تکرار آن از سوی سایر کشورها خواهیم داد.

مرتضی حاجی آقامیری: رژیم تحریم‌ها علیه ایران، به واسطه فعالسازی مکانیسم ماشه، به یک رژیم تحریمی مشروع از نظر بین‌المللی تبدیل می‌شود و دیگران هم ملزم به اجرای این تحریم‌ها هستند و این تحریم‌ها برای تمام کشورهای عضو سازمان ملل لازم‌الاجراست که عوارضی هم برای ایران دارد. در مجموع اقدام چند روز پیش ترکیه غیرطبیعی نیست و و متأسفانه شاهد تکرار آن از سوی سایر کشورها خواهیم داد

ترکیه به سمت منفعت خود حرکت می‌کند

عضو هیات رئیسه اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه درباره رفتار گذشته ترکیه با تحریم‌های ایران، بیان کرد: در گذشته ترکیه از اجرای تحریم‌های ایران استنکاف کرده بود و این کشور در کنار امارات، یکی از راه‌های دور زدن تحریم‌ها بود. 

حاجی آقامیری تأکید کرد: پیش از این ترکیه از شرایط تحریمی ایران استفاده می‌کرد و منفعت می‌برد و بنابراین سعی داشت در مواردی و به اشکال مختلف، قطعنامه‌ها را اجرا نکند اما اکنون که برای ترکیه منفعتی بزرگتر تعیین شده است، به سمت همین منفعت حرکت می‌کند.

به گفته وی، آمریکا در پی جلسه با رئیس‌جمهور ترکیه در حاشیه مجمع سازمان ملل، امتیازاتی به این کشور اعطا و قراردادهایی امضا کرده است. ترکیه نیز برای بهره‌مندی از این امتیازات تحریم‌های ایران را اجرا و به سمت منافعش حرکت می‌کند.

به اعتقاد این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، اقدام ترکیه در بلوکه کردن برخی حساب‌های ایرانی، پیش درآمدی بر اینست که کشورهای دیگر هم از همین الگو پیروی کنند.

نمی‌توان و نباید به شرق امید بست

حاجی آقامیری درباره اینکه «آیا می‌توان برای مقابله با تبعات مکانیسم ماشه به کشورهای دیگر، و به خصوص شرق، امید بست؟»، پاسخ داد: قطعا نمی‌توانم و اصلا نباید هم به شرق امید ببندیم.

او درباره چین و روسیه، اظهار کرد: روسیه خود درگیر تحریم‌ و مسائل شدید دیگر است؛ حتی اکنون زمزمه‌هایی از چین به گوش می‌رسد که بنادر این کشور اجازه ورود نفتکش‌هایی را که عمر بالای ۳۱ سال دارند یا قواعد بین‌المللی را رعایت نمی‌کنند، نمی‌دهد.

خزانه‌دار اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه ادامه داد: چین احتمالا به کشورهایی که قطعنامه‌های سازمان ملل علیه ایران را اجرا می‌کنند، خواهد پیوست؛ مضاف بر اینکه حتی اگر کشوری هم وجود داشته باشد که بخواهد به نوعی تحریم‌ها را رعایت نکند، یک امتیاز بزرگ از ایران طلب می‌کند. خود چین اگر نخواهد قطعنامه‌ها را اجرا کند طبیعتاً امتیازات وحشتناکی از ما می‌خواهد و در روابط ما با آن کشور، دست ایران مدام پایین‌تر و دست آن کشور به صورت مداوم 

بالاتر می‌رود.

حاجی آقامیری به سوءاستفاده کشورها از ایران اشاره و تصریح کرد: چرا باید خود را در شرایطی قرار دهیم که دیگران از ما سوءاستفاده کنند و نفت ما را با تخفیف سنگین بخرند تا کشور دائما ضعیف و ضعیف‌تر شود؟

او در پایان خاطرنشان کرد: مسیر طی شده تاکنون اصلا عقلانی نیست و متاسفانه چشم‌اندازی هم برای تغییر این مسیر غیرعقلانی نمی‌بینیم.