یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»:
بودجه‌ها همیشه روی کاغذ بدون کسری هستند!
محمد میرزایی
در روزهای گذشته مسعود میرکاظمی، رییس سازمان برنامه و بودجه کشور وعده داده بود که با همکاری مجلس، بودجه سال 1401 بدون کسری تدوین خواهد شد و در نتیجه نیازی به استقراض و خلق پول نخواهد بود.
این سخنان در حالی مطرح می‌شود که در سالهای اخیر نیز بارها بر تدوین بودجه با کمترین کسری، ممانعت از استقراض از بانک مرکزی و ... از سوی مسولان، دولتمردان و ... تاکید شده بود؛ موضوعی که تقریبا هیچ‌گاه محقق نشد.
اکنون و در آستانه فرارسیدن زمان ارسال بودجه 1401 به مجلس، باردیگر وعده‌هایی از تدوین بدون کسری بودجه سال آینده مطرح می‌شود.
یک تحلیلگر مسائل اقتصادی درباره وعده میرکاظمی، گفت: این اظهارات فقط وعده‌های روی کاغذ است اما نکته مهم این است که در عمل باید این اتفاق بیافتد.
مهدی پازوکی در گفتگو با «توسعه ایرانی» افزود: بودجه سال 1400 هم بدون کسری تدوین شد اما در عمل درآمدهای دولت محقق نشد و دولت سیزدهم باید بداند که با شعار کسری بودجه برطرف نمی‌شود.
به گفته وی انبوهی سازمان و نهاد در بودجه از دولت ، اعتبار می‌گیرند که اصلا ضرورتی به حضورشان نیست اما در عمل می‌بینیم هیچ انگیزه‌ای برای حذف آنها وجود ندارد.
وی در توضیح این مطلب ادامه داد: در بودجه 1400 تعیین شده بود که درآمدهای نفتی باید 349 هزار میلیارد تومان باشد اما در عمل شاهدیم حتی نصف این میزان نیز محقق نشده است.
وی اضافه کرد: در بودجه 1400 و روی کاغذ کسری بودجه نداشتیم و مهم این است که درآمدهایی که در بودجه تعیین شده مانند درآمدهای مالیاتی، فروش و صادرات نفت، واگذاری دارایی‌های مالی و ... تحقق یابد. بنابراین اگر این درآمدها تحقق یابد و یا منابع هزینه‌ای کاهش یابد و درآمد با هزینه توازن داشته باشد می‌توان انتظار داشت کسری بودجه اتفاق نیافتد. وی افزود: اما اگر هزینه‌ها اجتناب‌ناپذیر باشد و درآمدها تحقق نیابد قطعا کسری بودجه اتفاق می‌افتد. دولتمردان باید توجه کنند نداشتن کسری بودجه فقط روی کاغذ نیست بلکه درعمل نیز این مهم باید محقق شود.
وی گفت: با هماهنگی بین سه قوه، اگر این دولت به منافع ملی ملت ایران بیاندیشد و سعی کند سیاست تنش‌زدایی با سایر کشورها را در پیش بگیرد و در چارچوب منافع ملی با جهان بین‌الملل ارتباط داشته باشد، ممکن است درآمدهای دولت محقق گردد.
درگیر جهالت اقتصادی هستیم
این اقتصاددان گفت: همه چیز بستگی به سیاست دولت دارد و به اعتقاد بنده مشکلی در جمهوری اسلامی ایران وجود دارد که موجب فشار بر توده‌های مردم به ویژه طبقات فقط و زحمتکش شده این است که ما دارای جهالت اقتصادی هستیم و تصور دقیقی از وضعیت سایر کشورهای دنیا نداریم. این در حالی است که اگر دولت ایران به دنبال منافع ملی باشد و تحت‌تاثیر تندروها قرار نگیرد، شرایط برای اقتصاد متفاوت خواهد شد.
وی توضیح داد: تجربه نشان داده هر زمان که تندروها در ایران به قدرت می‌رسند، بازارها را دچار اخلال می‌کنند از این رو باید سعی کنیم با سیاست ثبات بخشی اقتصادی تعادل را به اقتصاد ایران را برگردانیم. سیاست ثبات بخشی اقتصادی یکی از نیازهای ضروری جامعه ایران است و اگر اتفاق بیفتد و اگر توازن در بودجه اتفاق بیافتد و تعادل در بازارهای اقتصادی تسری یابد، به حتم منتج به رشد اقتصادی خواهد شد.
پازوکی گفت: اقتصاد ایران در شرایط فعلی نیازمند رشد اقتصادی مستمر است و این رشد زمانی اتفاق می‌افتد که ما با جامعه جهانی تعامل داشته باشیم که این مساله با وادادگی و نوکری برای سایر کشورها متفاوت است بلکه شأن شایسته ملت ایران باید مد نظر باشد؛ بنابراین اگر خواهان تحقق اهداف برنامه‌ها و رشد اقتصادی در کشور هستیم و تولید ملی افزایش یابد و به دنبال آن درآمد سرانه بالا رود و به دنبال آن رفاه اجتماعی افزایش یابد، نیازمند اجرای سیاست‌های تنش‌زدایی در اقتصاد هستیم.
