استقبال کم طراحان در حوزه سرپوش‌ها در دوازدهمین جشنواره
چرا صنعت مد و لباس در ایران محکوم به شکست است؟
سعیده علیپور
«جشنواره مد و لباس» حتی با دنباله «اسلامی- ایرانی» می‌توانست پررونق‌تر از آن چیزی باشد که این روزها در موزه هنرهای زیبای کاخ سعدآباد برگزار شد، به شرط آنکه این مقوله با این میزان از اما و اگر و شرط و شروط و چارچوب و محدودیت‌های روزافزون روبرو نبود.
در حالی که حاکمیت هر روز قوانین مربوط به پوشش را سفت و سخت‌تر می‌کند، جشنواره مد و لباس در ایران با دست و پای بسته باید به رقابت با صنعت رو به رشد مد در جهان برود. موضوعی که از قبل بر بسیاری، شکست این صنعت را عیان می‌کند
حجاب و نوع پوشش در حالی همواره دغدغه اصلی دولتمردان در ایران بوده و اصلی‌ترین تنش شهروندان در حوزه اجتماعی با حاکمیت است که بسیاری از واکنش‌ها در شبکه‌‌های اجتماعی چشم بسته نسبت به آنچه این روزها در دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر در جریان است، پیشداوری کرده است. قضاوتی که چندان هم از واقعیت‌های روز کشور دور نیست و همان موضوعی است که دست و بال طراحان و فعالان صنعت پوشاک را برای فعالیت در بازار ایران بسته است.
سال‌هاست بحث حجاب در کشور و نوع پوشش زنان مورد توجه شدید حاکمیت است و به خصوص در ماه‌‌های اخیر زمینه‌ساز چالش و تنش‌های بسیار شده است. بحث و جدل‌هایی که 12 سال پیش برخی را واداشت که جشنواره مد و لباس از نوع اسلامی را راه‌اندازی کنند تا از قافله طراحی مد جهان عقب نمانند و نظرها را به سوی خود جلب کنند. برخی معتقد بودند چنین جشنواره‌هایی منجر به حمایت از تولیدکنندگان داخلی و افزایش و توسعه خلاقیت، نوآوری و توسعه در مد و لباس اسلامی- ایرانی خواهد شد و با بهره‌گیری از این زمینه فرهنگی کنترل ذائقه عمومی در پوشش، نرم‌تر و آسان‌تر خواهد بود. اما نگاهی به کارنامه گذشته این جشنواره نه تنها نشان می‌دهد طراحان چندان در این حوزه به توفیقی دست نیافته‌اند که بسیاری اساسا وارد این میدان بازی، که مقررات عجیب و غریبی دارد هم نشده‌اند.
در این میان عدم توفیقی که به اعتقاد صاحبنظران به دلیل محدودیت‌های فراوان رخ داده، نه تنها تصمیم‌گیران را به کاهش محدودیت‌‌ها ترغیب نکرد که با جلوس هر چه مستمرتر جریانات تندرو در مراکز قدرت، سبب شده تا تمرکز بر این تغییر ذائقه از حوزه فرهنگی، به افزایش بخشنامه و دستورالعمل و قرار‌گاه و... کشیده و حتی شمشیر جرم‌انگاری‌‌ها در این زمینه تیزتر از گذشته شود. هر چند که تجربه نشان داده این رویکرد نیز محکوم به شکست خواهد بود.
دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های عمومی و خصوصی تعداد بی‌شماری از فارغ‌التحصیلان طراحی را تربیت می‌کنند، اما بازار کاری جز فضاهای خصوصی برای آنها وجود ندارد. بازاری که حتی دولت در پی کنترل آن نیز هست
طراحی لباس در اکوسیستمی عجیب
در حالی که مقاومت در برابر پوشش و سبک زندگی بخشنامه‌ای در جامعه زیاد است، برخی از مسئولان همچنان تلاش دارند در این حوزه سختگیری‌‌های بیشتری اعمال کنند. اواسط آذر ماه، محمدحسین طاهر آکردی، دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر از طراحی «لباس جراحی اسلامی بیماران» برای اتاق عمل خبر داد و هدف از این کار را رعایت «حدود شرعی» اعلام کرد. وزارت آموزش و پرورش نیز، با تاکید بر لزوم آشنایی دانش‌آموزان با مد و لباس اسلامی ایرانی اعلام کرد قصد دارد اقدامات ویژه‌ای برای ترویج «حجاب» در بین دانش‌آموزان انجام دهد.
