فرار مالیاتی در جامعه پزشکی؛ واقعیت یا جوسازی؟

دولت در لایحه بودجه سال آینده افزایش 19.5 درصدی درآمدهای مالیاتی نسبت به بودجه سال جاری را پیش‌بینی کرده است. بررسی آمار و ارقام مربوط به درآمدها و هزینه‌های دولت در سال 1398 حاکی از آن است که در بودجه سال آینده، مجموع درآمدهای مالیاتی دولت حدود 208 هزار میلیارد تومان است که این مبلغ به نسبت لایحه بودجه سال گذشته یعنی رقم 193 هزار میلیارد تومان، شاهد افزایش 15 هزار میلیارد تومانی بوده است. این همه در حالی است که بسیاری از کارشناسان اقتصادی به دلیل فراگیر نبودن چتر مالیات بر سر کسب و کارهای متنوع در کشور از یک سو نسبت به افزایش فشار بر بخش‌های شفاف اقتصاد و باز بودن راه‌های گریز مالیاتی برای بخش‌های غیرشفاف هشدار می‌دهند. در این میان موضوع مالیات پرداختی توسط پزشکان همواره به‌عنوان یکی از نمونه‌های وجود بی‌عدالتی در نظام مالیاتی کشور مورد توجه کارشناسان و فعالان اقتصادی بوده است. بسیاری معتقدند که عملکرد جامعه پزشکی در قبال موضوع پرداخت مالیات متناسب با درآمدهای آنها نبوده و سهل‌انگاری دولت در این خصوص باعث تحمیل فشار به سایر صنوف در تامین درآمدهای مالیاتی دولت شده است. 

دوم شهریور ماه، نماینده شورای حل اختلاف مالیاتیِ سازمان امور مالیاتی کشور، از فرار مالیاتی ۸۰ درصدی در جامعه پزشکان خبر داد. 

سیاوش غیبی‌پور، ضمن اشاره به اینکه پزشکان در سه بخش مالیات پرداخت می‌کنند، گفت: «هم‌اکنون ۴۶ هزار پزشک مطب شخصی دارند که این گروه مالیات شغلی پرداخت می‌کنند.»

وی همچنین گفت: «طبق آمار رسمی، سرجمع مالیات شغلی که این گروه در سال گذشته پرداخت کرده‌اند، ۱۵۰ میلیارد تومان بوده است که این آمار و ارقام نشان از پرداخت ۲۰ درصدی مالیات واقعی و ۸۰ درصدی فرار مالیاتی پزشکان دارد.»

 رقم مالیات پرداختی از سوی جامعه پزشکی در سال 96، 150 میلیارد تومان بوده است، درحالی‌که براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شش ‌هزار و ۸۰۰ میلیاردتومان رقم واقعی مالیاتی است که باید از جامعه پزشکی دریافت شود

پزشکان چقدر باید  مالیات بدهند؟

«برخی پزشکان متأسفانه با استفاده از راه‌های گوناگون سعی می‌کنند تا درآمد خود را پنهان کنند؛ به‌طوری‌که برخی از این افراد، درآمدها و واریزی‌های خود را به حساب منشی خود منتقل کرده و می‌کوشند تا ردپایی از این درآمدها وجود نداشته باشد؛ اما این کار درستی نیست». این بخشی از اظهارات غلامعلی جعفرزاده، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در مورد فرار مالیاتی در جامعه پزشکی است. پزشکان در سال 1396 تنها 150 میلیارد تومان، مالیات پرداخت کرده‌اند. این همه در حالی است که بر اساس اعلام سازمان امورمالیاتی رقم قابل‌پرداخت از سوی جامعه پزشکی در این سال باید 700 میلیارد تومان می‌بود. از سوی دیگر اما نمایندگان مجلس رقم واقعی مالیات برای جامعه پزشکی را نه 700 میلیارد تومان که حدود 7000 هزار میلیارد تومان تخمین می‌زنند.

