خداکرمی، رئیس انجمن علمی مامایی ایران:
سقط و زایمان زودرس نتیجه مستقیم بحران‌هاست
ناهید خداکرمی، رئیس انجمن علمی مامایی ایران در گفت‌وگو با دیده‌بان ایران معتقد است که «بیشترین آسیب در همه بحران‌ها از جمله در شرایط جنگی متوجه زنان باردار و جنین آن‌هاست. استرس‌های ناگهانی می‌تواند بارداری را به سقط و زایمان زودرس بکشاند و این در حالی است که حتی تولد چند روز زودتر هم عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت به همراه دارد.» او همچنین تاکید دارد که «سقط‌های عمدی قابل پیشگیری است و حمایت روانی از مادران باردار در شرایط بحرانی می‌تواند جان نوزادان را نجات دهد. استرس و اضطراب، درد زایمان را غیرقابل‌تحمل‌تر و شیردهی را مختل می‌کند. بنابراین باید شبکه‌های مامایی در بحران‌ها به‌صورت آن‌کال و آماده‌باش فعال شوند.»
دیده‌بان ایران؛ پریسا هاشمی: در دوران بارداری، سلامت روانی و جسمی مادر نقش تعیین‌کننده‌ای در رشد و تکامل جنین ایفا می‌کند. در این میان، قرار گرفتن زنان باردار در معرض بحران‌های شدید روانی همچون ترس ناشی از جنگ و ناامنی، تنها یک تجربه ذهنی نیست، بلکه پیامدهای عمیق بیولوژیک و اجتماعی به همراه دارد. مطالعات متعدد نشان داده است که استرس مزمن ناشی از ترس از جنگ با افزایش ترشح هورمون‌های اضطراب از جمله کورتیزول، می‌تواند روند طبیعی بارداری را مختل کرده و خطر زایمان زودرس، کاهش وزن هنگام تولد و اختلال در رشد سیستم عصبی جنین را افزایش دهد.
علاوه بر این، ترس و اضطراب شدید مادر در دوران بارداری، نه تنها احتمال بروز افسردگی بارداری و پس از زایمان را بالا می‌برد، بلکه اثرات بلندمدت آن می‌تواند در آینده کودک نیز نمود یابد؛ از افزایش اختلالات اضطرابی و بیش‌فعالی گرفته تا ضعف در سیستم ایمنی و بیماری‌های متابولیک. بنابراین، درک و مدیریت پیامدهای روانی جنگ بر زنان باردار، تنها یک موضوع فردی نیست، بلکه ضرورتی اجتماعی و بهداشتی محسوب می‌شود که نیازمند توجه نظام‌های سلامت و حمایت‌های روانی و اجتماعی هدفمند پس از جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل است.
در همین راستا، ناهید خداکرمی، فعال حقوق زنان، عضو شورای‌عالی نظام پزشکی و رئیس انجمن علمی مامایی ایران در پاسخ به این سوال که آیا جنگ ۱۲روزه و پیامدهای آن، باعث افزایش زایمان‌های زودرس شده است، به دیده‌بان ایران گفت: «قضاوت هر پدیده‌ای نیاز به زمان و البته تحقیقات متقن و آنالیز صحیح دارد. اما فکت‌های علمی حاکی از آن است که استرس‌های ناگهانی و مزمن می‌تواند بر روند بارداری تاثیر سوء بگذارد. این تاثیرات می‌تواند شامل زایمان زودرس، سقط و اختلال در باروری و تخمک‌گذاری باشد. اما اگر بخواهیم به صورت قاطع اظهار نظر کنیم که جنگ ۱۲روزه و تبعات آن و استرس حاکم بر جامعه بر مادران تاثیرگذار بوده است یا خیر، باید تحقیقات کافی صورت بگیرد. البته در غزه، اوکراین و کشورهای دیگری که درگیر جنگ هستند یا حتی در معرض حوادث و بلایا قرار دارند، تعداد کودکان نارس، زایمان‌های زودرس و سقط‌ها زیاد است. در شرایط بحرانی، بیشترین آسیب متوجه زنان باردار و جنین آن‌ها است. حتی اگر جنین چند روز زودتر به دنیا بیاید هم عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت به همراه دارد.
او افزود: «به هر حال ترس از موقعیتی که مادرباردار در آن قرار گرفته است و ترشح هورمون‌های ناشی از استرس می‌تواند هم جنین را به مخاطره بیاندازد، هم پروسه بارداری و زایمان را مخدوش کند که خود را به صورت سقط و زایمان زودرس نشان می‌دهد. تحقیقات حاکی از آن است که زندگی در موقعیت‌های پرخطر و استرس‌زا می‌تواند بر سرانجام بارداری تاثیر بگذارد و خود را به صورت سقط جنین و زایمان زودرس نشان دهد.»
