ارز خبرساز این روزها چه سناریویی‌هایی پیش رو دارد؟
چشم خیره دلار به وین
مریم شکرانی
دلار این روزها کانال قیمت 30 هزار تومان را دوباره بعد از حدود یک سال فتح کرده است و حالا گفته می‌شود که نرخ دلار به بیم و امیدها در وین بسته است. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که وضعیت مذاکرات وین همچون ماه‌های گذشته بسیار مبهم است و پیش‌بینی آنچه که در انتهای مذاکرات رقم می‌خورد بسیار دشوار است.
دلار در ماه‌های گذشته بسیار خبرساز بوده است. چندی پیش در مرداد ماه نامه‌ای از سازمان برنامه و بودجه نشت کرد که در آن قیمت‌های عجیبی برای دلار پیش‌بینی شده بود. قیمت‌هایی که چشم‌انداز دلار در کوتاه مدت را بین 40 تا 50 هزار تومان و در بلند مدت تا 300 هزار تومان پیش بینی کرده بود. هرچند که سازمان برنامه و بودجه به نشت این نامه واکنش نشان داد و اعلام کرد که این قیمت‌ها تنها ادعای برخی کارشناسان سازمان در دولت گذشته بوده است اما این مساله نگرانی‌ها را برای دلار کاهش نداد.
در این میان حسن روحانی دلار را با قیمت حدود 25 هزار تومان به دولت سیزدهم تحویل داد و حالا قیمت دلار در دولت ابراهیم رئیسی تا نیمه کانال قیمتی 31 هزار تومان هم پیشروی کرده و برگشته است. این در حالی است که رئیسی در وعده‌های انتخاباتی خود بارها به کاهش نرخ تورم و کنترل نرخ ارز اشاره کرده بود و حالا دولت سیزدهم تلاش می‌کند تا با طرح ادعاهایی مبنی بر اینکه ورودی ارز به کشور تقویت شده و فروش نفت بیشتر شده است و حتی با طرح ادعاهایی مبنی بر آزادسازی بخشی از پول‌های بلوکه شده است، انتظارات تورمی در بازار ارز را کنترل کند اما بازار ارز که در یکسال گذشته بلاتکلیفی طولانی را از سر گذرانده است و به نظر می‌رسد که به این ادعاها واکنش چندانی نشان نمی‌دهد.
در مقابل چشم‌های بازار ارز به وین دوخته شده است. در نخستین دور از مذاکرات تیم ابراهیم رئیسی در وین، خبرهایی منتشر شد مبنی بر اینکه فضای مذاکرات به تنش کشیده شده و طرف اروپایی و امریکایی ایران را به تشدید تحریم‌ها تهدید کرده است و حتی اخباری مبنی بر خط و نشان کشیدن اسراییل برای تاسیسات اتمی ایران منتشر شد. در مقابل تیم ایرانی هم طرفین مذاکره را به ترک اتریش و میز مذاکرات تهدید کرده بود.
این اتفاقات دلار را به سرعت وارد کانال 30 هزار تومان کرد و تا 31 هزار و 500 تومان به پیش برد اما مصالحه در وین و برگشت تیم‌‌ها سر میز مذاکره قیمت دلار را دوباره به انتهای کانال 20 هزار تومان برگرداند.
دلار ارزان می‌شود
در این میان برخی پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که قیمت دلار به نیمه و حتی ابتدای کانال 20 هزار تومان برمی‌گردد.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین به ایبنا گفت: در ماه‌های گذشته نه ضریب رشد نقدینگی تغییر فاحشی داشته و نه میزان عرضه ارز کاهش پیدا کرده است، بنابراین نوسانات ارزی تحت تاثیر تبلیغات سیاسی در بازار رخ داده است.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین ادامه داد: از سال ۹۷ به این سو دچار مضایق ارزی شدیم که باعث یک جهش ۱۰ برابری از نرخ ۳ هزار تومانی دلار شد و دلیل عمده آن تاثیر سیاست است. طبیعتا اتفاقات سیاسی می‌تواند از نظر روانی نسبت به پیش‌بینی نرخ ارز، تاثیرگذار باشد یعنی زمانی که اخبار منفی از مذاکرات می‌رسد نرخ ارز افزایش می‌یابد و زمانی هم که سیگنال‌های مثبت وجود دارد، نرخ ارز پایین می‌آید که اصلا اقتصادی نیست. وقتی نرخ دلار از میانگین ۲۱ هزار تومان در اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ تا کانال ۳۰ هزار تومان می‌رسد، هیچ اتفاق اقتصادی واقعی رخ نداده است به جز عدم دسترسی مناسب منابع ارزی و همه مسائل غیراقتصادی است.
