چراغی که به خانه رواست

بیتا یاری

بازتاب حضور دوم امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در لبنان پس از انفجار مردادماه گذشته بندرگاه بیروت، دیداری بود که او با بانوی آواز جهان عرب، فیروز، انجام داد. و این‌گونه اسم این خواننده پرآوازه که در دهه نهم عمر خویش به سر می‌برد در رسانه‌ها مطرح شد. هرچند مطرح‌شدن او در رسانه‌های کشورمان شاید در وهله اول به علت دست‌کاری فتوشاپی عکس او بود اما با تمام این حواشی یک نکته مهم در دل خود داشت. او یک خواننده زن بود که احترامش از سوی رئیس‌جمهور فرانسه به‌جا آورده شده بود و البته نامش در رسانه‌های ایران هم پررنگ شد. به همین دلیلی که رئیس‌جمهور کشور فرانسه به آن اهمیت داد و نه به دلیل آنکه این خواننده جایگاه مردمی بزرگی دارد.

آن‌ هم در رسانه‌های دولتی ایران که به علت وضعیت مبهم موسیقی و البته حذف‌شده زنان از آواز، کمتر اخبار این‌چنینی در آن درج می‌شود و یا سردبیران مطرح سازی یک خواننده زن را به علت ایجاد حواشی بعدی برای رسانه خود تأیید نمی‌کنند.

اما بااین‌همه بعد از چهل و اندی سال نامی از فیروز در رسانه‌های کشور برده شد و اندازه یک خواننده بزرگ زن در همان جایگاهی که باید باشد دیده شد. جایگاه احترام و سر فرود آوردن سیاستمداران و اهالی هنر بدان فارغ از جنسیت و نگاه‌های این‌گونه هرچند به زور اهالی سیاست.

نُهاد رزق ودیع حداد، دختر کوچکی که روزگاری در نزدیکی پایتخت لبنان، بیروت، در ایوان خانه‌شان در محله فقیرنشین البلاط می‌نشست تا اگرچه رادیو در خانه ندارند اما صدای مسحورکننده «ام کلثوم» را از رادیو خانه همسایگان بشنود، و از 5 سالگی به زمزمه آنها بپردازد زودتر ازآنچه تصور می‌کرد آوازه خواندنش در رادیوهای جهان عرب پیچید. نام هنری فیروز یا همان فیروزه را برایش رئیس وقت رادیو لبنان حلیم الرومی که خواننده و آهنگساز نیز بود انتخاب کرد زمانی که هنوز نهاد در عنفوان جوانی بود و با همین نام بود که مطرح شد. پیش‌تر به‌سختی توانسته بود رضایت پدرش را کسب کند تا اجازه دهد او بعد از فارغ‌التحصیلی از کنسرواتوار موسیقی به خواندن بپردازد آن ‌هم به‌شرط آنکه تنها موضوعات ملی و میهنی را بخواند. حتی پدرش در این اجازه به لباس‌های زننده برخی خوانندگان کوچه و بازار و کافه‌ها اشاره‌کرده بود تا دخترش جایگاهی والا برای خویش بسازد.

دیری نپایید که صدای او در جهان عرب پیچید و آوازه‌اش به سرزمین فارسی زبان ما نیز رسید. این صدا و شخصیت محبوب، سال‌های سال در رادیوها نوازشگر روح مردم بوده است صدایی که حالا چند دهه‌ای می‌شود مردمان از او سراغی ندارند و با تصمیم دیدار مکرون ناگهان او را دوباره در خاطر خود بازمی‌یابند.

صدایی که شاید پخش نشود، اما از یادها حذف نشده و نمی‌شود. این مطرح‌شدن نام یک خواننده زن همان چراغی است که به خانه رواست و آرزویی است که خوانندگان زن ایران نیز دارند که حتی اگر اجازه فعالیتشان محدود است اما جایگاهشان پراحترام تصور شود و اخبارشان پخش شود و کسی نام آن‌ها را از کتاب‌های فرهنگ و هنر حذف نکند؛ حتی اگر موانعی بر سر پخش صدای خود دارند و کسی کوششی نمی‌کند تا مساله‌شان را یک‌بار حل کند.