ریحانه جولایی

تا همین یک سال پیش تصور آموزش آنلاین از طریق تلفن‌همراه و تبلت برای دانش‌آموزان بسیار بعید بود و در بسیاری از مناطق ایران به‌ویژه مناطق کم برخوردار و محروم تلفن همراه هوشمند یا تبلت کالایی غیرضروری به‌ شمار می‌آمد؛ اما حالا برای آن‌هایی که دانش‌آموزی در خانه دارند از نان شب واجب‌تر شده است.  

کرونا با آمدنش سبک زندگی بسیاری از ما را تغییر داد و در بسیاری موارد مشکلاتمان را بیشتر کرد. برای خانواده‌هایی که فرزند دانش‌آموز دارند این مشکلات بیشتر است. سرعت کم اینترنت، آنتن‌دهی‌های ناقص تلفن همراه در بسیاری از نقاط کشور، شبکه شاد نیم‌بند که لحظه‌ای قطع است و دقایقی وصل، باعث شده تا دانش‌آموزان، والدین و معلمان با دشواری‌های بسیاری روبه‌رو باشند. در این روزها درس خواندن تبدیل به یکی از مصائب بزرگ برای گروه عظیمی از مردم شده است. حالا در این میان خبرهای تأثربرانگیز بالا رفتن آمار خودکشی‌هایی که به دلیل نداشتن ابزار و تکنولوژی برای فراگیری درس‌ومشق صورت گرفته را هم اضافه کنید.

دانش‌آموز سرگردان کوه و جاده برای آنتن و اینترنت

تا همین یکی دو سال پیش می‌گفتند دانش‌آموز اگر درس‌خوان باشد راه درس خواندن را پیدا می‌کند و حالا بهتر است بگوییم دانش‌آموز اگر درس‌خوان باشد خودش آنتن را پیدا می‌کند. چند روز پیش خبری از درس خواندن دانش‌آموزان گیلانی در فضای مجازی و خبرگزاری‌ها منتشر شد. داستان از این‌ قرار بود که چند دانش‌آموز به جهت نداشتن آنتن در گوشه جاده جمع شده بودند و درس می‌خواندند. همین عکس باعث شد تا محمدجواد آذری جهرمی در حساب توییتر خود به این موضوع واکنش نشان داده و دستور رسیدگی و پیگیری دهد. البته ازآنجاکه باب تکذیب در این کشور گشوده است، چندی بعد این اتفاق هم توسط مدیر روابط عمومی اداره کل آموزش‌وپرورش استان گیلان تکذیب شد. او این ماجرا را نوعی شیطنت رسانه‌ای یکی از دانش‌آموزان دبیرستانی ساکن در روستای براگور شهرستان رودبار دانست و همه‌چیز را از اصل و اساس زیر سؤال برد و گفت: این روستا اصلاً دبیرستان ندارد و تنها یک مدرسه ابتدایی دارد که 16 دانش‌آموز در آن مشغول به تحصیل هستند.

بااین‌حال مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات گیلان گفته بود که مجموعاً 120 روستا در استان گیلان وجود دارد که هیچ‌کدام آن‌ها به اینترنت پرسرعت دسترسی ندارند.

روز گذشته هم عکس دیگری از مشکلات درس خواندن دانش‌آموزان اسفراینی منتشر شد که برای ردیابی اینترنت سر به کوه گذاشته بودند! دانش‌آموزان روستای اردغان از توابع دهستان میلانلوی شهرستان اسفراین، این روزها برای استفاده از اینترنت و دسترسی به شبکه آموزشی شاد، باید کیلومترها کوه‌پیمایی کنند! تصاویر این دانش‌آموزان در ارتفاعات میلانلوی اسفراین بسیار ناراحت‌کننده است و مردم خراسان شمالی منتظرند تا با دستور وزیر ارتباطات مشکل دسترسی این فرزندان مظلوم استان به اینترنت فراهم‌شده و بتوانند از حداقل‌های نظام آموزشی کشور بهره‌مند باشند. البته آن‌طور که پیش‌بینی می‌شود همین روزها این خبر هم توسط یکی از مسئولین استانی تکذیب خواهد شد.

دردی که فقط دانش‌آموزان می‌دانند

موضوع آنتن نداشتن تنها مختص گیلان و اسفراین نیست. امروز بیشتر روستانشینان کشور با این مشکل روبه‌رو هستند. روستاهای تابع استان فارس هم از مناطقی هستند که بچه‌ها برای درس خواندن باید سختی‌های زیادی را تحمل کنند.

