در بورسِ پساجنگ همه معاملات متوقف شده است

رامتین موثق

یکی از بازارهای مالی‌ای که در ایران بعد از افزایش تنش‌های سیاسی همواره آسیب می‌بیند و فعالان حوزه هم ضرر می‌کنند، بورس و بازار سرمایه است. این بازار در دوران آتش‌بس اصلا اوضاع مناسبی را تجربه نکرده است و ریزش شاخص کل به یک روند تبدیل شده است؛ هرچند که در برخی روزها شاخص صعود را نیز تجربه می‌کند.

شاخص بورس در جریان معاملات سه‌شنبه، 14 مرداد، بازار سرمایه با افت ۳۵ هزار واحدی روبه‌رو شد و به ارتفاع ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد سقوط کرد. در جریان دادوستدهای روز گذشته بازار سرمایه، بیش از 22 میلیارد و 518 میلیون سهم و حق تقدم به ارزشی بالغ بر 8 هزار میلیارد تومان در بیش از 407

نوسانات شاخص کل نتیجه دستکاری‌هایی است که اتفاق افتاده؛ ممکن است مثبت شدن شاخص کل در یک روز نتیجه خرید چند سهم، آن هم در حجم‌های محدود باشد؛ اما در واقعیت نه پولی آمده و نه امر مثبتی اتفاق افتاده است. مثبت شدن این روزهای شاخص کل را نیز نباید خیلی ملاک قرار داد. بازار با کاهش شدید حجم معاملات روزانه مواجه است ‌و این موضوع مقوله مهمتری نسبت به عدد شاخص کل است

هزار نوبت مورد دادوستد قرار گرفت و شاخص بورس با افت 35 هزار و 245 واحدی در ارتفاع 2 میلیون و 589 هزار و 428 واحد قرار گرفت.

لازم به یادآوری است که با مشاهده اولین آثار جنگ بر پیکر بازار، دولت و نهادهای مربوطه اعم از وزارت اقتصاد و بانک مرکزی، تصمیم به حمایت از بازار گرفتند و بسته‌هایی در همین خصوص تدوین شد. در همین خصوص دیروز بهروز محبی نجم‌آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، با اشاره به حضور سیدعلی مدنی‌زاده، وزیر اقتصاد، در مجلس و ارائه گزارشی در خصوص وضع اقتصاد ایران پس از جنگ 12 روزه، گفت: «وزیر اقتصاد در نشست با مجلس اعلام کرد که در روزهای ابتدایی جنگ، با تعطیلی موقت بازار سرمایه مانع از بروز نوسانات شدید شدیم و پس از پایان جنگ، دامنه نوسان مشخصی تعریف شد تا فضای بازار به‌صورت مدیریت‌شده بازگشایی شود.»

کوری عصاکش کوری دگر شده است!

تحلیل‌های متفاوتی از نقش حمایت‌های دولت از بازار سرمایه موجودست و در عین حالی که کارشناسان بسیاری بر مفید بودن و ضرورت این حمایت‌ها تاکید دارند، برخی دیگر در آثار آن با تردید نگاه می‌کنند.

در همین خصوص، فردین آقابزرگی، کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه، در گفت‌وگو با ایلنا، درباره تداوم ریزش‌های شاخص و ضرورت حمایت‌ دولت از این بازار در شرایط بحران اظهار داشت: «کوری عصاکش کور دیگری» مصداق بارز حمایت دولت و بانک مرکزی از بازار سرمایه است، مگر بانک مرکزی به چاه نفت متصل است برای هر شرایطی به بازار سرمایه کمک کند؟ همین حالا دولت خودش با 900 همت کسری بودجه مواجه است و نمی‌توان انتظار حمایت را داشت.  

