نگاهی به شهر نیاسر؛ به بهانه هنگامه گلابگیری
مهمانی گل‌های صورتی
پگاه دهدار ، راهنمای گردشگری
یکی از آیین‌های باشکوه فصل بهار، مراسم گلابگیری نیاسر کاشان است. مراسمی روح‌بخش که همه ساله در ماه اردیبهشت مخاطبان بسیاری را از نقاط مختلف ایران و جهان به سمت خود می‌کشاند. ایامی که شادابی، نشاط و جلای روح و روان را در گلستان‌های این منطقه می‌توان به وضوح لمس کرد و از بوی آرام‌بخش گل‌ها لذت برد.
کاشت گل محمدی در ایران قدمتی حدود هفت هزار سال دارد و گلابگیری مراسمی هزار ساله است. عجیب است که این گل خوشبو و زیبا، از دل کویری خشک بیرون می‌آید.
نیاسر را می‌توان مهد گل و گلاب دانست و مراسم گلابگیری در این دیار قدمتی هزاران ساله دارد. در این سنت زیبا قبل از طلوع آفتاب، اهالی روستا با پوشش زیبای محلی و با سردادن اشعاری دلنشین، گل‌ها را چیده و پس از جمع‌آوری، گلبرگ‌ها را همراه آب در دیگ‌های بزرگی بر روی تلی از هیزم گذاشته و با تقطیر گلاب را به دست می‌آورند. بردن گل‌های محمدی در کنار رودخانه‌ها و انجام نیایش از دیگر مراسم وابسته به این آیین زیباست.
در این شهر زیبا در جوار هر باغ و گلستان یک کارگاه گلابگیری وجود دارد که با اجازه مردم مهمان نواز این شهر می‌توان از این گلستان‌ها دیدن نمود و از فضای روح بخش آنها استفاده کرد. طبعیت زیبای نیاسر، گشت و گذار در گلستان‌های آن و دیدن و بوییدن گل‌ها، دمی آرامش در سایه‌سار درختان، بازدید و گشت زنی در کارگاه‌های گلابگیری و خرید گلاب و انواع عرقیجات گیاهی، می‌تواند یک روز دل‌انگیز بهاری را برای هر گردشگری رقم بزند.
شاید وقتی حرف از گلابگیری می‌زنیم تنها به شهر کاشان فکر می‌کنیم؛ اما جالب است بدانید که به علت موقعیت جغرافیایی خاص نیاسر، گل‌های محمدی زودتر از نقاط دیگر کاشان به ثمر می‌نشینند و مراسم گلابگیری از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد در این شهر برگزار می‌شود. اگر در این زمان به نیاسر سفر کردید علاوه بر دیدن مراسم زیبا و خوشبوی گلابگیری و خرید چند شیشه گلاب به عنوان سوغات، بازدید از مکان‌های تاریخی و طبیعی این شهر را هم پیشنهاد می‌کنیم.
تاریخچه نیاسر
نیاسر در گذشته روستایی باستانی بوده و در آثار به جا مانده از سده‌های ۶ و ۷ از این روستا نام برده شده است. طبق تحقیقات صورت گرفته در مورد اسم این شهر، نیاسر واژه‌ایست متعلق به فارسی باستان که به معنای سایه و سرما است و با توجه به آب و هوای این شهر کاملا اسم با مسمایی است. در مقایسه با آب و هوای کاشان که هوایی گرم و خشک دارد، نیاسر آب و هوایی کوهستانی و خنک دارد و در گذشته مورد توجه پادشاهان ساسانی برای استراحت بوده است.
آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری نیاسر
آثار تاریخی فراوانی در این شهر وجود دارد که حکایت از تاریخ قدیمی و پر فراز و نشیب این منطقه دارد. از آثار باستانی و طبیعی نیاسر می‌توان به چهارطاقی نیاسر، آبشار نیاسر، گرمابه صفوی، پناهگاه زیرزمینی معروف به سوراخ رئیس، چنارهای کهنسال نیاسر و نیایشگاه مجاور آن (که اکنون به مسجد تبدیل شده) اشاره کرد. در ادامه توضیحاتی در مورد هریک از این جاذبه‌ها خواهیم داد.
چهار طاقی نیاسر
این بنای باستانی به جا مانده از اواخر دوران اشکانی یا اوایل دوره ساسانی است. این چارطاقی که به آتشکده ساسانیان نیز معروف است در شهر نیاسر و در حوالی چشمه اسکندریه واقع شده است. هرچند این بنا در نزد عوام به آتشکده معروف است اما پژوهشگران برای این چهارطاقی کاربری های مختلفی مثل نشانه راهیابی، بنای یادبود، آتشگاه و مقره بزرگان را محتمل می‌دانند. چهارطاقی نیاسر بر فراز صخره‌ای قرار گرفته و از دور خودنمایی می‌کند.
این سازه معروف جهانی جزو کهن‌ترین و بزرگترین نمونه‌های چارطاقی ایران و سالم‌ترین آنها است.
