بررسی‌های یک مطالعه در سه منطقه با آلودگی بالا، متوسط و پایین در ایران نشان داد که سطوح بالاتر ذرات معلق در هوا می‌تواند با کاهش ضریب هوشی کودکان مرتبط باشد.

به گزارش خبرآنلاین، مطالعه‌ای که اخیراً گروهی از پژوهشگران پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران با همکاری دانشگاه علوم پزشکی بوشهر و اداره حفاظت از محیط زیست منطقه ویژه اقتصادی عسلویه انجام دادند، حاکی از آن است که قرار گرفتن در معرض ذرات معلق کوچک‌تر ۲.۵ و ۱۰ میکرون، با کاهش ضریب هوشی در کودکان مرتبط است.

ضریب هوشی توانایی‌های گسترده شناختی مانند توجه، حل مسئله، استدلال، دانش، برنامه‌ریزی و خلاقیت را نشان می‌دهد و یک مطالعه هم‌گروهی (کوهورت) در ایالات متحده در سال ۲۰۰۰ نشان داده که افزایش یک واحد ضریب هوشی، می‌تواند حدود ۵۵ تا ۶۵ میلیارد برای این کشور به ارمغان بیاورد. در حالی که توانایی‌های شناختی تا حدی وراثتی هستند، عوامل محیطی مانند آلودگی هوا و ذرات معلق می‌توانند بر IQ اثر بگذارند. کودکان کوچک‌تر مستعدترین گروه سنی در برابر ضریب هوشی هستند. بنابراین بسیاری از تحقیقات بر ارتباط بین IQ و ذرات معلق در کشورهای توسعه‌یافته از جمله کشورهای اروپایی، آمریکا و چین متمرکز شده است.

مطالعات در مورد ارتباط بین ذرات معلق محیطی در محیط‌های شهری کشورهای در حال توسعه و مناطق کم‌برخوردار، محدود است. به همین دلیل پژوهشگران کشور سه منطقه با سطوح مختلف آلودگی هوا در مناطق کم برخوردار ایران را انتخاب کردند و آثار آلودگی هوا بر بهره هوشی کودکان شش تا هشت ساله این مناطق را مورد بررسی قرار دادند. این مطالعه مقطعی از فروردین تا دی ماه سال ۱۳۹۸ انجام شد و در آن ۳۶۹ کودک ۶ تا ۸ ساله ساکن در سه منطقه کم‌برخوردار استان بوشهر مورد بررسی قرار گرفتند. کودکانی وارد این مطالعه شدند که بومی آن مناطق بودند، والدین سیگاری و والدین دارای سابقه پزشکی خاص نداشتند. همچنین کودکانی بودند که سابقه بیماری، ضربه، بستری در بیمارستان نداشتند. کودکان دارای اوتیسم، عقب‌ماندگی ذهنی، نقص‌های مادرزادی، سکونت غیردائمی و کودکانی که در مجاورت دکل‌های مخابراتی زندگی می‌کردند، از این مطالعه حذف شدند.

در این مطالعه میزان غلظت ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ و ۱۰ میکرون در فضای داخلی ساختمان‌ مسکونی و محیط خارجی اندازه‌گیری شد. همچنین ضریب هوشی یا IQ این کودکان نیز بر اساس مقیاس Raymond B. Cattell scale I مورد ارزیابی قرار گرفت و کودکان از نظر ضریب هوشی در هفت دسته پایین، کم‌تر از متوسط، متوسط کم، متوسط، متوسط بالا، خوب و عالی دسته‌بندی شدند.

برای این‌که عوامل مداخله‌گر دیگری که می‌توانند بر ضریب هوشی موثر باشند، کنترل شوند، پرسش‌نامه در مورد عوامل اجتماعی جمعیت شناختی شامل جنسیت، سن، زایمان طبیعی یا سزارین، تحصیلات مادر، وضعیت اقتصادی طراحی شد. سطح تحصیلات مادران کودکان به سه گروه زیر دیپلم، دیپلم و دانشگاه تقسیم شد. وضعیت اقتصادی نیز با در نظر گرفتن خانواده با دوام، وضعیت مسکن، وضعیت سلامت و زیرساخت به سه گروه بالا، متوسط و پایین تقسیم شدند.

افزایش ذرات معلق در هوا و کاهش ضریب هوشی کودکان

بررسی‌های این مطالعه نشان داد که بین افزایش ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون و کوچک‌تر از ۱۰ میکرون در هوا و کاهش ضریب هوشی در کودکان رابطه وجود دارد.

در این مطالعه میانگین غلظت ذرات معلق ۱۰ میکرون و کوچک‌تر در مناطق با آلودگی بالا، حدود ۶۲ گرم بر متر مکعب بیشتر از مناطق با آلودگی کم و حدود ۳۳ گرم بر متر مکعب بیشتر مناطق با آلودگی متوسط بود. همچنین میانگین غلظت ذرات معلق ۲.۵ میکرون و کوچک‌تر در مناطق با آلودگی بالا، حدود ۴۵ گرم بر مترمکعب بیشتر از مناطق با آلودگی کم و حدود ۲۶ گرم بر مترمکعب بیشتر از مناطق با آلودگی متوسط بود.

ضریب هوشی کودکان در مناطق با آلودگی کم، ۱۶.۶۲ امتیاز بیشتر از کودکانی بود که در مناطق آلوده زندگی می‌کردند. همچنین کودکانی که در مناطق با آلودگی متوسط زندگی می‌کردند، ضریب هوشی ۷.۴۸ امتیاز بالاتر از کودکان منطقه آلوده داشتند. یکی دیگر از نتایج این مطالعه این بود که کودکانی که در معرض آلاینده‌های هوای داخل خانه قرار داشتند، به طور قابل توجهی نمرات IQ پایین‌تری داشتند. کودکانی که در ساختمان‌هایی با مصرف سوخت گاز مایع (LPG) زندگی می‌کردند، نسبت به کودکانی که در ساختمان‌های با سوخت هیزم و ... (سوخت زیست توده) زندگی می‌کردند، ضریب هوشی بالاتری داشتند.