ریحانه جولایی

برای نشان دادن زندگی‌شان از هیچ تلاشی دست نمی‌کشند. یک روز به شکل فردی شاد و پرانرژی درمی‌آیند، روز دیگر از زندگی مشترکشان با همسر عکس و فیلم می‌گذارند، روزگاری نقش مادری نمونه را بازی می‌کنند و گاهی از زندگی به‌اصطلاح لاکچری خود پرده‌برداری می‌کنند یا با سوءاستفاده از شیرین‌زبانی و زیبایی کودک خود از او بهره‌برداری مالی می‌کنند. درست حدس زده‌اید؛ از اینفلوئنسرهای اینستاگرامی می‌گویم. افرادی حالا هزاران و گاهی میلیون‌ها نفر، آن‌ها و زندگی قلابی‌شان را دنبال می‌کنند. افرادی که بی‌هیچ دستاوردی شده‌اند الگوی زنان و مردان و جوانان این کشور و طرفدارانشان برایشان هر کاری می‌کنند.

چه بخواهیم، چه نخواهیم فضای مجازی حالا دیگر جایش را در زندگی‌های ما بازکرده است، آن‌قدر که می‌توان به‌جرئت گفت بخش بزرگی از روزمره ما را از آن خود کرده است. در این میان با ظهور برنامه‌هایی چون اینستاگرام بازار بلاگری هم داغ شده است. افرادی که نه تحصیلات خاصی دارند، نه فعالیت مفیدی برای انسان‌ها یا کشورشان در کارنامه خود به ثبت رسانده‌اند و اگر فالوئرهایشان را از آن‌ها بگیرند کسی حتی نیم‌نگاهی هم به آن‌ها نخواهد انداخت. در این میان بسیاری از افرادی که خودشان را بلاگر می‌نامند با استفاده از سادگی مردم در حال کلاه‌برداری هستند. برخی از آنان به‌صورت آشکار و برخی بسیار ریز پوستی و بی‌سروصدا.

زندگی رؤیایی اما دروغین بلاگرها

بلاگری شغل مبتنی بر شبکه اجتماعی‌ است و تنها حیاتش به آن بستگی دارد و شاید بتوان گفت نوعی شغل کاذب است. اما در همه جای دنیا بلاگرها تخصص‌های خودشان را دارند. اما در این میان اینستاگرامرهای ایرانی می‌بینیم که بابت تبلیغ قرنیز دیوارشان و یا توالتشان فیلم‌های تبلیغاتی پر می‌کنند چون همه آن‌ها را رایگان گرفته‌اند و حالا باید در صفحه در موردش صحبت کنند. کاری که کمتر کسی حاضر است انجام دهد و عزت‌نفسش را تا این حد پایین بیاورد.

همان‌طور که گفته شد بسیاری از این بلاگرها تنها برای دیده شدن دست به هر کاری می‌زنند. کم‌خطرترین این بلاگرها، بلاگرهای غذا هستند که به رستوران‌های مختلف می‌روند و غذاهای رستوران را تبلیغ می‌کنند. کافی است سری به نظرهای مردم بزنید و ببیند برخی از تبلیغات آن‌ها چقدر بازخوردهای منفی دارد و مردم از اینکه با اطمینان به این افراد پول خود را برای غذای بی‌کیفیت هدر داده‌اند شاکی هستند. سایر بلاگرهای زرد اما تأثیر بیشتری بر روزی زندگی مردم و طرفدارانشان گذاشته‌اند. آن‌ها با نشان دادن تنها یک زاویه دلخواه از زندگی‌شان بیشتر از همه بر زنان و دختران جوان تأثیر گذاشته‌اند تا جایی که بعضی از دنبال کنندگان این افراد اعتمادبه‌نفس خود را ازدست‌داده‌اند و در حسرت زیبایی، هیکل خوب، همسران گوش‌به‌فرمان و ثروتمند بلاگرها روزگار خود را تیره‌وتار کرده‌اند.

