نرگس رسولی

امسال زودتر از موعد همیشگی صدای پای بحران به گوش می‎رسد. هر ساله با از راه رسیدن اولین ماه تابستان، توانیر با انتشار اطلاعیه‌های متعدد شهروندان را به صرفه‎جویی دعوت می‌کند، اما امسال وضعیت کمی متفاوت از سال‌های گذشته است.

 محدودیت‎های کرونایی، بسیاری از اصناف را در محاق تعطیلی فرو برده و وضعیت تولید در بسیاری از واحدهای صنعتی را نیز تحت‌الشعاع خود قرار داده است اما با این حال سوت بحران در صنعت برق زودتر از موعد به صدا درآمده است.

 صنعت که مرغ عروسی و عزای ساختار انرژی در ایران است، در تابستان با کمبود برق روبروست و در زمستان با کمبود گاز، امسال اما گویا به مدد از راه رسیدن صنعت جدید یعنی استخراج ارز مجازی، شرایط دستخوش تغییر شده است. استخراج‌کنندگان غیرمجاز حالا فشار بر شبکه برق ایران را چنان افزایش داده‌اند که کمتر ماهی است که اقتصاد ایران با تهدید خاموشی روبرو نباشد.

تصمیمات عجیب در روزهای سخت

تابستان گذشته وزارت نیرو برای نخستین بار عده‌ای را از پرداخت بهای برق معاف و اعلام کرد که اگر مصرف برق هر خانوار به میزان تعیین شده وزارت نیرویی‌ها برسد برق مجانی میزبان خانه‌هایشان خواهد شد. حسن روحانی، رئیس‌جمهور این اقدام را تحقق شعارهای پیشین یعنی مجانی شدن برق برای کم‌مصرف‎ها دانست و تاکید کرد: قسمتی از سخنان امام (ره) در بهشت زهرا توسط برخی دنبال می‌شد و آن سخن این بود که ما کاری می‌کنیم که آب و برق برای مستضعفین مجانی شود، دولت افتخار می‌کند که این کار را انجام داده است.

 با این حال بسیاری از کارشناسان این رویه را رویه‌ای اشتباه دانسته و تاکید داشتند در حالی که صنعت برق با بحران جدی از نظر مالی روبروست، مجانی شدن برق برای برخی مشترکان پیام خوبی برای اقتصاد انرژی‌محور ایران نیست. این انتقاد تا جایی پیش رفت که مرتضی الویری، عضو شورای شهر تهران در حالی که رایگان شدن برق برای مشترکان کم‌مصرف را حرکت پوپولیستی دولت تدبیر و امید توصیف می‎کرد، گفت: به دولت توصیه می‌کنیم از این حرکت‌ها که در سال‌های اخیر مورد انتقاد بوده است دوری کند و گرفتار آن نشود .وی تاکید کرد:  مصرف انرژی در ایران ۴ برابر دنیا و ۷ برابر ژاپن است. مصرف ما بسیار بالاست و به لحاظ یارانه‌ای نیز مقام اول را در ارتباط با انرژی به خود اختصاص داده‌ایم.

حالا درست در آستانه یک ساله شدن تخصیص برق مجانی برای برخی مشترکان، مسئولان وزارت نیرو با ادبیاتی متفاوت و بدون  پرده‎پوشی، خبر از رسیدن سال سخت برقی می‌دهند و برای توصیف وضعیت تاکید دارند این سال بسیار سخت خواهد بود.

سال‌هاست که موضوع تامین برق - بخوانید افزایش ظرفیت تولید-  نیروگاه‌ها به دغدغه‌ای جدی تبدیل شده و سرمایه‌گذاری برای افزایش طرفیت تولید یکی از الزامات توسعه اقتصادی است. بررسی‎ها نشان می‌دهد در صورت عادی شدن شرایط و برداشته شدن تحریم‌ها اتفاقا کمبود برق برای صنعت به مانعی بر سر راه عادی شدن وضعیت اقتصاد ایران تبدیل خواهد شد.

