بودجه ۱۴۰۱ خوشبینانه بسته شده است

مهرنوش حیدری

 استاد دانشگاه امام صادق معتقد است لایحه بودجه سال آینده خوشبینانه بسته شده و حجم درآمد نفتی و میزان افزایش مالیات با واقعیات اقتصادی همخوان نیست.

لایحه بودجه سال آینده امروز 21 آذرماه توسط سید ابراهیم رئیسی به مجلس شورای اسلامی تقدیم خواهد شد؛ لایحه‌ای که به عنوان مهم‌ترین سند مالی کشور از جهات بسیاری با اهمیت تلقی می‌شود.

هفته‌هاست که مسئولان دولتی درباره بودجه 1401 ، کسری آن، رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ... سخن گفته و به اظهارنظر می‌پردازند.

اوایل آذرماه سیدمسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد؛ بودجه سال آینده بر اساس منابع پایدار و بدون کسری بسته شده و مجلس هم از این سیاست دولت حمایت کرد.

این در حالی است که در آخرین ساعات باقی‌مانده تا تقدیم لایحه بودجه به مجلس؛ جعفر قادری، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اعلام کرد؛ سقف بودجه سال آینده حدود 1250 هزار میلیارد تومان تعیین شده است.

وی افزوده است: افزایش حقوق‌ها در سال 1401  در یک بازه 6 تا 28  درصدی رخ خواهد داد که متوسط آن را 10 درصد اعلام کرده‌اند.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرده است: سهم فروش نفت از 230 هزار میلیارد تومان در سال جاری به حدود 400 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است و درآمدهای مالیاتی در سال آینده 70 درصد رشد دارد.

این اظهارات در حالی بیان می‌شود که هنوز مذاکرات برجامی به نتیجه نرسیده و تحریم‌های گسترده علیه ایران همچنان برقرار است و اقتصاد داخلی با مشکلاتی مانند تورم بالا، رکود و وضعیت نامناسب معیشت عموم مردم کشور، دست و پنجه نرم می‌کند.

حل نشدن مشکل کسری بودجه با تداوم تحریم‌ها

کامران ندری، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه امام صادق درباره وعده‌های مکرر نسبت به رشد اقتصادی و بهبود معیشت در سال 1401 و ... از سوی دولتمردان در شرایطی که مشکلات فراوان اقتصاد ایران را محاصره کرده به «توسعه ایرانی» گفت: اگر تحریم‌ها تداوم یابد بسیار سخت است که بتوانیم مشکل کسری بودجه را حل و رشد اقتصادی غیرتورمی را در سال‌‌های آینده تجربه کنیم. طبیعی است که حتی اگر چند درصد رشد اقتصادی رخ دهد و همراه با تورم بالا باشد بر معیشت مردم تاثیر چندان مثبتی نخواهد داشت.

وی تاکید کرد: احتمال اینکه رشد اقتصادی مثبت در تورم بالا داشته باشیم، وجود دارد اما رشد اقتصادی به احتمال زیاد تاثیری بر معیشت و رفاه خانوارها نخواهد داشت و دلیل عدم تاثیر آن را باید همین تورم بالا دانست. اگر نتوانیم تورم را کنترل و مهار کنیم، در صورت تداوم تحریم‌ها و تداوم سیاست‌های فعلی شاهد استمرار تورم بالا با اندکی نوسان خواهیم بود لذا فکر نمی‌کنم در سال آینده شاهد بهبود رفاه و معیشت باشیم.

تاثیر رفع تحریم‌ها بر بودجه واقعی 1401

این اقتصاددان درباره وضعیت اقتصاد در شرایط به نتیجه رسیدن مذاکرات برجام و رفع تحریم‌ها عنوان کرد: به حتم شرایط بسیار تغییر می‌کند البته این موضوع بستگی به کیفیت توافقی دارد که حاصل می‌شود اما شرایط اقتصادی بسیار تغییر خواهد کرد و احیای درآمدهای نفتی و کسری بودجه دولت را به شدت کاهش می‌دهد؛ برقراری ارتباط با کشورهای دنیا هم اثر مثبت روی تولید دارد و هم بر انتظارات تورمی مردم موثر است و همچنین نرخ ارز را به ثبات می‌رساند ؛در این شرایط تورم به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد.

