دوست استراتژیک؛ رقیب صادرات!

مهرنوش حیدری

 راه دور زدن تحریم‎ها بسته می‌شود؟ این سئوالی است که بررسی نقشه جدید تجارت روسیه پیش روی کارشناسان قرار داده است. بعد از خطر ایجاد شده برای بازار نفت و فرآورده‎های نفتی حالا فولاد با خطر جدی‎تری روبروست.    

عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در این خصوص می‌گوید: چین، افغانستان، تایلند و کره جنوبی مشتریان بزرگ فولاد ایران بودند که در حال حاضر فولاد مورد نیاز خود را از روسیه تامین می‌کنند و ادامه چنین وضعیتی می‌تواند درآمد شش میلیارد دلاری ایران را از صادرات فولاد به خطر بیندازد.

سال‌هاست که کارشناسان و اقتصاددانان نسبت به ضرورت رفع مشکلات بین‌المللی در قالب برجام و حل موانع بر سر پیوستن به  FATF   و همچنین رفع مشکلات سوئیفت هشدار داده‌اند، اما تاکنون هیچ‌کدام از موانع تجارت بین‌المللی رفع نشده است.

حمید حسینی به «توسعه ایرانی» گفت: تحریم روسیه خطر بسیار بزرگی برای بازار ایران در شرایط تحریمی محسوب می‎شود،: راه برون‎رفت از این شرایط احیای برجام و خروج ایران از تحریم و ورود نفت ایران به بازار اروپاست. در غیر این صورت پروسه دور زدن تحریم‌ها نیز با تحریم روسیه و تخفیف‎های بزرگ این کشور زیر علامت سئوال بزرگی قرار خواهد گرفت

سال‌هاست که تجارت خارجی و در نتیجه کسب درآمدهای سرشار ارزی ناشی از صادرات نفت، محصولات و مشتقات نفتی و پتروشیمی و حتی فولاد و سایر کالاها تحت‌تاثیر تحریم‌های گسترده قرار گرفته و مسئولان ترجیح داده‌اند برای دور زدن این تحریم‌ها روی کمک شرکای تجاری منطقه‌ای مانند روسیه و چین حساب ویژه باز کنند و البته باید گفت در این سال‌ها ایران توانسته نفت و ... را با شیوه‌های مختلف و دورزدن تحریم‌ها صادر کند هرچند بخشی از وجوه حاصل از این‌گونه صادرات در قالب تهاتر کالا دریافت و قسمتی از این درآمد در بعضی از کشورها بلوکه شده است و هنوز در پیچ و خم چگونگی آزادسازی آن در سایه تحریم‌ها و ... هستیم.

در ماه‌های گذشته و با حمله روسیه علیه اوکراین و اعمال تحریم‌های جهانی علیه آن، این کشور سعی کرده خود را در زمینه‌های مختلف جایگزین ایران کند و بر اساس برخی گزارش‌ها به نظر می‌رسد روسیه با فروش نفت به قیمتی پایین‌تر از نفت ایران به دنبال جایگزینی کشورمان در چین است و همچنین به گفته برخی از اعضای انجمن تولیدکنندگان فولاد، روسیه بازار فولاد ایران را در جهان کساد کرده و صادرات محصولات این صنعت به شدت کاهش یافته است.

روسیه، بزرگ‌ترین مشتریان فولاد ایران را جذب کرده است

عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد می‌گوید؛ روسیه با تخفیف‌های 15 تا 20 درصدی، بزرگ‌ترین مشتریان فولاد ایران را جذب کرده است.

به گفته رضا شهرستانی؛ چین، افغانستان، تایلند و کره جنوبی مشتریان بزرگ فولاد ایران بودند که در حال حاضر فولاد مورد نیاز خود را از روسیه تامین می‌کنند.عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران هشدار داده است ادامه چنین وضعیتی می‌تواند درآمد 6میلیارد دلاری ایران از صادرات فولاد را به خطر بیاندازد.به گفته وی در حال حاضر صادرات دوماهه فولاد «تقریبا به صفر رسیده و بسیاری از شرکت‌ها تولید خود را کاهش داده‌اند»، اتفاقی که به اعتقاد او در صنایع مس، آلومینیوم، روی، سرب یا پتروشیمی هم رخ داده است.

با توجه به این موارد به نظر می‌رسد قصد روسیه برای تصرف گام به گام مقاصد صادراتی نفت، فولاد و ... ایران در سایر کشورها جدی باشد و این مهم زنگ خطری است که حتی اگر یک درصد احتمال وقوع داشته باشد باید از سوی مسئولان مورد توجه ویژه قرار گیرد.