چهارطاقی‌ها در گذشته بیشتر به منظور حفاظت آتش در مقابل عوامل جوی و باد و باران ساخته می گ‌شده است. این بناها در واقع سقفی ایجاد شده بر روی آتشکده‌ها بوده و به بقای آتش کمک می‌کرده‌اند.
چهارطاقی نیاسر امروزه به یکی از میعادگاه‌های علاقه‌مندان نجوم و ستاره‌شناسی در ایران تبدیل شده است. ارتفاع زیاد نیاسر، آسمان پاکیزه و درخشان، امکانات فراوان، نزدیکی به پایتخت و برخی از شهرهای بزرگ، طبیعت دوست داشتنی و از همه مهم‌تر وجود یک بنای علمی باستانی، عواملی برای این انتخاب بوده است. این بنا تنها چهارطاقی باقی مانده از ده‌ها چهارطاقی ساخته شده در سراسر ایران است.
آبشار نیاسر
اگر از آن دسته افرادی هستید که رفتن به کنار جاذبه‌های طبیعی حالتان را خوب می‌کند و هر از چند گاهی بودن در آغوش طبیعت را تجربه می‌کنید، این بار آبشار نیاسر کاشان را برای دیدن انتخاب کنید. آبشار نیاسر در 53 کیلومتری شمال غربی کاشان در منطقه کوهستانی، واقع در ارتفاعات کوه کرکس در شهر سرسبز و تاریخی نیاسر در محله قدیمی سرکمر (شهید بهشتی) جای گرفته است و مناظر بدیع و زیبای خود را به رخ می‌کشاند. این آبشار خزه‌ای و 25 متری با دسترسی راحتی که دارد گردشگران و عاشقان تور طبیعت گردی را به خصوص در فصل بهار، که آب آبشار پرآب‌تر از هر زمان دیگری است و طبیعت جذاب و با طراوتی دارد (اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد) به خود جلب می‌کند. آب آبشار نیاسر از چشمه‌ی تالار (اسکندریه) در کنار چهار طاقی که آتشکده ساسانیان است (چارطاقی نیاسر)، سرچشمه می‌گیرد و به جرات می‌توان گفت آبشارخنک و تمیز نیاسر تمام قدمت، تاریخ و عظمت خود را مدیون این چشمه است. دو سوم از آب چشمه تالار به طرف آبشار نیاسر و از آنجا به دشت‌های نیاسر، محل رویش آلاله‌های زیبا در گستره وسیع با چشم‌انداز دلفریبی که برای بینندگان خلق می‌کنند جاری می‌شود و یک سوم از آب هم به محله‌ی نو می‌رود. به علت انحلال در بدنه و آبراهه‌های آبشار که جنس آنها آهکی و رسوبی است مجموعه‌ای بی‌نظیر با بافت بسیار زیبا از استالاگتیت‌ها (چکنده یا قندیل) و استالاگمیت‌ها (چکیده یا رسوبات مخروطی شکل) تشکیل شده است که چشم هر بیننده‌ای را می‌نوازد.
در مسیر آبشار ۱۳ آسیاب وجود دارد که 3 الی4 عدد از آنها تخریب شده‌اند و از مابقی هم جز یک آسیاب فعال در پای آبشار، چیز زیادی باقی نمانده است. از دیگر جاذبه‌های نیاسر می‌توان به غار سه طبقه رئیس اشاره کرد. غار رئیس نیاسر در مجاورت این آبشار واقع شده و حتی یکی از ورودی‌های آن در کنار آبشار قرار گرفته و بسیاری از طبیعت دوستان، به درون غار نیز سری می‌زنند. برخی شواهد باستان شناسی نشان می‌دهد که این غار به عنوان معبدی برای پیروان آئین مهر (میترا) کاربرد داشته است. نزدیک بودن این غار و آبشار به چارتاقی نیاسر از جمله شواهدی است که این گفته را تائید می‌کند. همچنین در بازدید از این آبشار می‌توانید از حمام تاریخی نیاسر، باغ تالار، چارطاقی و چشمه نیاسر دیدن کنید.
غار رئیس
غار نیاسر در کاشان یکی از غارهای مصنوعی ایران است که به منظور اهداف مذهبی و انجام مراسم عبادی خاص ساخته شده است.
روستاییان غار را غار تالار یا غار رئیس می‌نامند . غار نیاسر کاملاً دست ساز بشر می‌باشد ( به جز یک یا دو حفره طبیعی نزدیک ورودی‌ها ) به احتمال قریب به یقین غار یک معبد میترایی و متعلق به دوره پارتیان ( اشکانیان ) بوده است . اکثر معابد میترایی در تاریکی مطلق ساخته شده‌اند.
در تمام قسمت‌های داخلی غار، بقایای کنده‌کاری‌ها روی دیوارها دیده می‌شود. غار از مجموعه‌ای از تون‌های متعدد، راهروها، اتاق‌ها و محوطه‌های پیچ در پیچ به همراه تعداد زیادی چاه تشکیل شده است.
