«یوسف کاووسی» در بررسی روایت دوگانه همتی و سیاستگذار پولی از رشد نقدینگی:
پول داغ بانک مرکزی تبعات داغ‌تری چون تورم دارد
رامتین موثق
سال‌های سال است که کارشناسان خطرات چاپ پول بی‌حساب و پشتوانه را گوشزد می‌کنند، اما گوش اکثر دولت‌ها بدهکار نیست. با این حال شواهد نشان می‌دهد که چاپ پول در دولت سیزدهم تشدید شده است. اخیرا عبدالناصر همتی، رئیس پیشین بانک مرکزی، با انتشار ویدئویی می‌گوید: «در تحلیلی گفتم با درآمد ۳۵ میلیارد دلاری نفت، ثبت تورم ۵۰-۴۸ درصدی در سال ۱۴۰۲ قابل قبول نیست و دولت نمی‌تواند ژست مبارزه با تورم بگیرد!»
نکته قابل توجه سخنان او اینست که با طرح این سوال که «می‌دانید دلیل اصلی عدم توفیق دولت سیزدهم در تحقق وعده کنترل تورم و نرخ ارز چیست؟»، تاکید می‌کند: «یک علت مهم این است که طی دو سال و نیم گذشته، این دولت ۶۰۰ هزار میلیارد تومان پول چاپ کرده است، یعنی پایه پولی در ۳۰ماه، ۱۱۵ درصد افزایش داشته است! درحالی که از زمان هوخشتره تا شهریور ۱۴۰۰، جمع این رقم، ۵۱۹ همت بوده است!»
مدیرکل اسبق بازرسی بانک مرکزی: پولی که بانک مرکزی ایجاد و چاپ کند، پول داغ نام دارد. پول داغ هزینه‌ها و تبعات داغ‌تری هم دارد و آثار بسیاری بر اقتصاد می‌گذارد برای مثال تورم ایجاد می‌کند که تمام مردم درگیر تبعات آن می‌شوند
روایت بانک مرکزی از شاخص‌های پولی
اما بانک مرکزی دیروز روایت متفاوتی از پایه پولی و نقدینگی ارائه و ادعا کرد که در کنترل این شاخص‌ها هم دستاورد داشته است.
به گزارش تسنیم، بانک مرکزی با انتشار آمارهای جدید از پایه پولی و رشد نقدینگی اعلام کرد: کاهش قابل توجه رشد پایه پولی در سال 1402 همراه با کاهش رشد نقدینگی در این سال، به‌خوبی حاکی از توفیق بانک مرکزی در کنترل کل‌های پولی و ایجاد شرایط لازم برای کاهش نرخ تورم در سال جاری و سال‌های آتی می‌باشد. بر اساس آمارهای مقدماتی، حجم پایه پولی در پایان اسفندماه 1402 به رقم 11077.0 هزار میلیارد ریال رسید.
بر اساس این گزارش، نرخ رشد نقدینگی نیز طی یک روند نزولی از 40.6 درصد در پایان سال 1399 و 42.8 درصد در پایان مهرماه سال 1400 به 31.1 درصد در پایان سال 1401 و 24.3 درصد در پایان سال 1402 رسید که این امر، بیانگر توفیق کامل بانک مرکزی در کنترل رشد نقدینگی و حصول اهداف تعیین‌شده است.
نقدینگی با کسری بودجه ایجاد می‌شود
یک کارشناس پولی و بانکی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» با یادآوری اینکه طی سنوات گذشته نقدینگی ایجاد شده و هر ساله هم به این نقدینگی افزوده می‌شود، اظهار کرد: دلیل این حجم نقدینگی کسری‌های بودجه‌ای است که توسط مجلس و دولت ایجاد می‌شود؛ یعنی محل‌های هزینه ایجاد می‌شود اما درآمدها تحقق پیدا نمی‌کند و در این حالت کسری به وجود می‌آید.
یوسف کاووسی درباره تاثیر کسری بودجه بر نقدینگی گفت: برای مثال احداث فرودگاه یا بزرگراهی در یک منطقه مصوب می‌شود و از محلی باید این پول تأمین و هزینه پروژه پرداخت شود. محل تحقق این هزینه فروش نفت با یک قیمت معین در نظر گرفته می‌شود و در سال اتفاقاتی می‌افتد که نفت فروش نمی‌رود و کسری ایجاد می‌شود .در این حالت به بانک‌ها می‌گویند به این پروژه کمک کنید. بانک‌ها با خلق پول کمک می‌کنند که این کسری رفع شود.
نقدینگی همیشه بد نیست. نقدینگی برای پروژه‌هایی که حیاتی و مطلوب هستند، نه تنها ضرر ندارد بلکه صواب هم هست. اما تشخیص مطلوب بودن پروژه باید با سازمان برنامه و بودجه باشد نه فشارهایی که ارباب قدرت و ثروت سیاسی یا برای مثال نمایندگان یک استان، وارد می‌کنند
او افزود: با این خلق پول، طبق روال عادی با نرخ ۲۳ درصد تسهیلات می‌دهند اما دولت می‌خواهد سوبسید دهد و چند درصد را صرفا قبول می‌کند. جایی می‌رسد که بانک‌ها توان انجام یا تمایل آن را ندارند. اینجاست که بانک مرکزی ورود و پروژه را تامین مالی می‌کند. در این حالت، نقدینگی که از طرف بانک مرکزی ایجاد شود، چاپ پول است.