یکی از ساکنان روستای صادق‌آباد استان فارس گفته است که دانش‌آموزان روستا برخی روزهای هفته (دو روز) کلاس حضوری دارند و این‌گونه نیست که تمام ‌روزهای هفته به مدرسه بروند و در روزهای تعطیل عملاً جریان آموزش آن‌ها تعطیل است و از آموزش مجازی هم محروم هستند؛ چون اینترنت در روستای صادق‌آباد در دسترس نیست؛ همین کم‌شدن از روزهای آموزش دانش‌‌آموزان درنهایت به عدم یادگیری مناسب و افت تحصیلی آن‌ها ختم خواهد شد. آنتن‌دهی نامناسب اینترنت باعث شده است تا دانش‌آموزانی که اتفاقاً این بار به ابزار هوشمند دسترسی دارند برای دسترسی به اینترنت ناچار باشند به اطراف روستا بروند و ازآنجا تکالیف را برای معلمشان ارسال کنند؛ تنها نقطه‌ای که اینترنت در دسترس است.

مشابه وضعیت دانش‌‌آموزان این روستاها کم نیست و در هفته‌های اخیر تصاویر بسیاری از دانش‌آموزان روستایی در فضای مجازی منتشر شد که به دلیل آنتن‌دهی نامناسب اینترنت به حاشیه جاده یا بالای تپه رفته بودند تا بتوانند از آموزش مجازی استفاده کنند.

حتی تصویری از دانش‌آموز قائنی منتشر شد که برای خواندن درس‌ها و مشاهده تکالیفش به بالای کوه رفته و پایش سر خورد و سقوط کرد اما طبق گفته‌های آموزش‌وپرورش منطقه در آن زمان دانش‌آموز اصلاً در شبکه شاد، کلاس نداشته است.

نکته مهم اما این است که در بسیاری از نقاط کشور اینترنت با سرعت مطلوب وجود ندارد و دانش‌آموزان برای درس خواندن باید مشقت و سختی زیادی را تحمل کنند و نمونه‌های ذکرشده تنها مواردی است که رسانه‌ای شده و به معنی خوب بودن وضعیت سایر مناطق نیست.

به گفته رئیس اداره آموزش‌وپرورش رامهرمز، دلیل خودکشی یکی از دانش‌آموزان دختر در رامهرمز مخالفت خانواده با تهیه تلفن همراه و عدم امکان ادامه تحصیل این نوجوان بوده است

اول به زیرساخت‌ها برسید،  بعد تصمیم بگیرید

صرف‌نظر از مشکلات پیش روی شاد که به گفته برخی معلمان در مواقعی با کند بودن سرعت همراه است یا از ابزار آزمون‌ساز آن نمی‌توانند استفاده کنند و حتی به گفته یکی از معلمان برای هر آزمون 20 هزار تومان به مؤسسات خصوصی پرداخت می‌کند و از آزمون‌ساز‌های آن‌ها استفاده می‌کند؛ مشکلات دیگری نیز پیش روی آموزش مجازی است که به دسترسی به ابزار و اینترنت مناسب مربوط است.

به نظر می‌رسد آنچه مهم‌تر از صرف دسترسی به اینترنت است، سهولت این دسترسی است؛ طبق نظرسنجی انجام‌شده توسط مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری، 30 درصد کسانی که به نحوی به ابزارهای اتصال به اینترنت دسترسی دارند، با سختی این امکان برایشان فراهم‌شده است؛ این ارقام نشان می‌دهد که امکان آموزش‌های آنلاین حداقل برای حدود 40 درصد از دانش‌آموزان کشور به‌راحتی میسر نبوده است. این عدم سهولت ممکن است ناشی از وجود تنها یک دستگاه هوشمند در خانواده باشد یا اینکه به کیفیت اتصال به اینترنت یا هزینه‌های خرید ترافیک اینترنت بازگردد.

آن‌گونه که محمدمهدی زاهدی؛ عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس می‌گوید: 3 میلیون دانش‌آموز به دلیل دسترسی نداشتن به تبلت و گوشی هوشمند از شبکه شاد جامانده‌اند و یک‌میلیون نفر هم ابزار لازم را دارند، اما به دلیل ضعیف بودن اینترنت در منطقه محل سکونت نمی‌توانند به شبکه شاد وارد شوند و در اینجا برنامه‌های تلویزیون می‌تواند تأثیرگذار باشد.

تراژدی خودکشی برای درس خواندن

قسمت دردناک آموزش‌های مجازی اما این است که برخی دانش‌آموزان به دلیل عدم دسترسی به ابزارهای آموزشی هوشمند، دست به خودکشی می‌زنند. در ماه‌های اخیر خبرهای زیادی در رابطه با خودکشی دانش‌آموزان شنیده و خوانده‌ایم.

یکی از خبرهایی که سروصدای زیادی به پا کرد مرگ دانش‌آموز بوشهری بود. تنها شش هفته از بازگشایی مدارس در ایران خودکشی یک دانش‌آموز ۱۱ ساله خبرساز شد؛ محمد موسوی‌زاده از شهرستان دیر در استان بوشهر به خاطر نداشتن موبایل و عدم امکان حضور در کلاس‌های آنلاین خودکشی کرد.