غار نیاسر یک شاهکار باشکوه در دل کوه‌های کرکس در شهر زیبای نیاسر از توابع شهرستان کاشان در استان اصفهان قرار دارد.
نکته جالب آن است که هوای داخلی غار درهیچ نقطه‌ای تغییر عمده پیدا نمی‌کند و حتی در عمیق‌ترین نقطه غار به خاطر ورودی‌های متعدد، هوای تازه وجود دارد.
تردد در داخل غار نیاسر بسیار مشکل است و در بسیاری از مسیرها بایستی به حالت خزیدن حرکت نمود و بلند‌ترین نقطه غار 7/1 متر است. این غار از عجایب و نوادر آثارباستانی است .
غار نیاسر سه طبقه دارد و از دو کانال تشکیل شده است.
در این مسیر آثاری نظیر سنگ آسیاب (برای سرپوش چاه‌ها)، آب‌انبار و مجاری ویژه‌ای مشاهده می‌شود. در این مجموعه 45 حلقه چاه با عمق کلی صد و هجده متر وجود دارد که سطوح مختلف (از لحاظ ارتفاعی) به هم می‌پیوندند.
همچنین در این مجموعه 20 اتاق با مساحت کلی صد و هفتاد و شش و نیم متر مربع وجود دارد، بزرگترین اتاق بیست و هشت و شش دهم متر مربع و کوچکترین آن را یک و هشت دهم متر مربع است.
تمامی بنای این غار بسیار پیچیده، دارای دالان‌های پیچ در پیچ و انشعاب‌های فراوان است و ساخت آن سختی و فعالیت‌های طاقت فرسا به دنبال داشته و این نشان می‌دهد که انگیزه‌های معنوی و اعتقادی در کار بوده است.
آثار ظروف سفالی اندکی مربوط به دوران اشکانیان، از این غار به دست آمده است. اما بیشتر ظروف سفالی کشف شده مربوط به دوره ساسانیان است که این نشان می‌دهد که در دوران ساسانی این غار دارای اهمیت بود و اهمیت آن جنبه مذهبی داشت.
آثاری نیز شامل ظروف سفالی و سکّه از دوران پس از اسلام در این غار به دست آمده که بیشتر مربوط به دوران سلجوقیان و ایلخانان است و به طور حتم کاربرد این غار در دوران پس از اسلام متفاوت بوده است و بیشتر به عنوان پناهگاه و اهداف نظامی مورداستفاده قرار می‌گرفت.
همچنین مجسمه سنگی سر یک قوچ مربوط به دوران ساسانیان در این غار یافت شده است که برخی بر این عقیده‌اند که نشانه قربانی کردن چهارپایان توسط پیروان آیین میترائیسم در این غار است. یکی از مراسم و تشریفات پیروان میترائیسم در نزدیکی آب‌ها انجام مراسم قربانی بوده است.
در طول تاریخ رسوبات زیادی بر اثر آب گرفتگی و فرسایش‌های سطحی کف و دیواره‌های غار را پوشانده است که احتمال می‌رود اشیاء و حکاکی‌های دیگر نیز در انتظار اکتشاف باشند تا به این طریق برخی از اسرار این غار تاریخی فاش شود.
غار نیاسر یا غار تالار به صورتی حرفه ای و دقیق و با مهندسی پیشرفته ساخته شد. این غار با دالان‌ها و راهروهای طولانی و انشعاب‌های فراوان به صورت شبکه‌ای پیچیده است که در جاهای متعدد به هم مرتبط می‌شود.
حمام و آسیاب تاریخی
یکی دیگر از آثار تاریخی نیاسر حمام و آسیاب آبی است که پژوهشگران طبق تحقیقات صورت گرفته و با توجه به نوع معماری به کار رفته در آن، قدمت آن را به دوران صفویه مربوط م دانند. معماری این حمام و نحوه انتقال آب به داخل حمام بسیار جالب و قابل‌توجه است.
آب از آبشار نیاسر به وسیله کول‌های گلی به داخل هشت گوش و از آنجا به داخل حمام هدایت می‌شده و سپس به کل حمام انتقال می‌یافته است. سوخت حمام هیزم بوده و حمام دارای خزان بوده است. آسیاب آبی نیز با استفاده از آب آبشار به گردش در می‌آمده است.
نحوه کار این آسیاب آبی به این صورت بوده که ابتدا آب در داخل تنوره‌هایی ذخیره و از آنجا از طریق کول باریکی با فشار روی چرخ آسیاب می‌ریخته و باعث به حرکت در آمدن سنگ آسیاب می‌شده است. از این آسیاب آبی برای آسیا کردن گندم و جو استفاده می‌شده است. معماری آسیاب مشابه حمام است و از لحاظ قدمت احتمالا به همان دوران تعلق دارد.
دیدگاه تان را بنویسید