رضا شهرستانی، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد: چین، افغانستان، تایلند و کره جنوبی مشتریان بزرگ فولاد ایران بودند که در حال حاضر فولاد مورد نیاز خود را از روسیه تامین می‌کنند

باید نگران باشیم

 این تنها خطری نیست که روسیه از زمان جنگ اوکراین برای ایران ایجاد کرده است. اتفاقا نگرانی‎ها از تصاحب بازار نفت ایران در شرایط تحریمی بسیار بالاتر از تلاش این کشور برای در اختیار گرفتن بازار فولاد است. به عبارت دیگر بررسی‎ها نشان می‌دهد تمایل هند و چین به خرید نفت ارزان روسیه بالا رفته و برخی تحت‌تاثیر آمارهای تازه پیش‌بینی می‌کنند روند کاهش صادرات نفت ایران به چین ادامه‎دار باشد.  در این میان سید حمید حسینی، نکته مهمتری را مطرح می‎کند.

 وی به خبرنگار «توسعه ایرانی» گفت: آنچه می‌تواند در اینده برای ما مشکل‎ساز شود، ورود روسیه به بازار محصولات پتروشیمی و فرآورده‎های نفتی ایران است. وی ادامه داد: روسیه روزانه حدود  2.5  میلیون بشکه صادرات فراورده‌هایی مثل مازوت و گازوئیل دارد که بازارهای کشورهای همسایه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

 به گفته وی روسیه بازار فرآورده‎های نفتی ایران را در افغانستان، پاکستان و امارات هدف قرار داده و با توجه به تخفیف‌های بزرگ، ادامه این روند می‌تواند مشکلات عمده‌ای را متوجه درآمدهای ایران کند .

 او درباره تاثیر روسیه بر بازار نفت ایران نیز توضیح داد: روسیه هنوز تحریم نیست و بخش مهمی از نفت خود را به اروپا می‎فرستد، اما نکته اساسی و مهم این است که آیا بازار چین و کشورهایی که در شرایط تحریم از ایران نفت خریدند را هدف قرار خواهد داد یا خیر؟

وی گفت: روسیه یک خط لوله به چین دارد که از قبل روزانه حدود یک میلیون بشکه نفت را به این کشور انتقال می‌داد، بنابراین آن میزان نفت روسیه که بدون مشتری مانده و بارگیری شده و به سمت بازارهای جهانی حرکت می‌کند، رقم عمده‌ای نیست، اما با توجه به تخفیف‎هایی که روس‎ها می‌دهند، قیمت‌های بازار دچار مشکل می‌شود و این شرایط نه فقط ایران که همه کشورهای فروشنده نفت را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. وی در ادامه بیان داشت: صحبت‌های متعددی از تحریم نفتی روسیه می‌شنویم و همین امر نشان می‌دهد در صورت ادامه‎دار بودن جنگ روسیه علیه اوکراین، ممکن است این برنامه عملی شود. به این ترتیب محتمل است که روس‌ها بالاخره سهم ما را بگیرند و باید هشیار باشیم چرا که هیچ بعید نیست که سهم ما در بازار نفت چین کاهش پیدا کند.

روسیه پروسه دورزدن تحریم‌ها را برای ایران مختل می‌کند

وی با اشاره به اینکه تحریم روسیه خطر بسیار بزرگی برای بازار ایران در شرایط تحریمی محسوب می‎شود، اضافه کرد: راه برون‎رفت از این شرایط احیای برجام و خروج ایران از تحریم و ورود نفت ایران به بازار اروپاست. در غیر این صورت پروسه دور زدن تحریم‌ها نیز با تحریم روسیه و تخفیف‎های بزرگ این کشور زیر علامت سئوال بزرگی قرار خواهد گرفت. حسینی با اشاره به اینکه این خطر برای بازار محصولات پتروشیمی ایران نیز وجود دارد، گفت: روسیه جاپای محکمی در بازار اروپا دارد اما این شرایط سبب شده آرایش اقتصادی روسیه بر بازار آسیا متمرکز باشد این در حالی است که بخش مهمی از بازار صادراتی ایران در آسیا متمرکز است. جنگ روسیه علیه اوکراین حالا امنیت غذایی جهان و ایران را تهدید می‎کند. گرانی شدید غلات و گندم و ... همگی تاثیری است که جهان از جنگ اوکراین، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان غلات و گندم گرفته است و حالا کاهش درآمدهای صادراتی ایران در شرایط تحریم می‌تواند اقتصاد ایران را با خطر بزرگی مواجه کند. خطر بسته شدن راه دور زدن تحریم‎ها. باید نگران این وضعیت باشیم.