بسترهای لازم برای بازگشت ایرانیان مهاجر فراهم نیست

یک جامعه‌شناس گفت: ما باید به این نکته توجه کنیم که پس از بازگشت ایرانیان خارج از کشور، چه شرایطی برای آنان فراهم خواهیم کرد. افرادی که با تبحر و مهارت‌های خاص به کشور باز می‌گردند، نیازمند فرصت‌های شغلی و حمایت‌های لازم هستند. آیا ما می‌توانیم اطمینان دهیم که شرایط به گونه‌ای خواهد بود که آنان بتوانند با امید و انگیزه در کشور خود زندگی کنند؟ آیا واقعاً می‌توانیم به آنان اطمینان دهیم که پس از بازگشت، شرایط متفاوتی نسبت به دلایلی که موجب مهاجرتشان شده بود، خواهند داشت؟ 

یک جامعه‌شناس: اینکه قانون وضع کنند مجازات خروج غیرقانونی از کشور برداشته شود، خوب است؛ اما مسئله مهم این است که ریشه‌ای باید به این موضوع نگاه شود که چرا مهاجرت صورت می‌گیرد و کماکان هم ادامه دارد و افراد هنوز هم از کشور خارج می‌شوند

به گزارش گروه شهرنوشت «توسعه ایرانی»، ایرانیان مقیم خارج از کشور، همواره به عنوان سرمایه‌ای ارزشمند و پل ارتباطی میان ایران و جهان شناخته شده‌اند. با درک اهمیت این سرمایه انسانی، مجلس شورای اسلامی در گامی مثبت و رو به جلو، به بررسی و تصویب موادی از لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور پرداخت. تصویب ماده ۱۱ این لایحه که به رفع مجازات خروج غیرمجاز برای تسهیل بازگشت هموطنان می‌پردازد، در کنار موافقت با مواد ۱۲ و ۱۳ ناظر بر تسهیل صدور گذرنامه برای فرزندان بانوان ایرانی و اصلاح برخی مواد قانون مدنی در راستای حمایت از حقوق شهروندی؛ نشان‌دهنده اراده‌ای برای رفع بخشی از دغدغه‌ها و موانع پیش روی این قشر است. 

با این حال، همانطور که بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران بارها تأکید کرده‌اند، برای تحقق بازگشت و مشارکت فعال ایرانیان خارج از کشور، فراتر از اصلاحات قانونی نقطه‌ای، نیاز به ایجاد یک بستر جامع و فراگیر است. این بستر باید شامل مؤلفه‌هایی چون ایجاد اعتماد متقابل، تضمین امنیت حقوقی و قضایی، فراهم آوردن فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی برابر، و احترام به تنوع فکری و فرهنگی باشد. تنها با فراهم آوردن چنین محیطی است که می‌توان انتظار داشت این سرمایه عظیم انسانی، با انگیزه و اطمینان خاطر، به وطن بازگردد و در مسیر توسعه و پیشرفت کشور نقش‌آفرینی مؤثرتری داشته باشد. این گام‌های اولیه، هرچند مهم، تنها سرآغازی بر مسیری طولانی‌تر برای تقویت پیوند ناگسستنی ایرانیان با میهن است. 

مهم بودن ایرانیان یک ژست است

میر محمود حریرچی، جامعه‌شناس در گفت‌و‌گو با «توسعه ایرانی»، درباره تصویب موادی از لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور گفت: از نظر من این موضوع یک ژست است که ایرانیان مهم هستند و باید به کشور بازگردند. در حال حاضر، برآوردها نشان می‌دهد که حدود شش تا هفت میلیون ایرانی در خارج از کشور زندگی می‌کنند. 

وی ادامه داد: اما سوال مطرح این است که آیا سیل مهاجرتی که به خارج از کشور وجود دارد متوقف می‌شود؟ از نظر من نمایندگان ابتدا باید این مسأله را روشن کنند که آیا شرایطی فراهم شده است که مانع از مهاجرت افرادی که به اشکال مختلف از کشور خارج می‌شوند، شود؟ 

این جامعه‌شناس گفت: نکته اصلی این است که ما با مشکلاتی مواجه‌ایم که در حال حاضر هم بسیاری از جوانان به دلایل مختلف، از جمله ادامه تحصیل یا جستجوی شغل، از کشور خارج می‌شوند. این افراد به امید یافتن شرایط بهتر و تحقق آرزوهایشان به خارج می‌روند، بنابراین باید اصل و ریشه این موضوع مشخص و رفع شود.

