اولین گزارش کرونایی تئاتر: بدون رقم، بدون آمار
احسان زیورعالم
چندی پیش قادر آشنا، مدیرکل هنرهای نمایشی به اتابک نادری مأموریت می‌دهد گزارشی درباره تأثیرات پاندومی کرونا بر تئاتر کشور تهیه کند. گزارشی که قرار بود آثار اقتصادی کرونا بر تماشاخانه‌های خصوصی و نمایش‌های اسفندماه و فروردین‌ماه در قالب واژگان ارزیابی شود. حالا پس اولین گزارش از وضعیت کرونایی تئاتر توسط اداره کل هنرهای نمایشی منتشر شده است.
این گزارش فاقد عدد و رقم‌های لازم، از جمله میزان خسارت وارد شده و همچنین تعداد گروه‌های آسیب‌دیده از کرونا است. به عبارتی بیشتر از آنکه با یک گزارش روبه‌رو باشیم، دستورالعملی ساده با مقادیری وعده در اختیار عموم قرار گرفته است. این در حالی است که قادر آشنا در برنامه منتشر شده خود، مسأله شفافیت را یکی از 11 گام خود برشمرده بود.
در گزارش فعلی، دلیل انتشار را این گونه بیان می‌کند: «نظر به تعطیلی تماشاخانه‌ها و فعالیت‌های نمایشی در سراسر کشور، اداره‌کل هنرهای نمایشی از روزهای آغازین سال ۹۹ ضمن پرداخت بخشی از مطالبات معوقه گروه‌های نمایشی و پیگیری پرداخت باقی‌مانده تعهدات در راستای سیاست‌های دولت برای حمایت از هنرمندان آسیب‌دیده در وضعیت پیش‌آمده تحت شیوع ویروس کرونا، با تعریف ماموریتی برای کارشناسان، ستادی را با هدف رصد و پیگیری شرایط و مشکلات گروه‌های نمایشی و تماشاخانه‌های خصوصی تشکیل داده است.»
در اولین مورد گزارش اعلام می‌شود که قرار است حمایت‌ها به صورت غیرمستقیم و از طریق تسهیلات بیمه تامین اجتماعی هنرمندان و بالتبع با اعتبارات صندوق اعتباری هنر تأمین شود؛ اما درباره کم و کیف این اعتبارات و تسهیلات چیزی به میان نیامده است. برای مثال مشخص نیست دولت چه رقمی را برای حمایت از بخش خصوصی در نظر گرفته است و اساساً چگونه صندوق اعتباری هنر قرار است اعتبارات خود را تخصیص دهد. مهمتر آنکه مشخص نیست چه رابطه‌ای میان اعضای صندوق
و افراد غیرعضو وجود دارد.
طبق همین گزارش اعلام شده است که براساس مصوبه هیئت محترم وزیران در جلسه ۳/۲/۹۹ «کلیه دستگاه‌های اجرایی و شهرداری‌های سراسر کشور مجازند نسبت به امهال یا بخشودگی کامل اجاره‌بهای اماکن واگذار شده به بخش خصوصی در طول دوره تعطیلی مربوط به جلوگیری از انتشار ویروس کرونا یا افزایش دوره بهره‌برداری حسب شرایط و چارچوب واگذاری اقدام کنند.»
در اینجا نیز مشخص نیست بخش خصوصی استیجاری چه رویکردی را می‌بایست اتخاذ کند. برای مثال در تهران چندین تماشاخانه که در سومین ماه تعطیلی خود به سر می‌برند، استیجاری و متعلق به شخصیت‌های حقیقی است. گزارش هیچ نقطه روشنی برای این دسته از مکان‌های هنری ندارد. جالب آنکه طبق گفته گزارش این بخشودگی‌ها بیشتر شامل گروه‌های کمدی شبانه می‌شود که غالباً فعالیت آنها در اماکن استیجاری از دستگاه‌های اجرایی و شهرداری‌ها متمرکز است. همین عبارات می‌تواند نشان دهد سیاستگذاری فرهنگی کشور در سال‌های گذشته به چه نحوی بوده است و شکل حمایت از هنر تئاتر در کدامین سو هزینه شده است.