او افزود: معتقدم این اقدام غیر هدفمند پول هدر دادن است، مانند همان کاری که سه ماه پایانی سال 99 دولت برای حمایت از بازار سرمایه انجام داد، به طوریکه به صندوق های سرمایه گذاری تکلیف شد که 65 همت خرید کنند تا جلوی ریزش بورس گرفته شود اما شاهد آن بودیم که اثرگذار نبود.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه منابع محدود است و با این منابع محدود نمی‌توان انتظار حمایت و ترزیق منابع به بازار سرمایه داشت، تصریح کرد: در این شرایط بهترین حمایت از بازار استفاده از ابزارهای درون بازار و مکانیسم‌های عرضه و تقاضا است اما یکی از این ابزار نوسان قیمت است. اگر در جنگ 12 روزه بورس با دامنه محدود برای مثال یک درصد فعال می‌ماند و در تمام این روزها متوقف نمی‌شد، میزان ریزش‌ها به این حد و سطح نمی‌رسید.  

بورس با خروج سنگین پول مواجه است

یک تحلیلگر بازار سرمایه در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، درباره ارزیابی خود از بازار سرمایه بعد از آتش‌بس، اظهار کرد: بازار با خروج سنگین پول مواجه شده که حاصل همان ریسک سیاسی است، زیرا وقوع جنگ نهایت ریسک سیاسی است که می‌تواند اتفاق بیافتد.

علی محسنی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: بازار سرمایه بعد از آتش‌بس با خروج سنگین پول مواجه شده که حاصل همان ریسک سیاسی است. این خروج سنگین پول به‌گونه‌ای بوده که تقریبا هر سهامدار هر سهمی که داشته فروخته و از بازار خارج کرده است

علی محسنی با عنوان اینکه ریسک سیاسی باعث می‌شود که تقریبا همه کارهای اقتصادی دچار رکود و حتی توقف شوند، افزود: می‌توان گفت در بورس همه‌چیز متوقف شده است. این خروج سنگین پول به‌گونه‌ای بوده که تقریبا هر سهامدار هر سهمی که داشته فروخته و از بازار خارج کرده است. نهادهایی که خواهان کمک بودند و در این راستا خرید کردند تا بازار کاملا یک طرفه نشود، نیز مالک سهم‌ها شده‌اند زیرا خروج پول بسیار سنگین بوده است.

به اعتقاد این تحلیلگر بازارهای مالی، تاثیر ریسک‌های سیاسی باعث می‌شود که اقتصاد دچار پیش‌بینی‌ناپذیری شود و چون آینده مشخص نیست، همه کارها متوقف می‌شوند.

محسنی با اشاره به نبود چشم‌انداز در بازار سرمایه، تاکید کرد: درست است که روزهای اول بعد از اتمام جنگ، دغدغه‌های فروش رفتن، ایجاد تعادل و جمع‌آوری بازار مشاهده می‌شد اما این روزها افراد در بازار کار نمی‌کنند و بازار هم ریزش نسبتا قابل توجهی داشته است.

او تصریح کرد: اگر بخواهیم وضعیت بازار را در یک جمله خلاصه کنیم اینست که خبری نیست و کسی در بازار کاری نمی‌کند.

قابل اتکا نبودن شاخص کل 

به دلیل دستکاری‌ها

این کارشناس بورس درباره ریزش یا صعودهای گاه به گاه شاخص کل در هفته‌های گذشته، بیان داشت: متاسفانه از سال‌ها پیش با دستکاری‌هایی که در فرمول محاسبه شاخص کل انجام شده، دیگر به نوعی یک نشانگر مطمئن برای وضعیت کل بازار نیست.

محسنی ادامه داد: نوسانات شاخص کل نتیجه دستکاری‌هایی است که اتفاق افتاده؛ ممکن است مثبت شدن شاخص کل در یک روز نتیجه خرید چند سهم، آن هم در حجم‌های محدود باشد؛ اما در واقعیت نه پولی آمده و نه امر مثبتی اتفاق افتاده است.

او یادآور شد: در گزارش‌های ۳ ماهه اول سال که در نیمه دوم تیرماه اعلام شد، بعضی شرکت‌ها عملکرد خوبی داشتند و می‌دیدیم که صف خرید هم تشکیل شده اما به دلیل اوضاع موجود این روند دوام زیادی نداشت و سریع هم صف‌ها به عرضه تبدیل شدند.