رئیس انجمن علمی مامایی ایران با بیان این که باید یک نکته را برای آینده در نظر داشته باشیم، تاکید کرد: «به عقیده کارشناسان، سیاسیون و مردم، نظام سلامت کشور در این ۱۲ روز یکی از بهترین عملکردها را داشته است. اما باید یک برنامه متقنی برای سلامت مادر و نوزاد داشته باشیم. در این شرایط ممکن است زایمان‌های اورژانسی و خدمات در منزل بیشتری داشته باشیم. بنابراین می‌طلبد که شبکه بهداشت تیم‌های مامایی را تشکیل دهد که به صورت آن‌کال (آماده باش) باشند و هر جا نیاز است حاضر شوند و حتی شرایط زایمان در منزل، مطب‌ها و مراکز بهداشتی را فراهم کنند.»
او در این زمینه خاطرنشان کرد: «تولد خبر نمی‌کند و خاتمه بارداری قابل پیش‌بینی نیست. ممکن است در شرایط بحرانی زایمان پیش بیاید که شرایط دسترسی به بیمارستان و آمبولانس میسر نباشد، اما تیم‌های مامایی آماده‌باش می‌توانند با حضور در محلی که مادر دچار عارضه یا درد زایمان شده است، خدمات خود را ارائه کنند. این مساله در تمام دنیا وجود دارد و ما هم باید همیشه برای شرایط پیچیده از جمله شرایط جنگی، به‌ویژه برای مادر و نوزاد آماده باشیم.»
خداکرمی در پاسخ به این سوال که تیم‌های مامایی می‌توانند از سقط جنین هم پیشگیری کنند یا خیر، گفت: «سقط جنین خود به خود (به علت عارضه جنینی) که در سه ماهه اول و به دلیل ناهنجاری‌های کروموزومی رخ می‌دهد، اغلب غیرقابل پیشگیری است. سقط جنین زمانی قابل پیشگیری است که مادر به صورت عمدی اقدام به انجام این کار کند. در حقیقت آنچه به صورت قاطع می‌توان بیان کرد این است که سقط‌های عمدی قابل پیشگیری است و تیم‌های مامایی هم می‌توانند از سقط‌های عمدی پیشگیری کنند. زمانی که یک مادر باردار شده است و به دلیل جنگ و وحشت از آن نمی‌داند با این بارداری چه کند، این تیم‌ها می‌توانند با حمایت روانی و برطرف کردن نیازهای روحی و فیزیکی مادر، از این سقط‌ها پیشگیری کنند.»
عضو شورای‌عالی نظام پزشکی در پاسخ به این سوال که آیا استرس‌ها می‌تواند به جنین آسیب وارد کند، تاکید کرد: «یکی از عوامل درد زایمان استرس است. استرس می‌تواند درد زایمان را غیرقابل تحمل‌تر کند. این عارضه به صورت غیرمستقیم جنین و نوزاد را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. به ویژه این که مادر باید به نوزاد خود شیر بدهد و اغلب مادرهایی که دچار استرس و اضطراب مزمن هستند، در شیردهی ناتوان می‌شوند. امیدوارم که نظام سلامت هوشمند ما بتواند در حوزه زنان، به کمک انجمن علمی مامایی و تشکل‌های مامایی و زنان، تیم‌های ارائه خدمات مامایی در بحران را به صورت شبکه‌ای تشکیل دهد تا در هر جا که مادر یا نوزاد به خدمات آن‌ها نیاز داشت، قابل دسترس باشد و این خدمات به آن‌ها ارائه شود. از سوی دیگر، امیدوارم بخش خصوصی مامایی به کمک نظام سلامت کشور بتوانند در تشکیل این تیم‌ها پیشگام شوند و در بحران‌ها به کمک مادران باردار بیایند.»
وی در پایان گفت: «در این ۱۲ روز، مادرها چه آن‌هایی که به روستا یا شهر کوچکی پناه برده بودند، چه آن‌ها که در شهرهای بزرگ مانده بودند، نگران بودند که اگر دچار زایمان زودرس یا موضوع دیگری شدند، باید به کجا مراجعه کنند. حتی در تهران هم بسیاری از مادران استرس داشتند و فکر می‌کردند در روز زایمان آن‌ها بیمارستان آنقدر شلوغ باشد که نتواند آن‌ها را پذیرش کند. بنابراین ضروری است که پیش‌بینی‌های لازم انجام شود. همیشه پیشگیری مقدم بر درمان است.»
دیدگاه تان را بنویسید