سن ابتلا به ایدز در ایران به ۱۵ سال رسیده است
تابوها را بشکنیم وآموزش را جدی بگیریم!
ریحانه جولایی
امروز، اول دسامبر، روز جهانی ایدز است. این روز به‌منظور افزایش آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیض‌ها نام‌گذاری شده است و دلیل آن این است که مبتلایان به ایدز بعد از تشخیص، باید تلاش‌های جدی برای ایجاد و حفظ یک زندگی سالم، باکیفیت و البته بدون تبعیض داشته باشند.
ایده روز جهانی ایدز از سال ۱۹۸۸ آغاز شد و هرساله برای این روز، شعار خاصی نیز در نظر گرفته می‌شود. هدف عمده از این کار این است که به عموم مردم یادآوری شود که اچ‌آی‌وی از بین نرفته است و هنوز کار‌های زیادی است که باید برای درمان و آگاهی بخشی در رابطه با این بیماری انجام شود.
تغییر الگوی ابتلا به اچ‌آی‌وی
ایدز، بیماری که سال‌ها مسکوت ماند و حالا چند سالی می‌شود به‌واسطه شیوع آن در جامعه نقل اکثر محافل آموزشی شده است و برای آموزش یا عدم آموزش‌های لازم همچنان کش‌وقوس‌های خودش را دارد. در سال‌های اخیر افزایش این بیماری آن‌قدر زیاد بود که بسیاری از مسئولان به فکر چاره و ارائه آمار و اطلاعات در این رابطه افتادند.
با استناد به منابع معتبر گفته می‌شود اولین مورد گزارش و ثبت‌شده ابتلا به ایدز در ایران مربوط به سال ۱۳۶۶ و در مورد یک کودک شش‌ساله مبتلابه بیماری هموفیلی است که فرآورده‌های خونی آلوده وارداتی از فرانسه دریافت کرده بود. آن زمان شمار مبتلایان، در داده‌های رسمی بین ۲۰۰ تا حداکثر ۵۰۰ نفر در نوسان بود و حالا پس از 32 سال این آمار افزایش چشمگیری داشته است.
سال‌هاست که ایدز تبدیل به یکی از دغدغه‌های مردم، مسئولین و جامعه پزشکی شده است تا جایی که برای آگاهی و فرهنگ‌سازی در این رابطه سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی، نشست‌های خبری و جلسات هم‌اندیشی زیادی تشکیل‌شده است اما این تلاش‌ها در سال‌های اخیر چندان موفقیت‌آمیز هم نبوده است. آموزش‌های پیشگیرانه در بسیاری از موارد و در میان قشرهای خاصی در جامعه توانسته مفید باشد اما نه آن‌قدر که توقع آن می‌رفت درحالی‌که به گفته مسئولین این بیماری از گروهی به گروه دیگر منتقل می‌شود. چندین سال بیشترین دلیل ابتلا به این بیماری اعتیاد و استفاده از سرنگ‌های اشتراکی بود و زمانی هم روابط جنسی، زمانی مردها باعث انتقال این بیماری بودند و حالا آمارها از زنان سخن می‌گویند و البته باید گروه جدیدی به نام نوجوانان را هم به مبتلایان اضافه کنیم.
آخرین آمار مبتلایان به ایدز
پزشکان می‌گویند این بیمار دوره پنهان دارد و ممکن است 7 تا 9 سال طول بکشد، بنابراین عجیب نیست که گروه تقریباً بزرگی از مبتلایان از بیماری خود مطلع نباشند. بااین‌حال پروین افسر کازرونی، رئیس اداره ایدز و کنترل بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت در مورد آخرین وضعیت آماری ابتلا و درمان ایدز در کشور، گفت: کل موارد ثبت‌شده این بیماری از ابتدا تاکنون ۴۰ هزار و ۵۷۳ نفر بوده‌اند که ۶۰.۱ درصد به دلیل اعتیاد تزریقی و ۲۲.۲ به دلیل رابطه جنسی پرخطر به این بیماری مبتلا شده‌اند؛ در این میان سهم زنان ۱۸ درصد و سهم مردان ۸۲ درصد بوده است و ۵۰ درصد کل موارد شناخته‌شده در زمان تشخیص در گروه سنی ۲۰ تا ۳۵ سال بوده‌اند.