هرچند در بند‌های شش تا هشت این گزارش آمده است اطلاعات تماشاخانه‌های فعال در حال تجمیع است و پس از تجمیع اطلاعات مذکور و نیز ابلاغ مبلغ حمایتی از سوی دولت، میزان حمایت‌ها و شیوه انجام آن اعلام خواهد شد. مقرر شده است در این مورد از نظرات نمایندگان تشکل‌ها و انجمن‌های صنفی و تخصصی استفاده شود. با این حال نبود رقم مشخص برای حمایت از بخش خصوصی نشان از فقدان‌های اقتصادی می‌دهد.
در بند دوم این گزارش تأکید می‌شود ستاد بررسی وضعیت کرونا در اداره‌کل هنرهای نمایشی در حال جمع‌آوری اطلاعات تمامی اجراهای نمایشی اسفندماه ۹۸ در تهران و دیگر استان‌ها است و متعاقباً آمار و ارقامی ارائه نمی‌دهد. این در حالی است که از تعطیلی تماشاخانه‌ها بیش از 60 روز می‌گذرد و اساساً برنامه‌ها و جداول اجراها مشخص بوده است. اگر مسأله حسابرسی مالی این گروه‌ها اکنون مطرح باشد، بار دیگر به این مسأله مواجه می‌شویم که تئاتر ایران هنوز نتوانسته به عنوان یک کسب و کار حرفه‌ای قواعد مالی را بپذیرد.
ادامه این گزارش بیشتر به یک دستورالعمل اداری برای حذف جریان بورکراسی می‌ماند. برای مثال در گزارش اشاره می‌شود «اطلاعات تمامی نمایش‌های اسفندماه ۹۸ شهر تهران که پروانه اجرای آنها از سوی اداره‌کل هنرهای نمایشی صادر شده در این اداره‌کل موجود است و به جهت حفظ سلامتی هنرمندان و رعایت پروتکل‌های بهداشتی نیازی به مراجعات حضوری نیست.» می‌توان این موضوع را به فال‌نیک گرفت و البته امید داشت با توجه به رشد چشمگیر فناوری، شرایط برای راه‌اندازی سامانه‌های غیرحضوری و کاهش روال مجوزها مهیا شود.
همچنین در این گزارش تأکید شده است با توجه به وجود اطلاعات نمایش‌های برنامه‌ریزی شده در ماه‌های فروردین و اردیبهشت ۹۹، پروانه یا تاریخ تعین‌شده برای بازبینی توسط شورای ارزشیابی و نظارت بر نمایش اداره‌کل هنرهای نمایشی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. همچنین در استان‌ها ادارات‌‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها با همکاری انجمن هنرهای نمایشی، اطلاعات جمع‌آوری‌شده را از طریق درگاه‌های استانی سایت ایران‌تئاتر بارگذاری خواهد کرد.
در بخش پایانی گزارش شرایط به نحوی ترسیم شده است که نمی‌توان انتظار بازگشایی سالن‌های تئاتر را داشت. در گزارش آمده است: «با توجه به این که در روزهای اخیر در مورد شرایط بازگشایی سینماها مطالبی منتشر شده است به آگاهی می‌رساند در این مورد قیاس تئاتر با سینما، قیاس موجهی نیست. حضور گروه‌های نمایشی شامل بازیگران و همکاران پشت صحنه، مسئولین فنی و اداری تماشاخانه‌ها و تماشاگران در قیاس با اکران فیلم در سینماها شرایط و دستورالعمل‌های بسیار متفاوتی را می‌طلبد. از این رو هرگونه تصمیم برای بازگشایی تماشاخانه‌ها با در نظر گرفتن این تفاوت‌ها و البته وضعیت اعلامی از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا و ستادهای استانی خواهد بود.»
دیدگاه تان را بنویسید