قبل‌تر و سال پیش سید مجید امامی، دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور از ابلاغ دستورالعمل پوشاک بانوان از طراحی گرفته تا تولید، توزیع و ویترین چینی خبر داده و گفته بود که «یک قانون مشخص و واحد وجود دارد که طبق آن مانتوهایی که قد آنها تا بالای زانو باشد ممنوع است و جلوی مانتوها باید روی هم بیاید و دکمه داشته باشد».
در این میان هر از چندی نیز اخباری درخصوص بخشنامه «ضوابط پوشش زنان شاغل» منتشر می‌شود که بعضا قوانین پوشش را سفت و سخت‌تر از قبل می‌کند.
حتی تابستان امسال سخنگوی اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک تهران بیان داشت: «در مرکز آموزش اتحادیه به دارندگان واحدهای صنفی عرضه‌کننده پوشاک درس عفاف و حجاب داده شده و حتی به آنها گواهی حضور اعطا می‌شود».
در چنین شرایطی جشنواره مد و لباس در ایران با دست و پای بسته باید به رقابت با صنعت رو به رشد مد در جهان برود. موضوعی که از قبل بر بسیاری شکست را عیان می‌کند.
استقبال اندک از سرپوش‌ها
در حالی دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر از روز پنج شنبه 28 دی ماه آغاز به کار کرد و فعالیت آن تا چهارشنبه ۴ بهمن ادامه دارد که به گفته دبیر این جشنوارده 20 برند در بخش مد و صنعت، 23 برند در بخش پوشش تراز اجتماعی و تیم‌‌های طراحی مختلف در آن حضور دارند.
علیرضا بابایی، دبیر دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر با بیان اینکه در این دوره از جشنواره مد و لباس فجر حدود یک هزار و ۳۰۰ اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شد، اظهار داشت: «تعداد آثار در حوزه سرپوش‌ها مانند روسری زنانه کم و ضعیف بود، اما اگر این فرآیند به درستی مسیر خود را طی کند، در سال آینده شاهد حضور فعال بخش‌های متنوع صنعت پوشاک خواهیم بود.»
علیرضا بابایی، دبیر دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر با بیان اینکه در این دوره از جشنواره مد و لباس فجر حدود یک هزار و ۳۰۰ اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شد، اظهار داشت: «تعداد آثار در حوزه سرپوش‌ها مانند روسری زنانه کم و ضعیف بود، اما اگر این فرآیند به درستی مسیر خود را طی کند، در سال آینده شاهد حضور فعال بخش‌های متنوع صنعت پوشاک خواهیم بود».
به گفته دبیر دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر «در این مورد استقبال کم است و در عین حال هرچند ما بر گروه کامل پوشاک تأکید کردیم، اما ممکن است که طراحان به این نکته توجه نکرده باشند. در عین حال پیشبرد این روند نیازمند زمان است تا مجموعه‌سازی به خوبی صورت بگیرد و طراحان به درستی با آیین‌نامه جشنواره آشنا شوند».
او همچنین به حوزه تبلیغات در صنعت پوشاک اشاره کرد و اظهار داشت: «در عین حال در دوازدهمین دوره جشنواره مد و لباس فجر، در حوزه رسانه و تبلیغات فعال شدیم و تلاش کردیم عکس‌هایی را در معرض نمایش بگذاریم که تمرکز بر لباس داشته باشد، اما تمرکز بر صورت و جلوه‌گری نباشد».
دبیر این دوره از جشنواره تصریح کرد: «همچنین نوع جدیدی از عکاسی در بخش لباس‌های مجلسی را داریم. عکس‌هایی که در بخش لباس‌های مجلسی زنانه بوده، تصور نکنید که فردی این لباس را پوشیده و سر و گردن به صورت ادیت پاک شده است، این طور نیست. این روند شامل قطعاتی است که کنار هم چیده می‌شود تا هم ایست پارچه را نمایش دهد و هم بدون اینکه فردی آن را پوشیده باشد، نمایش خوبی از لباس را عرضه کند».
هنری محکوم به شکست در ایران
در حالی که دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های عمومی و خصوصی تعداد بی‌شماری از فارغ‌التحصیلان طراحی را تربیت می‌کنند، بازار کاری جز فضاهای خصوصی برای آنها وجود ندارد. در این میان حتی فعالیت در حوزه خصوصی نیز بعضا رصد می‌شود، هرچند به اعتقاد صاحبنظران، هر بار دولت در این سال‌ها وارد مسئله مد و لباس شده با شکست مواجه بوده است.
در این میان اما منتشر نشدن تصاویر مد و لباس و همین نمایش‌های کوچک و محدود موجود، به‌خصوص در رسانه ملی، معروفیت و مقبولیت این صنعت را روز به روز در کشور کمتر کرده است.
دیدگاه تان را بنویسید