تبعات گسترده پول داغ
مدیرکل اسبق بازرسی بانک مرکزی با اشاره به اینکه اثر چاپ پول بر پایه پولی ۱ به ۷ است، تصریح کرد: پولی که بانک مرکزی ایجاد و چاپ کند، پول داغ نام دارد. پول داغ هزینه‌ها و تبعات داغ‌تری هم دارد و آثار بسیاری بر اقتصاد می‌گذارد. برای مثال تورم ایجاد می‌کند که تمام مردم درگیر تبعات آن می‌شوند.
کاووسی ادامه داد: ممکن است یک کسری معمولی وجود داشته باشد و از طرق معمول حل شود، اثر این کسری بر اقتصاد کم و در حد ۱ درصد است؛ اما زمانی که بانک مرکزی برای جبران کسری بودجه چاپ پول می‌کند، اثرش هفت برابر می‌شود و می‌گویند پایه پولی رشد کرده است.
او با تاکید بر اینکه وقتی که رشد نقدینگی باشد، به تبع پایه پولی بیشتر و تورم بیشتر و گسترده‌تری را به مردم تحمیل می‌کند، عنوان کرد: البته از طرفی باید در نظر گرفت نقدینگی همیشه بد نیست. نقدینگی برای پروژه‌هایی که حیاتی و مطلوب هستند، نه تنها ضرر ندارد بلکه صواب هم هست. اما تشخیص مطلوب بودن پروژه باید با سازمان برنامه و بودجه باشد نه فشارهایی که ارباب قدرت و ثروت سیاسی یا برای مثال نمایندگان یک استان، وارد می‌کنند.
به گفته این کارشناس، برخی پروژه‌ها در استان‌ها از طریق فشار نمایندگان آن منطقه تامین مالی می‌شود و دلیل آن هم کسب رای برای آن نمایندگان است. این یک نگاه منطقه‌ای از طرق نمایندگان مجلس است و در مجلس دیدگاه ملی وجود ندارد.
یوسف کاووسی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: نقطه ضعف ما صرفا چاپ پول نیست بلکه ساختاری است. اگر ساختارهای ما، مانند ساختار بودجه، دچار مشکل نباشد، مجبور به چاپ پول نمی‌شویم
چاپ بی‌رویه پول در زمان ریاست همتی هم مطرح بود
کاووسی در ادامه به سخنان همتی اشاره کرد و گفت: چرایی تشدید چاپ پول سوالی است که زمان ریاست او هم در بانک مرکزی هم مطرح بود.
او با یادآوری اینکه در زمان همتی هم می‌گفتند به اندازه کل تاریخ بانک مرکزی نقدینگی ایجاد شده، تاکید کرد: اکنون هم همین روند رخ می‌دهد و دلیل این امر به کسری‌های موجود و فشارهایی که از طرف دولت و مجلس به بانک مرکزی برای تامین مالی می‌آید، بازمی‌گردد.
مدیرکل اسبق بازرسی بانک مرکزی با عنوان اینکه به این تامین مالی، تسهیلات تکلیفی می‌گویند، بیان کرد: زمانی است که حقوق کارمندان دولت به تعویق افتاده و دولت پول پرداخت آن را ندارد. در اینجا بانک مرکزی باید چه کار کند؟ آیا باید مقاومت کند و بگوید پول چاپ نمی‌کنم؟
کاووسی اضافه کرد: هرکس رئیس بانک مرکزی باشد مجبور به تبعیت از خواسته‌های دولت است که مشکل حل شود زیرا مقاومت در برابر آن تبعات اجتماعی و به دنبال آن تبعات امنیتی دارد..
او تصریح کرد: نقطه ضعف ما صرفا چاپ پول نیست، بلکه ساختاری است. اگر ساختارهای ما، مانند ساختار بودجه، دچار مشکل نباشد، مجبور به چاپ پول نمی‌شویم. این کارشناس پولی و بانکی، اظهار کرد: همین بودجه ۱۴۰۳ ۶۰۰ همت کسری دارد. در طول سال هم ممکن است با عدم فروش نفت و تشدید تحریم‌ها، افزایش پیدا کند.
کاووسی با اشاره به اینکه اگر بخواهیم پروژه‌های نیمه تمام را به سرانجام برسانیم، ممکن است ۳۰ سال طول بکشد و حتی با تامین مالی هم جمع نشود، تاکید کرد: پس ریشه کسری بودجه مربوط به امسال یا این دولت و دولت قبلی نیست. این یک پروسه ۲۰ ساله است که از سال ۸۴ با کلنگ‌زنی‌های بی‌حساب‌وکتاب آغاز شد.
او با عنوان اینکه دلایل تشدید چاپ پول از قبل بوده و حتی همین مجلس هم مقدمات آن را فراهم می‌کند، ادامه داد: برای مثال مجلس می‌گوید باید حقوق بازنشستگان را همتراز کنیم یا صندوق‌های ورشکسته باید تامین شوند.
کاووسی در پایان با طرح این پرسش که «آیا وظیفه دولت اداره کردن صندوق‌های بازنشستگی است»، خاطرنشان کرد: طبعا این صندوق‌ها در اختیار متخصصین نبوده و به این روز افتاده و دولت هم برای اینکه مسائل سیاسی و امنیتی برای خود نداشته باشد و اعتراضات مشکل‌ساز نشود، آنه ارا زیر پر و بال خود می‌گیرد.
دیدگاه تان را بنویسید