یک کارشناس بازار سرمایه: این تفکر که حمایت بیرونی باعث شود بازار متعادل شود خیلی فرقی با سیاست‌های حمایتی دیگر در اقتصاد مثل قیمت‌گذاری دستوری ندارد. دولت عملا ابزاری را به کار می‌گیرد تا اتفاقات ناگوار بازار سرمایه را جبران کند و این باعث می‌شود که بازار به جای اینکه روی آزاد بودن روند معاملات حساب باز کند، به این حمایت‌ها امید ببندد

این تحلیلگر با بیان اینکه مثبت شدن این روزهای شاخص کل را نباید خیلی ملاک قرار داد، تاکید کرد که بازار با کاهش شدید حجم معاملات روزانه مواجه است ‌و این موضوع مقوله مهمتری نسبت به عدد شاخص کل است.

اقبال به دارایی‌های مطمئن‌تر

محسنی همچنین عنوان کرد: خیلی از شرکت‌ها اکنون با این افتی که کرده‌اند، قیمت‌های بسیار ارزنده‌ای دارند و اگر بخواهیم محاسباتی برخورد کنیم و بنیاد شرکت‌ها را ببینیم، خرید سهم آنها قطعا ارزنده است.

او ادامه داد: اما در شرایط فعلی کسی به دلیل وجود ریسک سیاسی برای ورود به بازار، خطر نمی‌کند چون مشخص است که چه اتفاقی می‌افتد. بازار سهام هم اساسا جایی است که نه صعودش انتهای مشخصی دارد و نه نزولش، شاید قیمت همین سهم‌های بسیار بسیار ارزنده بیش از مقدار فعلی افت کند.

این کارشناس بازارهای مالی، یادآور شد:‌ سهامداران اکنون یا کلا از بازار خارج شده‌اند یا به سمت دارایی‌های مطمئنی مثل صندوق‌های طلا رفته‌اند. البته اقبال به دارایی‌های مطمئن‌تری چون صندوق‌های درآمد ثابت بیشتر است.

حمایت دولت 

مانند قیمت‌گذاری دستوری است

محسنی درباره تاثیر بسته‌های کمک دولت و بانک مرکزی بر بورس، اظهار داشت: این بسته‌ها کمک کرد که بازار با جذب و خرید حجم فروش، متعادل شود.

او با تاکید بر مفید نبودن حمایت‌ها، توضیح داد: این تفکر که حمایت بیرونی باعث شود بازار متعادل شود خیلی فرقی با سیاست‌های حمایتی دیگر در اقتصاد مثل قیمت‌گذاری دستوری ندارد. دولت عملا ابزاری را به کار می‌گیرد تا اتفاقات ناگوار بازار سرمایه را جبران کند و این باعث می‌شود که بازار به جای اینکه روی آزاد بودن روند معاملات حساب باز کند، به این حمایت‌ها امید ببندد.

این تحلیلگر بازار سرمایه افزود: مثلا اگر روز بعد از جنگ‌، سهم‌ها بدون دامنه نوسان باز می‌شدند قطعا یک ریزش ۲۰ تا ۳۰ درصدی در قیمت‌ها داشتیم؛ حمایت‌ها به میان آمدند تا اجازه ندهند این ریزش 20 درصدی اتفاق بیافتد. اما در نهایت این ۲۰ تا ۳۰ درصد خواهد ریخت ولی در زمان بیشتری، یعنی به جای اینکه یک روزه بریزد یک ماه تا دوماه طول می‌کشد.

محسنی تصریح کرد: این حمایت‌ها در شکل کلان نوعی مداخله‌ی غیرمفید در روند بازار است و در نهایت هم سیاست‌گذار را به هدف خود نمی‌رساند و هم در بازار رضایت آنچنانی ایجاد نخواهد کرد.

این تحلیلگر بازار سرمایه در پایان خاطرنشان کرد: بهتر است بازار آزاد باشد و روند خودش را پی بگیرد.