حریری گفت: اگرچه نقدینگی و خلق پول و ... عوامل تشدید کننده این موضوع هستند، اما ریشه درد این است که بانک مرکزی ما به عنوان توزیع کننده ارز در کشور و متولی حفظ و تقویت ارزش پول ملی، به دلایل سیاسی ابزار مناسبی برای کنترل نرخ ارز در دسترس ندارد. به همین دلیل ارز همیشه با تغییر تحولات سیاسی دچار نوسانات قیمتی در کشور ما می‌شود.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین با تاکید براینکه پیش‌بینی این است که معدل نرخ ارز سال ۱۴۰۰ بیش از ۲۶ هزار تومان نباشد، اظهار کرد: براساس تجربه مجموعه این عوامل نشان می‌دهد که عوامل موقت و گذرا بر جهش نرخ ارز تاثیر دارند و در صورت رفع این موارد طبیعتا به پایه‌ای که نرخ ارز چندین ماه بر همان مدار ایستاده بود، بازمی‌گردیم که حدود ۲۵ هزار تومان است.
بجز او پیش‌بینی هفته نامه اکونومیست هم در یک تحلیل عجیب پیش بینی کرد که قیمت دلار تا 18 هزار تومان هم می‌رسد!
مجله مطرح اکونومیست در ارزیابی شاخص‌های کلان اقتصادی ایران برای سال‌های آینده(تا سال ۲۰۲۶) پیش‌بینی کرده است که قیمت دلار آمریکا در یک کاهش ممتد به ۱۸ هزار و ۵۰۰ تومان خواهد رسید.
رئیسی در وعده‌های انتخاباتی خود بارها به کاهش نرخ تورم و کنترل نرخ ارز اشاره کرده بود و حالا دولت سیزدهم تلاش می‌کند تا با طرح ادعاهایی مبنی بر اینکه ورودی ارز به کشور تقویت و فروش نفت بیشتر شده است، انتظارات تورمی در بازار ارز را کنترل کند
این مجله معروف معتقد است که توافق محدودی بر سر برنامه هسته‌ای ایران در مذاکرات وین انجام خواهد شد و پس از آن شاهد کاهش قیمت دلار آمریکا و سایر ارزهای خارجی در بازار خواهیم بود، به طوری که دلار آمریکا در سال ۲۰۲۳ به ۱۸ هزار ۵۰۰ تومان خواهد رسید.
دلار صعودی می‌شود
در مقابل کارشناسان دیگری اعتقاد دارند که قیمت دلار هم گام با نرخ تورم و رشد نقدینگی صعودی خواهد بود. میثم رادپور، کارشناس بازار ارز در خصوص وضعیت بازار ارز و روند صعودی نرخ ارز در مدت اخیر به میزان گفت: رشد نقدینگی عامل مهمی است که وضعیت بازار ارز و بسیاری از بازارهای مالی، کالا و خدمات را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد منتهی پشت افزایش رشد نقدینگی موضوع افزایش کسری بودجه دولت نیز مطرح است.
او افزود: در دهه اخیر کسری بودجه دولت در طول زمان بزرگ‌تر شده است و علت آن نیز مشخص است چرا که اقتصاد ما در حال کوچک شدن است در حالی که هزینه‌های دولت روند صعودی دارد.
این کارشناس بازار ارز تاکید کرد: از جمله این هزینه‌ها می‌توان به یارانه‌های پنهان، از جمله آب، برق و گاز و حامل‌های انرژی اشاره کرد که دولت خود را مکلف به تامین این هزینه‌ها با قیمت‌های تثبیت شده به دست مردم می‌داند. این هزینه‌ها در طول زمان رشد می‌کند در حالی که تولید ناخالص داخلی کشور به میزان قابل توجهی کم شده است.
کارشناس بازار ارز معتقد است عدم توازن تشدید شونده در طول زمان باعث افزایش کسری بودجه دولت شده است.
رادپور در ادامه گفت: سال گذشته حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه داشتیم که امسال برآورد می‌شود این رقم به حدود ۴۵۰ هزار میلیارد تومان برسد.
با توجه به تعیین قیمت 23 هزار تومان برای تسعیر دلار در بودجه سال 1401 به نظر می رسد دلار 20 تا 30 هزار تومانی برای دولت سیزدهم پذیرفته شده است و نمی‌توان انتظار کاهش قیمت را داشت در عین حال تورم ریالی و سیل نقدینگی دو مولفه‌ای هستند که ایمانی‌راد، کارشناس ارشد بازارهای مالی بدان استناد کرده و به موجب آن پیش‌بینی کاهش نرخ دلار را منتفی می‌داند . هر چه هست بودجه سال آینده و نرخ دلار دو موضوع نگران کننده و مولد تورم در سال آتی تشخیص داده شده‌اند . باید دید فشار دلار در این سال تا کجا بالا خواهد رفت.
دیدگاه تان را بنویسید