مرد شاهین‌شهری به دلیل حمله ۸ سگ از دنیا رفت
معضلی به نام جمعیت میلیونی سگ‌های ولگرد
ریحانه جولایی
این روزها در جاده‌های اطراف تهران ازجمله حصارک، تلو، لشگرک یا جاده‌های خارج از شهر با سگ‌های ولگرد زیادی مواجه می‌شویم که گوشه و کنار جاده دراز کشیده‌اند. بسیاری از این سگ‌ها هنگام دیدن ماشین‌هایی که در کنار جاده‌ها پارک می‌کنند با این تصور که قرار است غذایی نصیبشان شود به سمت ماشین می‌روند و بیشتر اوقات هم ناامید نمی‌شوند.
این رفتارها از سوی مردم و افراد دوستدار حیوانات در سالهای اخیر زیاد دیده می‌شود تا جایی که تبدیل به عادت شده است. آن‌ها با هزینه‌های کم از مغازه‌ها، اضافات گوشت و مرغ را می‌خرند و در جاده‌ها به حیوانات غذا می‌دهند. تصور این افراد این است که در حق حیوانات لطف می‌کنند و یاری‌رسان هستند؛ اما نمی‌دانند چه آسیبی به حیوانات، محیط‌زیست و در برخی مواقع انسان‌ها می‌زنند.
به سگ‌های ولگرد نباید غذا داد
نظر افراد باتجربه و کارشناسان محیط‌زیست این است که به سگ‌های ولگرد نباید غذا داد چراکه این امر بزرگ‌ترین جنایت در حق این حیوانات است و محیط‌زیست را هم به نابودی می‌کشد. به عقیده آن‌ها با غذا دادن نه‌تنها کمکی به سگ‌ها نمی‌کنیم، بلکه با این کار فلاکت حیوان را ضربدر تعداد توله‌های آن می‌کنیم و تعداد سگ‌هایی را که بی‌غذا و بی‌پناهگاه خواهند ماند، تصاعدی بالا می‌بریم همین کار دلیلی است که امروز در ایران با جمعیت میلیونی سگ‌های ولگرد طرف هستیم.
این زیادشدن سگ‌ها آسیب‌های جدی بیش از همه به چرخه محیط‌زیست می‌زند. رها شدن سگ در طبیعت یک معنی دارد و آن اینکه زیستگاه، تصرف شده است. آن‌ها پوشش گیاهی و مار و مارمولک و موش صحرایی را از بین می‌برند و از این گذشته حق زندگی برای پستاندار دیگری هم در قلمرو آن‌ها وجود ندارد. کارشناسان محیط‌زیست زیادشدن سگ‌ها در طبیعت را به شکارچیانی با سلاح سرد تشبیه کرده‌اند که اجازه حیات و ادامه زندگی از سایر حیوانات را می‌گیرند.
با یک نگاه ملاحظه می‌کنیم که حالا همه‌جا در دست سگ‌های ولگرد است. اطراف تالاب و دریا هم به قرق سگ‌ها درآمده که باعث می‌شود ویروس کشنده و لاعلاج «دیستنپر» از سگ به گربه‌سانان مانند ببر و پلنگ و شیر و حتی گرگ و فک هم منتقل شود. بر اساس گزارش‌های منتشرشده تعداد زیادی فک را در خزر به خاطر این بیماری ازدست‌داده‌ایم. در قشم دیده شده که آن‌ها به لاک‌پشت‌های پوزه عقابی هم حمله می‌کنند؛ حیوانی به‌شدت در معرض انقراض که ۲۵ سال طول می‌کشد بالغ شود. این لاک‌پشت برای تخم‌گذاری از خلیج مکزیک به قشم می‌آید، اما تا از آب بیرون می‌آید موردحمله سگ‌ها قرار می‌گیرد. حیوان‌دوست بودن به این معنی نیست که تنها به یک یا گونه خاص توجه کنیم. اگر کسی واقعاً دوستدار حیوانات و محیط‌زیست است باید به تمام گونه‌های حیوانات توجه کند.