تورم 20 تا 25 درصدی  پس از رفع تحریم‌ها

ندری درباره میزان کاهش تورم پس از رفع تحریم‌ها توضیح داد: تورم به رقم‌های تاریخی بازمی‌گردد و شاهد تورم بین 20 تا 25 درصد خواهیم بود و حل کامل مشکل تورم به اصلاحات ساختاری در اقتصاد بستگی دارد زیرا بخشی از تورم ارتباطی به تحریم‌ها هم ندارد بلکه به ضعف‌ها و مشکلاتی که در حوزه بانکی با آن مواجه‌ایم، بخشی به دلیل کسری بودجه و نظام تامین درآمد برای دولت است. مشکلات ساختاری جدی در زمینه صندوق‌های بازنشستگی و تامین اجتماعی داریم، با تکالیف بسیار فرابودجه‌ای در اقتصاد مواجه هستیم و مجموع این موارد و همچنین تحریم‌ها موجب استمرار تورم شده است؛‌ البته نه در حد تورم بیش از 40درصد که در سال‌های اخیر تجربه کرده‌ایم.

کامران ندری در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: احتمال اینکه رشد اقتصادی مثبت در تورم بالا داشته باشیم، وجود دارد؛ اما این رشد اقتصادی به احتمال زیاد تاثیری بر معیشت و رفاه خانوارها نخواهد داشت و دلیل عدم تاثیر آن را باید همین تورم بالا دانست

لزوم تلاش دولت برای رفع ضعف‌های ساختاری اقتصاد

وی ادامه داد: البته همیشه ما معضل سیاست‌ها و ضعف نهادهای داخلی را داریم که امیدواریم در سایه آرامشی که در اثر رفع تحریم‌ها و کاهش تنش‌ها با دنیا به دست می‌آید این سیاست‌ها  بهتر شود و دولت این فرصت را به دست بیاورد تا ضعف‌های ساختاری و نهادی را به تدریج در اقتصاد رفع کند. به هر حال رفع تحریم‌ها فرصت خوبی برای اقتصاد ایجاد می‌کند تا بتواند خود را بازسازی کند زیرا با وجود تحریم‌ها این اتفاق نخواهد افتاد.

وی عنوان کرد: به طور تاریخی تورم مزمن داشته‌ایم و ادامه یافته و فقط در صورتی حل می‌شود که اصلاحات ساختاری در بخش‌های مختلف به ویژه بخش پولی و بانکی انجام دهد.

چشم‌انداز بودجه خوشبینانه است

این استاد دانشگاه درباره اظهارات عضو کمیسیون برنامه بودجه درباره افزایش سهم میزان فروش نفت در بودجه 1401 تا حدود 400 هزار میلیارد تومان رشد 70درصدی درآمدهای مالیاتی دولت در سال آینده و اینکه آیا این رقم خوشبینانه است یا خیر و دولت می‌تواند به این ارقام دست یابد یا خیر؛ بیان کرد: به نظر می‌رسد بودجه به صورت خوشبینانه بسته شده است. در مورد درآمدهای نفتی در صورت تداوم تحریم‌‌ها این اعداد و رقم‌ها خوشبینانه تلقی می‌شود؛ البته جزییات برنامه‌های دولت اگر مشخص شود می‌توان داوری و قضاوت منصفانه‌تری داشت. بر اساس کلیاتی که منتشر شده بنده فکر نمی‌کنم بدون اصلاحات اساسی در نظام مالیاتی امکان اینکه بتوانیم مالیات‌ها را افزایش دهیم و به درآمدهای موردنظر دست یابیم، وجود داشته باشد.

ندری افزود: تورمی که در کشور داریم سبب می‌شود بخشی از مالیات‌ها به صورت اسمی افزایش یابد اما به صورت واقعی کسب درآمد مالیاتی و مالیات ستانی با مسائل و مشکلات ساختاری مواجه است، بنابراین بانک اطلاعاتی و نظام مطلوب مالیاتی را در کشور نداریم و این اصلاحات به نظر نمی‌رسد به یک‌باره امکان‌پذیر باشد؛ ازاین‌رو فکر می‌کنم ظرفیت و گنجایش مالیات‌ستانی در اقتصاد ما (واقعی نه اسمی) وجود ندارد مگر اینکه دولت‌ برنامه‌های جدی برای اصلاح نظام مالیاتی داشته باشد و باید منتظر انتشار لایحه بودجه 1401 بود.

وی تاکید کرد: اگر جزئیات برنامه‌ها رونمایی و مشخص شود از چه طریق و روشی قرار است درآمدهای مالیاتی را افزایش دهند، می‌توان اظهارنظر بسیار دقیق و منصفانه‌تری کرد.