سفرنامه

تجربه سفر به دور دنیا با برادران امیدوار

نمی‌شود اهل سفر باشی و با شنیدن نام برادران امیدوار دلت دور کره‌زمین پرنکشد. عیسی امیدوار در سال ۱۳۰۸ در محله دروازه دولاب تهران متولد شد و عبدالله امیدوار متولد سال ۱۳۱۰در همان محله است. عیسی و عبدالله دو برادر جهانگرد، پژوهشگر، و مستندساز ایرانی هستند که شعارشان در سفرهایشان «همه متفاوت، همه خویشاوند» بود. 

تصمیم گرفتیم سری به موزه برادران امیدوار واقع در مجموعه کاخ موزه سعدآباد بزنیم. موزه‌ برادران امیدوار اولین موزه‌ انسان‌شناسی در ایران است که روز پنجم مهرماه ۱۳۸۲ در هفته‌ جهانگردی در مجموعه سعدآباد افتتاح شد. این موزه سه نگارخانه دارد که در دو نگارخانه‌ آن آثار اهداییِ برادران امیدوار به معرض نمایش گذاشته شده‌است. این آثار حاصل سفرهای این دو برادر و عکس‌های آنان است. این اشیا از قاره‌های آفریقا، آسیا، آمریکا و استرالیا جمع‌آوری شده‌ است. نگارخانه‌ سوم اتاق نمایش فیلم است که در آن فیلم سفر و اسلاید گرفته‌شده توسط این دو برادر به نمایش درمی‌آید. در اردیبهشت ۱۳۹۴ یانگهون کواک دبیرکل سازمان شهروند جهانی از عیسی امیدوار به عنوان نخستین جهانگرد معاصر ایرانی که پیام صلح جهانی را با ایجاد دهکده‌ای جهانی برای مردم دنیا به ارمغان آورده است، تقدیر و چهارمین مدال شهروندی جهان را به او اهدا کرد. کواک همچنین عیسی امیدوار را به عنوان مشاور خود در ایران برگزید. برادران امیدوار از اوایل پاییز ۱۳۳۳ سفر پژوهشگرانه خود به دور دنیا را با دو دستگاه موتورسیکلت ماچلس ۵۰۰ سی‌سی از خانه‌ پدری (واقع در خیابان سی‌متری نظامی، خیابان طوسی، تهران) به‌سوی مرز شرقیِ ایران با افغانستان آغاز کردند. استفاده از موتورسیکلت در این مرحله به منظور دستیابی به کوره راه‌ها و نقاط دور افتاده و جزایر صعب‌العبور بوده‌ است. مرحله نخست سفر برادران امیدوار هفت سال (تا سال ۱۳۴۰) به درازا انجامید. 

در این مرحله، آنان پس از گذر از کشورهای افغانستان، پاکستان و هند، به‌سوی تبت و سپس آسیای جنوب شرقی و استرالیا سفر کردند. در ادامه، آنان، با گذر از اقیانوس آرام، به آلاسکا، آمریکای شمالی، و آمریکای جنوبی سفر کردند. سرانجام، با گذر از اقیانوس اطلس، وارد اروپا شدند. آن دو، در اقامت کوتاه خود در اروپا، از محل انتشار مقالات پژوهشیِ مربوط به سفرهایشان و مصاحبه با رسانه‌های گوناگون اروپایی، منابع مالیِ موردنیاز برای مرحله‌ دوم سفر خود (به آفریقا) را تأمین کردند. بخشی از اقدامات آنان فروش مقالات پژوهشی به شرکت خودروسازی فرانسه، سیتروئن، بود که در ازای آن موفق به خریداری یک دستگاه خودروی ون دوسیلندر و دریافت مبالغ قابل‌توجهی پول نقد شدند.  آنان مرحله‌ دوم سفرهای جهانگردی خود را با خودروی ون دوسیلندر دریافتی از شرکت خودروسازی سیتروئن، از مرز جنوبیِ ایران با کویت آغاز کردند. سپس، با گذر از عربستان سعودی (و زیارت کعبه) وارد آفریقا شدند. سفرهای این دو برادر در زمانی انجام شد که امکانات سفر، قابل مقایسه، با جهان امروز نبود بیشترین دوران سفرهای آنان در شگفت‌انگیزترین مناطق پنج قاره جهان و در سخت ترین شرایط انجام گرفت. آنها با بیشتر رؤسای‌جمهور، نخست وزیران، پادشاهان و شخصیت‌های فرهنگی کشورهای جهان دیدار کرده و با آنان به صحبت نشستند. در پایان این سفر درازمدت‌شان، عبدالله در کشور شیلی اقامت گزید و هم اکنون نه تنها سردبیری دو مجله سینمایی و سیاحتی را در شهر سانتیاگو بر عهده دارد، بلکه او با پایه گذاری یکی از بزرگترین مراکز سینمایی، نام ایران را در آن دیار نیز پرآوازه ساخته است اما عیسی پس از بازگشت در ایران ماند و اولین یکشنبه هر ماه در موزه شان می‌نشیند و خاطرات شیرینش را بارها و بارها با بازدیدکنندگان مرور می‌کند. عیسی امیدوار با خاطراتش امیدوارترمان می‌کند به فرداها. او بی‌دریغ تجربه‌هایش را در اختیارمان می‌گذارد و با لبخند بدرقه‌مان می‌کند.