البته کمی بعدتر، روابط عمومی آموزش‌وپرورش شهرستان دیر خبر منتشر شده درباره علت خودکشی محمد یعنی نداشتن تلفن همراه را تکذیب کرده و در اطلاعیه‌ای گفت که تحقیق و بررسی‌های میدانی و تمامی اطلاعات جمع‌آوری‌شده نشان می‌دهد که نامبرده از روز بازگشایی مدارس در ۱۵ شهریور تا روز حادثه بنا به درخواست ولی دانش‌آموز با توجه به شرایط متأثر از کرونا در مدرسه حضور نداشته و کار آموزشی خود را از طریق شبکه شاد با تلفن همراهی که توسط شخص مدیر مدرسه در فروردین ۹۹ به ایشان اهدا شده بود، تا آخرین ساعات روز حادثه در سامانه شاد به‌صورت فعال و در کلاس‌های درس مجازی آنلاین انجام می‌داده که تمامی مستندات، اعم از فایل‌های صوتی، تصویری و تکالیف و تمرین‌های درسی دانش‌آموز در گروه درسی موجود است.

خبر خودکشی محمد موسوی‌زاده روز ۲۱ مهر منتشر شد. همین تاریخ یک سایت خبری فعال در منطقه، از خودکشی یک دختر ۱۱ ساله در تهران و یک پسر ۱۰ ساله در یکی از روستاهای نزدیک ایلام خبر داد که هر دو مانند محمد خود را حلق‌آویز کرده بودند. این سایت به نقل از دهیار روستای شهرستان ایلام نوشته دلیل خودکشی این کودک را فقر و مشکلات معیشتی خانواده‌اش بوده است.

در هفته‌های اخیر تصاویر بسیاری از دانش‌آموزان روستایی در فضای مجازی منتشر شده است که در جستجوی آنتن‌ موبایل به حاشیه جاده یا بالای تپه رفته‌اند تا بتوانند از آموزش مجازی استفاده کنند

خودکشی‌های سریالی دانش‌آموزان رامهرمزی

حالا هم نوبت به خودکشی‌های سریالی نوجوانان رامهرمزی رسیده است. به گزارش خبرگزاری ایسنا، فرماندار رامهرمز روز دوشنبه ۲۶ آبان خبر خودکشی یک دختر دانش‌آموز در این شهرستان را تأیید کرد و گفت تیمی برای بررسی علت این حادثه تشکیل‌شده است.

آرش قنبری می‌گوید برای بررسی این خودکشی و خودکشی‌های اخیر در شهرستان رامهرمز یک تیم کارشناسی متشکل از نیروی انتظامی، اورژانس اجتماعی، بهزیستی، فرمانداری و آموزش‌وپرورش تشکیل شد تا بررسی کند که چه عواملی منجر به این حوادث شده است. ظاهراً پیش‌ازاین پنج مورد دیگر خودکشی دانش‌آموزان در رامهرمز گزارش‌ شده است.

در ماه‌های اخیر گزارش‌های فراوانی منتشر شده که حکایت از عدم دسترسی دانش‌آموزان مناطق دورافتاده به اینترنت یا محرومیت کودکان خانواده‌های فقیر از داشتن تلفن هوشمند دارد و ظاهراً همین مسئله در مواردی عامل اقدام به خودکشی بوده است.

به گفته رحیم رستمی، رئیس اداره آموزش‌وپرورش رامهرمز، دلیل خودکشی یکی از دانش‌آموزان دختر در رامهرمز مخالفت خانواده با تهیه تلفن همراه و عدم امکان ادامه تحصیل این نوجوان بوده است. به گفته او در این شهرستان ۲۷ هزار دانش‌آموز وجود دارد که دست‌کم چهار هزار نفر آن‌ها از داشتن تلفن همراه برای ادامه تحصیل در سال جاری محروم بوده‌اند.

بسیاری از مدارس ایران، به‌خصوص در شهرستان‌های کوچک و روستاها از ابتدایی‌ترین امکانات رفاهی، مانند بخاری یا کولر بی‌بهره‌اند و در آن‌ها حتی بزرگسالان نیز به اینترنت دسترسی ندارند. افزون بر این با ادامه بحران‌های اقتصادی، سقوط ارزش ریال و افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها بسیاری از خانواده‌ها از تأمین نیازهای ابتدایی فرزندانشان نیز عاجزند و برای آن‌ها خرید تلفن همراه به‌سادگی امکان‌پذیر نیست. در این میان از دولت انتظار می‌رود گوشه چشمی هم به افراد ساکن در مناطق روستایی و محروم بیاندازد. رسیدگی به این قشر و ایجاد زیرساخت‌های درست می‌تواند زندگی و آینده بخش بزرگی از مردم کشور را تحت‌تأثیر خود قرار دهد.