به ازای هر هفت انسان یک سگ وجود دارد
اما چه اتفاقی افتاد که سگ‌های ولگرد تا این اندازه زیاد شدند؛ آن‌قدر زیاد که دیگر عملاً نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت. سگ، به شکلی که می‌شناسیم هرگز در طبیعت وجود نداشته است. انسان گرگ خاکستری را اهلی کرد و طی قرن‌ها موجودی به‌نام سگ به وجود آمد. درنتیجه رشد تمدن و زیادشدن غذا در شهر و روستا و تولید پسماند باعث افزایش منابع غذایی برای سگ‌های ولگرد شد. درواقع محل‌هایی که برای دپوی زباله ایجاد شد تبدیل به منبع تغذیه اصلی سگ‌ها شده است. حالا جمعیت آن‌ها به موازات جمعیت انسان رشد کرده است و به گفته کارشناسان به ازای هر هفت نفر یک سگ وجود دارد که می‌شود یک میلیارد سگ.
در کشور‌های درحال‌توسعه معضل سگ ولگرد معضلی مشخص است و به‌عنوان یک اولویت در شهرنشینی موردتوجه قرارگرفته است. در کشور‌های پیشرفته هیچ حیوان اهلی نباید زندگی آزاد داشته باشد و زندگی آزاد مختص حیوانات حیات‌وحش است. بسیاری از کشورها برای چنین موضوعی مقابله سیستماتیک را در پیش‌گرفته‌اند. در ایالت متحده تله‌های سیانوری برای این سگ‌ها در نظر می‌گیرند، یعنی سگ در لحظه گرفتن غذا، سیانور به دهانش اسپری می‌شود یا از شلیک مرگبار مستقیم با کالیبر مناسب استفاده می‌کنند که حیوان زجرکش نشود. در استرالیا از طعمه سمی که از گیاهان بومی گرفته می‌شود و روی همه پستانداران تأثیر ندارد استفاده می‌کنند. در ایران هم بارها خبرهای دل‌خراشی از کشته شدن سگ‌ها با اسلحه یا تزریق اسید شنیده می‌شد که سازمان محیط‌زیست واکنش تندی نسبت آن نشان داد و کنار معترضان قرار گرفت. بااین‌حال در ایران کنترل سگ‌ها بیشتر به‌وسیله عقیم کردن است تا به‌تدریج از تعداد آن‌ها کاسته شود اما همچنان برخی از افراد معتقدند این کار جایز نیست و اجازه زندگی کردن طبیعی به حیوان را نمی‌دهد.
مرگ مرد شاهین‌شهری براثر حمله 8 سگ
بارها در اخبار خوانده‌ایم که حمله‌ی سگ‌های ولگرد باعث آسیب دیدن مردم بی‌دفاع شده است. بسیاری از افراد بدون اینکه مزاحمتی برای سگ‌ها ایجاد کنند مورد هجوم آن‌ها قرارگرفته‌اند، دچار قطع عضو، بیماری، زخمی شدن بدن و صورت و در برخی موارد مرگ شده‌اند. تعداد زیادی از این خبرها هم رسانه‌ای نمی‌شوند برای همین آمار درستی از اینکه چه میزان حیوان گزیدگی وجود دارد در دست نیست. بااین‌حال همین خبرهای جسته‌وگریخته هم نشان‌دهنده پرتکرار بودن این اتفاق است.
در حاشیه شهرها محل‌های دپوی زباله تبدیل به منبع تغذیه اصلی سگ‌ها شده است. حالا جمعیت آن‌ها به موازات جمعیت انسان رشد کرده است و به گفته کارشناسان به ازای هر هفت نفر یک سگ وجود دارد؛ یعنی جمعیتی حدود یک میلیارد
در شهرهایی که چند سالی از ساخت آن نمی‌گذرد وجود سگ‌های ولگرد یکی از بزرگ‌ترین معضلات است. ساکنان این شهرها همگی نسبت به زیاد بودن سگ‌های ولگرد اعتراض دارند اما آن‌قدر تعداد آن‌ها زیاد است که کاری از دست شهرداری‌ها هم برنمی‌آید. یکی از ساکنان شهرک پردیس تهران به «توسعه ایرانی» می‌گوید: «سگ‌های ولگرد در این شهرها زیاد دیده می‌شوند و در تمام ساعات روز در شهر پرسه می‌زنند، جلوی خانه و مغازه می‌خوابند و به‌صورت گله‌ای رفت‌وآمد می‌کنند. اگر سگ جدیدی وارد محدوده آن‌ها شوند دعوا می‌کنند و همین باعث ترس می‌شود. یعنی ما نمی‌توانیم یک روز بدون ترس از وجود سگ‌ها از خانه بیرون برویم یا خرید کنیم. بعضی از آن‌ها آن‌قدر بزرگ هستند که جثه‌شان گاهی از یک گوسفند پروار هم بزرگ‌تر است و ترس این را داریم که به خودمان یا بچه‌ها حمله کنند. بارها هم نامه نوشته‌ایم که همسایه‌ها دچار گزیدگی شده‌اند اما آن‌قدر تعدادشان زیاد است که کاری نمی‌توان کرد.»
