بهره‌های عمومی یک کتاب دانشگاهی
شناخت کهکشان فرهنگ‌های موسیقی
آروین صداقت‌کیش
«موسیقایی بیندیشیم؛ تجربه موسیقی بازنمود فرهنگ» یک کتاب دانشگاهی است. اما علاوه بر آن موقعیتی خاص هم به عنوان راهنما در یک مجموعه از مطالعات موردی با عنوان کلی «موسیقی جهان» دارد. عنوان‌های متعدد آن مجموعه -که آنها هم خوشبختانه به دست ناشر همین کتاب یا منتشر شده یا منتشر می‌شود- به گفته سرویراستار اصلی مجموعه، بانی وِید، با این کتاب «چارچوب بخشیده و تکمیل» (ص 13) شده است. به این ترتیب در کل این کتابی است درباره موسیقی‌شناسی و مولفش سعی کرده است تا مبانی نوآورانه‌ای برای اندیشیدن به موسیقی و لاجرم بررسی و تحلیل آن در متن کتاب طرح کند.
مولف در 6 فصل نخست کتاب که همه ترکیب «اندیشیدن درباره» را در عنوان خود دارند مبانی اندیشیدن به موسیقی را بر اساس عناصر اصلی مثل زمان (ریتم)، زیر و بمی صدا (ملودی) و ساختار (بافت و فرم) و بعضی مسائل دیگر مثل سازها و خود موسیقی و تفکر انتقادی دربارۀ موسیقی تقسیم‌بندی کرده است. پس از آن وِید در فصل 7 کاملا پرده از سرشت دانشگاهی-آموزشی کتاب برمی‌دارد و راهنمایی‌هایی برای چگونگی سامان دادن به یک پروژه میدانی موسیقی‌شناسی می‌آورد.
با توجه به این جهت‌گیری عمومی، سازماندهی مطالب و موقعیت ویژه کتاب در مجموعه موسیقی جهان ممکن است به نظر بیاید متن چندان سودی برای خواننده غیرمتخصص ندارد، اما چنین نیست. درست است که کتاب یک راهنمای نظری برای پژوهندگان فرهنگ‌های موسیقایی گوناگون است اما علاوه بر آن یک دورنمای نوآورانه هم از نحوه نگاه کردن انسان امروز به موسیقی فرهنگ‌های مختلف ترسیم می‌کند. در جهان چندین فرهنگی امروزی دسترسی داشتن به موسیقی فرهنگ‌های دیگر یا تماس عملی با آنها امری کاملا مرسوم است. بنابراین اگر دلبسته تنوع موسیقی بوده و البته آشنایی متوسطی هم با مبانی نظری و عملی موسیقی داشته باشیم می‌توانیم از این کتاب بهره‌های فراوان ببریم. نخست می‌توانیم فکرمان را درباره موسیقی سازماندهی کنیم. چگونه فکر کردن نظام‌مند درباره موسیقی‌های مختلف را یاد بگیریم. از این گذشته چون کتاب کهکشانی از موسیقی فرهنگ‌های مختلف را به کمک حدود 80 نمونه صوتی و چند ده تصویر و ... معرفی می‌کند می‌توانیم از ورای آن چشم‌اندازی کلی از گستردگی و رنگارنگی فرهنگی موسیقی در جهان به دست بیاوریم. کتاب به ما کمک می‌کند با صورت‌های مختلف تجربه موسیقی در مناطقی از جهان آشنا شویم و درک کنیم مردمان متفاوت چه موسیقی‌هایی دارند و چه تحولات و تجربه‌هایی را با موسیقی‌شان از سر می‌گذرانند. سرانجام اگر پس از مطالعه‌ی این کتاب همچنان دوست‌دار دانستن بیشتر دربارۀ فرهنگ‌های موسیقایی یادشده در کتاب باشیم می‌توانیم با شالوده فکری‌ای که از این متن به دست آورده‌ایم به سراغ باقی عنوان‌های مجموعه برویم و آنگاه آشنایی مفصل‌تر و دقیق‌تری با موسیقی هر کدام از آن فرهنگ‌ها پیدا کنیم.
دیدگاه تان را بنویسید