باید دلایل مهاجرت مشخص شود 

حریرچی تصریح کرد: باید مشخص شود دلیل ایرانیانی که کشور را ترک کرده‌اند یا قصد مهاجرت دارند چیست؟ در واقع سوال اصلی این است که چرا این افراد کشور را ترک کرده‌اند و اکنون که می‌خواهند برگردند، چه موانعی پیش روی آن‌هاست؟ آیا بازگشت این افراد به کشور صرفا با رفع مجازات میسر می‌شود؟ 

میرمحمود حریرپی در گفت‌و‌گو با «توسعه ایرانی»: افرادی که با تبحر و مهارت‌های خاص به کشور باز می‌گردند، نیازمند فرصت‌های شغلی و حمایت‌های لازم هستند. آیا ما می‌توانیم اطمینان دهیم که شرایط به گونه‌ای خواهد بود که آنان بتوانند با امید و انگیزه در کشور خود زندگی کنند؟ یا پس از بازگشت، شرایط متفاوتی نسبت به دلایلی که موجب مهاجرتشان شده بود، خواهند داشت؟

وی ادامه داد: متأسفانه، بسیاری از ایرانیان به دلیل ناامیدی از وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور، تصمیم به مهاجرت می‌گیرند، در واقع این افراد با تمام عشقی که به کشور و خانواده‌شان دارند، چاره‌ای جز رفتن برای خود متصور نیستند. البته در کشورهای مقصد هم لزوما شرایط ایده‌الی ندارند، اما در مقایسه با مشکلاتی که در ایران وجود دارد از جمله بیکاری و... مجبور به مهاجرت شده‌اند. بنابراین باید ریشه مسائل بررسی شود. 

این جامعه‌شناس گفت: اینکه قانون وضع کنند مجازات خروج غیرقانونی از کشور برداشته شود، خوب است؛ اما مسئله مهم این است که ریشه‌ای باید به این موضوع نگاه شود که چرا مهاجرت صورت می‌گیرد و کماکان هم ادامه دارد و افراد هنوز هم از کشور خارج می‌شوند.

نباید روی معلول‌ها مانور داد

حریرچی گفت: نباید روی معلول مانور داد و صرفا به آن توجه کرد بلکه باید با بررسی عمیق‌تری از وضعیت موجود علل مشخص، بررسی و در نهایت رفع شود. در نهایت نیز راهکارهایی عملی برای بهبود شرایط ارائه دهیم.

وی با بیان اینکه، اگر مسئولان براستی به ایرانی‌ها و آینده کشور اهمیت می‌دهند، باید به موضوعات اصلی و علل مهاجرت توجه کنند و بسترهای لازم برای بازگشت این افراد را فراهم سازند، گفت: در حال حاضر، به نظر می‌رسد که برخی از مسئولان می‌خواهند نشان دهند که به ایران و ایرانیان اهمیت می‌دهند. اما واقعیت این است که این ادعا بدون توجه به آماده‌سازی بسترهای لازم برای بازگشت مهاجران، به یک شعار تبدیل شده است. اگر واقعاً این بسترها آماده است، چرا همچنان شاهد مهاجرت افراد هستیم؟ 

وی با بیان اینکه چه بستری برای افرادی که به کشور باز می‌گردند فراهم شده است، ادامه داد: افرادی که مستعد هستند و دارای تحصیلات یا سوابق خوبی هستند می‌بینند که در کشورهای مقصد چگونه به آن‌ها بها داده می‌شود و همچنین افرادی که ممکن است از امکانات کمتری برای زندگی بهره‌مند باشند می‌بینند که چه حمایت‌های عمومی برای مهاجران فراهم می‌شود. 

این جامعه‌شناس گفت: این در حالی است که ما باید به این نکته توجه کنیم که پس از بازگشت ایرانیان خارج از کشور، چه شرایطی برای آنان فراهم خواهیم کرد. افرادی که با تبحر و مهارت‌های خاص به کشور باز می‌گردند، نیازمند فرصت‌های شغلی و حمایت‌های لازم هستند. آیا ما می‌توانیم اطمینان دهیم که شرایط به گونه‌ای خواهد بود که آنان بتوانند با امید و انگیزه در کشور خود زندگی کنند؟ آیا واقعاً می‌توانیم به آنان اطمینان دهیم که پس از بازگشت، شرایط متفاوتی نسبت به دلایلی که موجب مهاجرتشان شده بود، خواهند داشت؟ 

مسئولان بیشتر روی کلمات مانور می‌دهند

حریرچی گفت: ایرانیان به عنوان مردمی میهن‌دوست و وفادار به وطن خود، انتظار دارند که مسئولان نسبت به وظایف خود مسئولیت‌پذیر باشند. متأسفانه، به نظر می‌رسد که در حال حاضر، مسئولان بیشتر روی کلمات مانور می‌دهند و مدام می‌گویند که باید اینطور باشد و نباید اینطور باشد در حالی که اینها فقط شعار است اما باید در عمل نشان دهند که چه کرده‌اند و چه اقداماتی برای بهبود وضعیت موجود و جلوگیری از مهاجرت‌های بیشتر انجام شده است؟