خاموشی در راه است

غلامعلی رخشانی مهر، معاون هماهنگی توزیع توانیر امسال را سال بسیار سخت اعلام می‎کند تا رسما آب پاکی را روی دست مشترکان بریزد و تلویحا اعلام کند احتمال خاموشی‌های گسترده در تابستان و یا حتی بهار ١٤٠٠ محتمل‌تر از آن چیزی است که در باور بگنجد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا با توجه به این شرایط سخت، در تابستان دچار خاموشی خواهیم شد یا خیر؟ می‌گوید: از آنجا که 24 هزار مگاوات از مصرف 60 هزار مگاواتی برق کشور در اوج تابستان به سیستم‌های سرمایشی اختصاص دارد، در صورتی که مشترکان تنها دو نکته تنظیم درجه کولرهای گازی روی عدد 24 و استفاده از دور کند کولرهای آبی را در نظر داشته باشند و به آن عمل کنند، دچار خاموشی نخواهیم شد.

معاون هماهنگی توزیع توانیر اذعان کرده که ما در انتظار تابستان سختی نیستیم بلکه می‌دانیم تابستان بسیار سختی پیش‌رو داریم چراکه شاهد افت شدید ذخایر سدهای کشور به دلیل کاهش بارندگی‌ها هستیم .

معاون هماهنگی توزیع توانیر اذعان کرده که ما در انتظار تابستان سختی نیستیم بلکه می‌دانیم تابستان بسیار سختی پیش‌رو داریم، چراکه شاهد افت شدید ذخایر سدهای کشور به دلیل کاهش بارندگی‌ها هستیم

برآوردها نشان می‌دهد میزان بارش در سال آبی جاری 30 تا 35 درصدی کاهش یافته و همین امر سبب شده است ظرفیت تولید برق نیروگاه‌های برق آبی به شدت کاهش یابد.

از سوی دیگر استفاده غیرمجاز از برق برای استخراج رمز ارز از سوی معاون هماهنگی توزیع توانیرنیز تایید شده است.

جایزه معرفی غیرمجازها کارساز است؟

همین روزها در شرایطی که وزارت نیرو در آماده رویارویی با روزهای سخت برقی است، در اطلاعیه‌های رسمی تاکید شده است به کسانی که فعالیت ماینرهای غیر مجاز را اطلاع بدهند ٢٠ میلیون تومان جایزه تعلق می‎گیرد و حالا رخشانی مهر با تاکید بر این که نیازمند برنامه‌ها و اقدامات فراگیر برای مدیریت بار تابستان هستیم، می افزاید: درراستای اقدامات فراگیر و در قدم نخست، به مبازه با رمز ارزهای غیرمجاز رفته‌ایم و تمام تلاش خود را برای جمع‌آوری مراکز و دستگاه‌هایی که در منازل به صورت فردی به کار گرفته شده و از برق غیرمجاز برای استخراج رمز ارز استفاده می‌کنند، به کار خواهیم گرفت.

افزایش شدید مصرف در سال 99

 بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان مصرف برق در سال گذشته افزایشی 25 درصدی را نسبت به سال 98 تجربه کرده است. این افزایش مصرف را می‎توان ناشی از وضعیت زندگی و افزایش استخراج ارز مجازی در دوره شیوع کرونا دانست.

تابستان سال ۹۹ با پیک‌هایی حدود ۴۰۰۰ مگاواتی، پیک مصرف برق کشور زیر ۵۸ هزار و ۵۰۰ مگاوات نگه داشته شد. بر اساس بررسی‌های کارشناسی، ظرفیت عملی تولید برق در کشور در تابستان ۹۹ به میزان ۵۸ هزار و ۵۰۰ مگاوات بود که با وجود به مدار بهره‌برداری وارد شدن واحد‌های جدید حرارتی تا پیک ۱۴۰۰، ظرفیت عملی تولید برق کشور از مرز ۶۲ هزار مگاوات عبور نخواهد کرد.

با فرض ادامه شرایط سال ۹۹ از نظر رشد مصرف ناشی از شیوع کرونا، حداقل رشد ۱۰ درصدی در مصرف گاز و برق پیشبینی می‌شود تابستان امسال تابستانی سخت باشد. هنوز خاطره خاموشی‎های گسترده دی ماه سال 99 از خاطر مشترکان برق نرفته است. کمبود برق در تابستان و همچنین کمبود گاز در زمستان که خود هشداری برای تداوم بحران برقی در نیمه دوم سال است، حکایت از روزهای سخت برق دارد. آیا قرار است خاطره خاموشی‎های برنامه‌ریزی شده دهه 80 در ذهن مشترکان زنده شود؟ باید صبر کرد و دید.