وی تاکید کرد: سیاست در ایران باید در خدمت اقتصاد، توسعه و پیشرفت کشور باشد نه عکس آن؛ در این میان سیاست خارجی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به نظر بنده سیاست خارجی می‌تواند کمک فراوانی به ثبات‌سازی اقتصاد در ایران کند.
پازوکی ادامه داد: فراموش نکنیم ایران طبق اهداف پیش‌بینی شده در سند چشم‌انداز توسعه، قرار بوده است به اصطلاح شاگرد اول منطقه باشد اما نتوانست به اهداف دست یابد. در مقابل کشورهای منطقه از جمله امارات، عربستان سعودی، ترکیه، آذربایجان و ... از ما پیشی گرفته‌اند.
وی در توضیح این مطلب اضافه کرد: عدم ثبات اقتصادی سبب شده تا حتی دشمنان ما و به ویژه اسرائیل نیز از شرایط کوچک شدن اقتصاد ایران و گسترش ابعاد فقر روز به روز بیشتر خوشحال شوند.
در زمین دشمن بازی نکنیم
پازوکی گفت: نباید در زمین دشمن بازی کنیم و امروز اگر دولت ابراهیم رئیسی موفق شود حتی از شرکت‌های آمریکایی برای سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت نفت و پارس جنوبی دعوت کند به نفع ایران و اقتصاد کشور است.
این کارشناس اقتصادی گفت: امروز قوای مقننه، مجریه و قضاییه با یکدیگر همسو و همفکر هستند و اگر در ماه‌ها و سالهای آتی وضعیت مردم بدتر شود و رشد اقتصادی پایین بیاید و نابرابری بیشتر شود، نمی‌توانند تقصیر را به گردن دشمن بیاندازند چرا که مسئول این شرایط ما هستیم.
امروز قوای مقننه، مجریه و قضاییه با یکدیگر همسو و همفکر هستند و اگر در ماه‌ها و سالهای آتی وضعیت مردم بدتر شود و رشد اقتصادی پایین بیاید و نابرابری بیشتر شود، نمی‌توانند تقصیر را به گردن دشمن بیندازند چرا که مسئول این شرایط ما هستیم
وی تاکید کرد: باید کاری کنیم تا عظمت ایران دوباره بازگردد و باید به سمت توسعه حرکت کنیم.
وی خطاب به سازمان برنامه و بودجه در تدوین بودجه 1401 توصیه کرد: هزینه‌های غیر ضرور باید کاهش یابد و بر اساس فرهنگ قناعت در ارزش‌های اسلامی بودجه را تدوین، بررسی و تصویب کنند.
او تاکید کرد: سازمان برنامه و بودجه نیز باید کاهش هزینه‌های غیرضروری را از خود آغاز کند به طوری که موسسات تحقیقاتی که در سالهای اخیر موازی با یکدیگر تشکیل شده و و هرکدام بودجه می‌گیرند باید هرچه زودتر ادغام و یا تعطیل شوند زیرا این موسسات عملا فاقد کارایی هستند . برای نمونه به لزوم ادغام موسسه آینده‌نگری و نیاوران اشاره کرد که متعلق به سازمان برنامه بودجه است.
وی توضیح داد : موسسه نیاوران در دولت هاشمی رفسنجانی به عنوان اتاق فکر سازمان برنامه و بودجه تشکیل و در دولت احمدی نژاد به نهاد ریاست جمهوری برده شد در حالی که این نهاد دارای موسسه تحقیقاتی و استراتژیک است. بنابراین این موسسات باید ادغام شوند و این چنین کاهش مخارج غیرضروری دولت در دستور کار قرار می‌گیرد.
پازوکی به نمایندگان مجلس برای بررسی بودجه 1401 نیز گفت: مجلس در بررسی بودجه 1401 باید از خود آغاز کند؛ سال گذشته صدها میلیارد تومان بودجه جاری مجلس افزایش یافت که برای سال 1401 رشد بودجه مجلس باید برابر با صفر باشد. کاهش هزینه‌های غیرضرور دولت نیز باید در دستور کار مجلس قرار گیرد؛ پروژه‌های جدید به دولت تحمیل نکنند زیرا اتمام پروژه‌های عمرانی نیمه کاره موجود در کشور در خوشبینانه‌ترین حالت به حداقل 25 سال زمان نیاز دارد.
وی تاکید کرد: نمایندگان مجلس باید معافیت‌های مالیاتی را حذف کنند زیرا بودجه جاری مملکت از محل اخذ مالیات تحقق می‌یابد بنابراین کل معافیت‌های مالیاتی باید لغو شود و هر کس و هر سازمان و مرکزی که در این مملکت درآمد دارد باید مالیات دهد. اکنون بیش از 40 درصد از اقتصاد ایران معاف از پرداخت مالیات هستند. دولت نیز باید حذف معافیت‌های مالیاتی را در بودجه بیاورد و مجلس نیز این موضوع را با جدیت پیگیری کند.
پازوکی گفت: متاسفانه کشور را گران اداره می‌کنیم و ضرورت دارد تا این روند تغییر کند.
دیدگاه تان را بنویسید