نشان درجه‌یک هنری در سودای بازپس‌گیری اعتبار

بیتا یاری

نشان درجه‌یک هنری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که چند دهه‌ای از عمر اعطای آن می‌گذرد چیزی معادل دکتری در ارزیابی مدارک اساتید دانشگاهی در مراکز دولتی-حاکمیتی رده‌بندی می‌شود و داشتن این نشان کاملاً در نظام ساختار دستمزد و استخدامی کاربرد دارد و بدین منظور ایجاد شد که اساتید حرفه‌ای هنر که در دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی به تدریس می‌پردازند مدرکی معادل دانشگاهی داشته باشند تا از نظر قانونی سمت و کرسی مدرسی که در دانشگاه دارند یا می‌یابند به لحاظ مدرک نیز شرایط لازم برای احراز آن را داشته و البته امتیازات دریافت حقوق در سطح همان مدرک را نیز دریافت کنند. ازاین‌رو در سیستم دولتی استخدام این مدرک مؤثر بر استخدام‌ها ازجمله در ارتقای سطح اساتید دانشگاه، پایه حقوق و این‌گونه موارد است و البته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز سال‌ها کوشیده است نشان بدهد که این نشان وجه دیگری نیز به‌غیراز موارد استخدامی دارد و آن تقدیر و شناخت جایگاه اساتیدی است که به‌صورت حرفه‌ای در راه اعتلای فرهنگ و هنر کوشیده‌اند و عمری را صرف آن ساخته‌اند. ازاین‌رو برای اعتباردهی به این مدرک در جایگاه یک نشان افتخارآمیز، با اعطای آن به اساتید بلامنازع هنر در راستای کسب اعتبار آن نیز گاهی کوشیده است. چراکه به‌خوبی آگاه بودند که یک نشان دولتی کمتر می‌تواند اعتباری در بین مردم بیابد و به‌عنوان تقدیر و تشکر دولت‌ها از آن یاد شود. اما اگر چند نام بزرگ این نشان را بپذیرند دیگر می‌تواند اعتبار بگیرد و مقبولیتی بیابد. ازاین‌رو در دولت اصلاحات این تفکر غالب بود و نشان درجه‌ یک هنری به کسانی اهدا می‌شد که نام بزرگی در هنر برای این نشان بودند و اعتباری در سطح اهداها برای این نشان به وجود آورد که کمتر کسی شایسته این نشان شناخته می‌شد ازاین‌رو جایگاه این نشان ترفیع یافت. اما بنا به تصدی امور در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تغییرات مدیریتی که ناشی از تغییرات چهار ساله دولت‌هاست در دولت نهم و دهم که دولتمردانش همچون کردان علاقه عجیبی به مدرک‌سازی و ارائه مدارک تقلبی داشتند نشان درجه‌یک هنری را مدرک معادل دکتری و آنچه سودایش را داشتند جا می‌انداختند و البته اهداهایی هم در این 8 سال صورت گرفت که دیگر برای اعتبار گرفتن این نشان و بنا به اعتبار حرفه‌ای هنری شخص نبود و بلکه برای جبران مدرک نداشته و نیاز به برچسب دکتر بود تا در جمع‌ها به‌عنوان دکتر شناخته شود آن چنانکه بسیاری در این 8 سال مزین به پیشوند دکتر شدند و طبقه‌ای از دکترهای نوظهور بر جامعه و دانشگاه و هنر غالب شد که تنها دارایی آنها یک مدرک بود که سازوکار اهدای آن نیز مشخص نبود و شورای ارزشیابی وزارت فرهنگ و هنر تاکنون نسبت به شفافیت درباره این شورا اقدامی نکرده است و همچنین تاکنون فهرستی از نشان‌های اهداشده در چند دهه گذشته نیز ارائه نشده است. بااین‌همه در آن 8 سال هر چه بر جامعه و اقتصاد و سیاست خارجی ما رفت در وزارت فرهنگ و ارشاد نیز چیزی جز آن نبود و نشان درجه‌یک هنری نیز از فرط اهدای بی‌رویه و ضابطه اعتباری نداشت. به همین دلیل در دولت‌های بعدی کار اندکی سخت می‌نمود و در چند سال گذشته نیز سعی بر آن شده تا اعتبار ازدست‌رفته این نشان اندکی باز پس گرفته شود. ازاین‌رو شاهد اعطای نشان درجه‌یک هنری به عبدالوهاب شهیدی در نود و اندی سالگی در سال‌های گذشته بودیم و در هفته گذشته این نشان به رافائل میناسکانیان اهدا شد که درخواستی از این بابت نداشت و شاگردانش برای او درخواست کرده بودند. هنرجویان و شاگردان این پیانیست و دانش‌آموخته مدرسه جولیارد با حسن نیت نسبت به این کار اقدام کرده بودند چراکه بهترین درجه را از آن استاد خویش می‌دانند و به شواهد سال‌ها تدریس همچنان او یگانه است و در این سال‌ها البته شاگردان موفق و درخشانی نیز تربیت ‌کرده است که البته بی‌نیاز این نشان و نشان‌ها نیز هست. شاگردان می‌خواستند بزرگی استاد را ارج بنهند و این نشان را از وزارت ارشاد درخواست کردند و البته شورای ارزشیابی هنرمندان نیز باکمال افتخار نشان درجه هنری را نه‌تنها شایسته اهدا به میناسکانیان دانست بلکه به زیرکی تشخیص داد با این کار می‌تواند اعتبار ازدست‌رفته را اندکی برگرداند. و این نشان مفتخر به نام رافائل میناسکانیان شود. افتخاری که برای هر وزارت فرهنگی باید فخر فروختنی باشد و هست. اما این نشان شورای ارزشیابی هنرمندان اگر می‌خواهد اعتبار ازدست‌رفته را مرمت کند بهتر است ابتدا دست به شفافیت بزند و تمام صورتجلسات و تصمیم‌گیری‌ها و ارزیابی‌ها را در وب‌سایتی منتشر کند تا هم گذشته شفاف شده باشد و هم از فسادی که در دورانی بر آن حاکم بود و احتمال همیشگی آن می‌رود اندکی پیشگیری شده باشد. چاره خشکاندن دست فساد تنها شفافیت است و بس.

شورای ارزشیابی هنرمندان با کمال افتخار نشان درجه هنری را شایسته اهدا به میناسکانیان دانست؛ زیرا به زیرکی تشخیص داد که اگر این نشان مفتخر به نام رافائل میناسکانیان شود، می‌تواند اعتبار ازدست‌رفته آن را اندکی برگرداند