عباس گودرزی، نماینده مردم بروجرد و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در این باره می‌گوید: «هم‌اکنون مبلغی که سازمان امور مالیاتی اعلام کرده جامعه پزشکی مالیات پرداخت می‌کنند، ۱۵۰ میلیارد تومان است، این در حالی است که سازمان امور مالیاتی ادعا می‌کند رقم واقعی باید ۷۰۰ میلیاردتومان باشد اما نه ۱۵۰ میلیاردتومان صحیح است و نه ۷۰۰ میلیاردتومان، چراکه با عدد ۱۵۰ میلیاردتومان یعنی هر پزشک درآمدش یک میلیون تومان است و با عدد ۷۰۰ میلیاردتومان یعنی هر پزشک درآمدش دومیلیون‌ و ۲۰۰ هزار تومان است که هیچ‌کدام از این اعداد واقعی نیست. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی شش‌ هزار و ۸۰۰ میلیاردتومان رقم واقعی مالیاتی است که باید از جامعه پزشکی دریافت شود».

این اظهارات به خوبی نشان‌می‌دهد که بخشی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی اعتقاد دارند مالیات پرداختی از سوی جامعه پزشکی واقعی نیست. در همین حال برخی نمایندگان نیز معتقدند که اکثر اخبار منتشر شده در مورد فرار مالیاتی در جامعه پزشکی، جوسازی رسانه‌ای است.

علی نوبخت، نماینده مردم تهران در این باره می‌گوید:«دراخذ مالیات به نحو درست مسئولان اشراف کامل نداشته و برای انجام هر کاردرستی باید به علم آن حوزه آگاه بود، آیا مسئولان از شرایط 190 انجمن علمی کشور و شرایط بیمارستان‌ها آگاهی دارند؟ برای دریافت مالیات باید از بهترین ممیزی‌ها که سازمان نظام پزشکی به سازمان مالیاتی معرفی می‌کند استفاده شود.» این نماینده مجلس شورای اسلامی در ادامه ضمن ربط دادن فرار مالیاتی شرکت‌های دولتی به موضوع مالیات پزشکان گفت:«در حال حاضر در پرداخت مالیات هیچ عدالتی وجود ندارد، به عنوان مثال برخی شرکت‌های بزرگ به اذعان مسئولان فرار مالیاتی دارند؛ به‌طورحتم باید از تمام واحدهایی که به هر دلیلی به این نهاد و سازمان‌های دیگر خود را متصل کرده و فرارمالیاتی داشتند، به طورکامل مالیات وصول شود.»

 حذف کارت‌خوان  نماد فرار مالیاتی 

موضوع فرار مالیاتی در جامعه پزشکی اما به دنبال انتشار اخباری در مورد عدم استفاده از کارت‌خوان در مطب‌ها توسط پزشکان مطرح شد. روزنامه‌نگاران نخستین گروهی بودند که با طرح این موضوع در شبکه‌های اجتماعی توجهات عمومی را به آن جلب کردند. با افزایش اعتراضات به این رفتار پزشکان امسال کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی نیز به موضوع ورود کرد تا آنجا که طرحی با عنوان «الزام پزشکان به نصب کارت‌خوان در مطب» در این کمیسیون به تصویب رسید. علاوه بر این کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در راستای تحقق عدالت مالیاتی طرح دیگری را با موضوع «پرداخت ۱۰ درصد از دستمزد پزشکان به عنوان مالیات به صورت علی‌الحساب توسط مراکز درمانی» به تصویب رساند. مصوباتی که از حالا و پیش از ارائه لایحه بودجه سال 98 به صحن علنی مجلس شورای اسلامی مورد اعتراض جامعه پزشکی قرار گرفته است. تا آنجا که حتی کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به کمیسیون تلفیق مجلس خواستار حذف این مصوبات شده است. اما واکنش‌ها به این موضوع تنها به کمیسیون بهداشت مجلس نبود. 