آخرین خبرها از حمله سگ‌های ولگرد مربوط به شاهین‌شهر اصفهان است. روز دوشنبه چند قلاده سگ به یکی از شهروندان حمله می‌کنند که این حمله درنهایت منجر به مرگ یک انسان می‌شود.
به گفته حیدر صادق گلی، مسئول امور معاونت اجرایی و خدمات شهری شهرداری شاهین‌شهر این حادثه در زمین‌های بایر اطراف اتوبان «معلم» در نزدیک طرح مسکن مهر شاهین‌شهر اتفاق افتاد و در جریان آن مرد ۳۹ سالهای براثر حمله حدود هشت قلاده سگ وحشی دچار جراحت شدید شد و در دم جان باخت. همچنین مرد ۴۳ سالهای در این حادثه مصدوم و به بیمارستان منتقل شد.
طرح بی‌اثر کنترل جمعیت سگ‌های بی‌صاحب
بیش از یک دهه از ابلاغ دستورالعمل کنترل جمعیت سگ‌های بدون صاحب از سوی معاونت امور شهرداری‌ها و دفتر خدمات شهری وزارت کشور می‌گذرد ولی وجود سگ‌ها در خیابان‌ها و معابر عمومی نشان می‌دهد که هنوز به‌خوبی این ابلاغ اجرایی نشده است. عدم ساماندهی سگ‌های بدون صاحب در سطح شهرها و روستاها نه‌تنها باعث بروز مشکلات عدیده‌ای برای ساکنان مناطق شده بلکه پرسه زدن این حیوانات در معابر عمومی این شهرها چهره این مناطق را نازیبا کرده است.
براساس ماده ۱۵ قانون شهرداری‌ها، دفع حیوانات بلا صاحب مزاحمی که سبب بروز بیماری‌های خطرناک به جمعیت دامی و انسانی شود در سطح شهرها بر عهده شهرداری‌ها و خارج از آن نیز بر عهده بخشداری‌ها است و همچنین برحسب وفق ماده ۹ دستورالعمل کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد نیز طبق این دستورالعمل تصدی واحد کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به انسان زیرپوشش معاونت خدمات شهری شهرداری‌ها قرارگرفته است.
نکته مهم‌تر آنکه این دستورالعمل برای اجرا در سطوح مختلف تعریف‌شده که در سطح استانی با موضوع کارگروه استانی کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به انسان هر سه ماه یک‌بار به ریاست استاندار و مسئولان یا نمایندگانی از اداراتی ازجمله معاونت هماهنگی امور عمرانی، مدیرکل دفتر کل امور شهری، معاونت سیاسی و امنیتی، اداره دفتر امور روستایی، دامپزشکی، بهداشت و درمان، حفاظت محیط‌زیست و انجمن حمایت از حیوانات عضو این کارگروه تشکیل و مصوبات این نشست‌ها برای مسئولان عضو لازم‌الاجرا است .
آخرین خبرها از حمله سگ‌های ولگرد مربوط به شاهین‌شهر اصفهان است. روز دوشنبه چند قلاده سگ به یکی از شهروندان حمله می‌کنند که این حمله درنهایت منجر به مرگ یک انسان می‌شود
اکنون باگذشت سال‌ها به نظر می‌رسد که اجرای این دستورالعمل با کندی انجام می‌گیرد یا اگر اجرا می‌شود بنا به گفته برخی از صاحب‌نظران و مسئولان متولی در روند اجرا با مشکلاتی همراه بوده که نتیجه آن است که امروز نه تنها از جمعیت این حیوانات بلاصاحب کاسته نشده بلکه به جمعیت آن‌ها افزوده شده و چنین وضعیتی با نگرانی و گلایه مردم همراه بوده است.
در سالهای اخیر اما پناهگاه‌هایی برای نگهداری از سگ‌های بی‌صاحب تعبیه‌شده است. در این پناهگاه‌ها به سگ‌ها رسیدگی می‌شود. غذا داده می‌شود و تحت درمان قرار می‌گیرند. به نظر می‌رسد این پناهگاه‌ها بهترین گزینه برای کمک‌های افراد دوستدار حیوانات است نه اینکه در جاده‌ها با غذا دادن به حیوانات به بیشتر شدن آن‌ها و تهدید جانی مردم و سایر حیوانات کمک کرد.
دیدگاه تان را بنویسید