همه‌چیز به «پول» می‌رسد

پشت پرده تمام این بازی‌ها اما یک‌چیز است؛ «پول». بلاگرهای دروغین همه کار می‌کنند که پول درآورند. کاری هم ندارند این تبلیغی که می‌کنند، یا وجهی از زندگی که نشان می‌دهند چه بر سر دنبال کنندگان ساده‌لوحشان می‌آورد چون آن‌ها فقط و فقط به‌حساب بانک خود توجه می‌کنند. به خاطر داشتن پول بیشتر کلاه‌برداری می‌کنند و بی‌هیچ شرم و خجالتی همچنان دوربین‌های گوشی چند ده‌میلیونی‌شان را رو به روی صورت آرایش‌کرده‌شان می‌گیرند و از انرژی مثبت و نکات خانه‌داری و به دست آوردن دل شوهر حرف می‌زنند درحالی‌که خودشان پایه هزاران زندگی را سست کرده‌اند.

چندی پیش در فضای مجازی اعتراضاتی شکل گرفت مبنی بر اینکه برخی از این بلاگرها مبالغ هنگفتی برای تبلیغ کسب‌وکارهای نوپا از صاحبان مشاغل دریافت کرده‌اند و هیچ تبلیغی انجام نداده‌اند، یا برای صاحب کسب‌وکار فالوئرهای فیک آورده‌اند. به خاطر بالا بودن دنبال کنندگان تقلبی و سایر موارد امنیتی اینستاگرام صفحه این افراد را حذف کرده است و به قولی آن طرفدار ساده هم اکانتش را از دست داد و هم پولش را و کسی هم نیست که پاسخ دهد. این اتفاق‌ها در فضای مجازی زیاد است و حتماً خودتان هم به آن‌ها برخورد کرده‌اید.

پشت پرده تمام این بازی‌ها اما یک‌چیز است؛ «پول». بلاگرهای دروغین همه کار می‌کنند که پول درآورند. کاری هم ندارند این تبلیغی که می‌کنند، یا وجهی از زندگی که نشان می‌دهند چه بر سر دنبال کنندگان ساده‌لوحشان می‌آورد چون آن‌ها فقط و فقط به‌حساب بانک خود توجه می‌کنند

فالو کن و برنده جایزه میلیونی باش

یکی دیگر از ترفندهایی که بلاگرهای بی‌سواد را ثروتمند می‌کند کمپین‌های فالو کن، کامنت بذار و لایک کن تا گوشی، ماشین، پول و ... برنده شوی است.

کافی است که مدتی پیگیر چند پیج مسابقه‌ای باشید تا متوجه شوید از هر 10 پیجی که پیگیری می‌کنید، هیچ‌وقت متوجه زمان برگزاری قرعه‌کشی حداقل پنج‌تا از آن‌ها نمی‌شوید. در باقی پیج‌ها نیز شانس برنده شدن شما خیلی کم است. باور نمی‌کنید؟ این گوی و این میدان!

فضای مجازی نیازمند ضابطه‌ای مشخص است. ضابطه‌ای که اجازه ندهد بلاگرها دست به هر اقدامی بزنند و عملکردشان زیر ذره‌بین رود چراکه با نظارت بیشتر بر عملکردشان، امکان کلاه‌برداری و سوءاستفاده از مردم را ندارند

مسابقات اینستاگرامی به صورت‌های مختلف برگزار می‌شوند؛ از پیج‌هایی که فقط مخصوص مسابقات اینستاگرامی هستند گرفته تا انواع بلاگرها و پیج‌های بیزینسی که در اینستاگرام خانه‌ای برای خودشان درست کرده‌اند و تلاش می‌کنند تا به مخاطبانشان اضافه کنند.

بعضی از آن‌ها از همین عبارت مشهور «لایک کنید و کامنت بگذارید تا برنده شوید» استفاده می‌کنند که اتفاقاً برای مخاطبان آسان است که با لایک و بدون هیچ کار اضافه‌ای جایزه ببرند. حتی اعصابشان خرد نمی‌شود که مثلاً بروند کلی پیج دیگر را فالو کنند و چند پست آخر آن‌ها را لایک کنند و دیگر قصه‌ها. معمولاً عکس جوایز این مسابقات که به دست مخاطب‌ها رسیده، استوری می‌شود تا محصول آن اسپانسر نیز بهتر تبلیغ شود. بعضی‌ها از مخاطبانشان می‌خواهند کامنتی مربوط با عکس پستشان بگذارند تا هم با آن‌ها تعامل بیشتری داشته باشند و هم یک جایزه مرتبط با همان عکس که معمولاً تبلیغاتی است، به برنده هدیه دهند. این کار یک فایده بزرگ برای پیج اصلی دارد؛ باعث می‌شود تا آن دسته از کاربران را که فقط به دنبال جایزه هستند و در پیج‌های مختلف بدون در نظر گرفتن محتوا کامنت می‌گذارند؛ از مخاطبان واقعی‌شان شناسایی کنند و بدانند که واقعاً چند مرده حلاج‌اند.