 احمد توکلی: عقب‌نشینی احتمالی از مصوبه الزام پزشکان به نصب کارت‌خوان نه تنها موجب بدنامی مجلس دهم بلکه تقویت بدگمانی به ارکان نظام در تحقق عدالت اجتماعی می‌شود

دیروز و درراستای افزایش لابی‌ها برای حذف این مصوبه کمیسیون تلفیق، سرپرست وزارت بهداشت به رئیس کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی نامه نوشت. نمکی در نامه خود به رئیس کمیسیون بهداشت به صورت تلویحی خواهان اصلاح مصوبه کمیسیون تلفیق شده و نوشت:« تقاضا می‌شود به نحو مقتضی عزیزان را توجیه فرمایید که لااقل آنگونه که جهت جلوگیری از فرار مالیاتی به همه اصناف و حرف می‌پردازیم، به جامعه پزشکی نیز بیندیشیم و با تعیین راهکارهای مناسب‌تر با کمک سازمان نظام پزشکی و انجمن‌های علمی مربوطه از بدبینی نسبت به زحمت‌کشان خدوم این حرفه جلوگیری کنیم.» ساعاتی پس از انتشار این نامه احمد توکلی، نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی و رئیس هیأت مدیره دیده‌بان شفافیت و عدالت با انتشار نامه‌ای خطاب به نمایندگان مجلس، ضمن تقدیر از الزام پزشکان به نصب کارتخوان و تصویب 10درصد مالیات از کارانه پزشکان، از نمایندگان خواست در برابر فشار لابی‌های پزشکان، عقب‌نشینی نکنند. در بخشی از نامه توکلی در این خصوص آمده است:«کافی است بدانیم طبق اطلاعات سال ۱۳۹۶، میانگین مالیات پرداختی سرانه پزشکان در سال کمتر از ۳ میلیون تومان است، یعنی معادل یک کارمند متوسط دولت! شاید به همین خاطر است که در فاصله چند روزی که از تصویب کمیسیون تلفیق بودجه می‌گذرد، تلاش‌های وسیعی از سوی صنوف مختلف پزشکی و متاسفانه برخی مقامات برای لغو این مصوبه آغاز شده است.» توکلی در ادامه نامه خود به نمایندگان مجلس شورای اسلامی نوشت:« با عنایت به مبنای حق و عدل در این مصوبات کمیسیون تلفیق که در این ماه‌های دشوار اقتصادی، تاثیر مثبتی بر افکار عمومی جامعه گذاشت، عقب نشینی از آن در مراحل بعدی کمیسیون یا صحن علنی، هیچ پیامی غیر از نفوذ لابیگرانِ منفعت طلب در تصمیم‌گیری نمایندگان خانه ملت و خدای ناکرده تطمیع برخی اشخاص، به مردم ایران مخابره نمی‌کند. عقب نشینی احتمالی نه تنها موجب بدنامی مجلس دهم بلکه تقویت بدگمانی به ارکان نظام در تحقق عدالت اجتماعی می‌شود.» در همین حال علی‌اکبر عرب مازار، رئیس اسبق سازمان امور مالیاتی در اظهارنظری در مورد جنجال‌های بالا گرفته بر سر مالیات پزشکان و مصوبه کمیسیون تلفیق گفت:«پیشنهاد می‌شود سازمان امور مالیاتی در شیوه‌های اخذ مالیات از پزشکان انعطاف به خرج دهد و روی گروه‌های خاصی از پزشکان که احتمال بیشتری می‌رود تا فرار مالیاتی داشته باشند تاکید کند. برای مثال پزشکان عمومی در شهرستان‌ها که تعدادشان هم زیاد است نمی‌توانند آنچنان فرار مالیاتی داشته باشند.» او با بیان اینکه در ارتباط با اخذ مالیات پزشکان باید احتیاط کرد تا بیماران درگیر نشوند، اظهار کرد:«پزشکان به لحاظ قانونی ملزم هستند در مطب خود دستگاه کارت‌خوان نصب کنند، اما واقعاً نمی‌توان به دلیل عدم نصب کارتخوان، مطب کسی را تعطیل کرد. از سوی دیگر حتی اگر دستگاه کارتخوان هم نصب کرد باز هم برخی‌ها ممکن است از طرق دیگری آن را دور بزنند.»