دسته دیگری از مسابقات اینستاگرامی هستند که کمی خلاقانه‌تر و البته خاص‌تر شما را برای شرکت در مسابقه ترغیب می‌کنند: «کپشن بنویسید تا برنده شوید». یا حتی آن‌ها که می‌گویند: «دوستانت را تگ کن و برنده شو!» جایزه تمام این مسابقات چندان گران نیست. از لوازم‌آرایش و کتاب گرفته تا ساده‌ترین محصولات هر برند. اما همه‌چیز در دنیای اینستاگرام به همین جوایز و مسابقات ساده محدود نمی‌شود. این مسابقات برای کسی که آن را تبلیغ می‌کند پول خالص است. به این صورت که اسپانسرها یا همان کسانی که قرار است فالو شوند برای ورود به مسابقه باید مبالغ قابل‌توجهی بپردازند.

خلأ قانونی و هشدار پلیس فتا

در روزهای اخیر حتماً پیامک‌هایی از طرف پلیس فتا در مورد خالی کردن حساب اشخاص بعد از ورود به یک سایت به بهانه شکایت شنیده‌اید. تمام این اتفاق‌ها در دنیای مجازی به‌سادگی روی می‌دهد.

فضای مجازی نیازمند ضابطه‌ای مشخص است. ضابطه‌ای که اجازه ندهد بلاگرها دست به هر اقدامی بزنند و عملکردشان زیر ذره‌بین رود چراکه با نظارت بیشتر بر عملکردشان، امکان کلاه‌برداری و

سوءاستفاده از مردم را ندارند.

در همین باره حسین نوری‌خواه، پژوهشگر فضای مجازی می‌گوید: در فضای مجازی خلأ قانونی داریم چراکه تبادل پول در تعاملات فضای مجازی شفاف نبوده و منشا درآمد افرادی که در فضای مجازی فعالیت می‌کنند مشخص نیست و در نتیجه آثار آن را در موضوعات مختلف شاهد هستیم. به‌طور مثال، می‌بینیم که بلاگرها و اینفلوئنسرها در فضای مجازی به تبلیغات در زمینه‌هایی مانند قمار روی می‌آورند که منع قانونی دارد؛ این موضوع عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دارد که پرداختن به جنبه اقتصادی آن می‌تواند بسیار روشنگر باشد. این پژوهشگر فضای مجازی درباره راهکارهایی برای نظارت بیشتر بر عملکرد بلاگرها تصریح کرد: قانون‌مند شدن فضای مجازی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و ما باید رویکرد کشورهای دیگر که روش‌هایی را برای قانون‌مند شدن فضای مجازی به کار گرفتند به‌دقت مطالعه کنیم. مدیریت فضای مجازی در بخش‌های مختلف ممکن است که شامل؛ قانون‌گذاری، فرهنگ‌سازی و مدیریت بازار خدمات و نرم‌افزار و سخت‌افزار است. همچنین درآمدهای فعالان فضای مجازی و منشا این درآمدها باید شفاف شود چراکه با شفاف‌سازی مالی، بسیاری از مشکلات و آسیب‌ها در فضای مجازی قابل مدیریت خواهد بود.

در آخر اینکه نظارت بر عملکرد بلاگرها در شبکه‌های اجتماعی، موضوعی نیست که فقط در قالب طرح‌های عجیب مجلس مطرح شود و در همین راستا انتظار می‌رود که نهادهای ذی‌ربط با نگاه کارشناسی به موضوع ورود کنند چراکه نگرانی‌های زیادی در مورد فعالیت‌های این طیف وجود دارد.