کازرونی ادامه داد: تخمین ما از آمار ابتلا به ایدز حدود ۶۰ هزار مبتلای زنده است، اما در حال حاضر ۲۱ هزار و ۶۳۵ مورد آن‌ها تشخیص داده‌شده‌اند. این آمار نشان می‌دهد ۶۵ درصد موارد مبتلا از وضعیت خود آگاه نیستند و تشخیص داده نشده و تحت مراقبت و درمان نیستند و به‌این‌ترتیب ویروس از فرد مبتلابه همسر و فرزندش منتقل‌شده و موارد افزایش می‌یابد. چالشی که اکنون ما با آن روبرو هستیم، تفاوت میان میزان تخمین ما از افراد مبتلابه اچ‌آی‌وی و کسانی است که برای دریافت خدمات درمانی مراجعه می‌کنند. یکی از دلایل این موضوع آگاهی کم در خصوص وجود این مراکز است.
احتمال اپیدمی شدن ایدز در زنان شوهردار
سال گذشته مسعود مردانی، دبیر علمی کنگره بین‌المللی ایدز در تهران گفته بود آمار ابتلا به ایدز در بین زنان و مردان در ایران تقریباً برابر است و این وضعیت در حالی به وجود آمده است که در حدود ۲۰ سال پیش این آمار در مردان ۹۰ درصد و در زنان ۱۰ درصد بوده است.
حالا اما زنان به‌ویژه زنان شوهردار گروهی با فراوانی بالا را تشکیل داده‌اند و کارشناسان این حوزه از اپیدمی شدن ایدز در میان زنان سخن می‌گویند. مینو محرز، رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران نیز از دو سال پیش هشدارهایی در رابطه با افزایش ایدز داده و اصلی‌ترین راه انتقال ایدز در کشور را تماس جنسی دانسته است. بر اساس آمارهای او زمانی انتقال این بیماری ۹۷ درصد در معتادان مرد و سه درصد در زنان معتاد بود، اما طی دو سال اخیر تعداد زنان مبتلا از طریق روابط جنسی ۱۰ برابر شده است.
اکثر مبتلایان به ویروس ایدز در کشور ۲۵ تا ۴۰ ساله هستند و به علت ضعف اطلاع‌رسانی و نبود آموزش در مورد انتقال ایدز از طریق رفتارهای پرخطر جنسی، جوانان در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
محرز در ادامه با اشاره به اینکه زمانی که ما با اپیدمی ایدز در معتادان مواجه بودیم، تنها به بررسی افراد معتاد رسیدیم اما بعد از آن دیدیم با مشکل دیگری به نام زنان مبتلابه ایدز مواجه شدیم. در گذشته ما آمار ۹۷ درصدی برای مردان و ۳ درصدی برای خانم‌ها داشتیم درحالی‌که امروز این آمار از ۳ به ۳۵ تا ۶۵ درصد برای خانم‌های مبتلا رسیده که در حال رسیدن به آمارهای جهانی است.
موضوع مهم دیگری که محرز به آن اشاره کرد، این بود که در آینده نزدیک با رواج پدیده‌ای رو‌به‌رو می‌شویم که ابتلای زنان شوهردار در سنین بالا به ایدز است. به گفته او مراجعان زیادی داریم که سن بالا و بچه‌های بزرگ داشتند و مبتلا شده‌اند؛ چراکه مردان می‌توانند ازدواج موقت داشته باشند و بعد دوباره به کانون خانواده می‌آیند و در ارتباط با همسرشان، آن‌ها را مبتلا می‌کنند.
در کشور ما موارد ثبت‌شده ایدز از ابتدا تاکنون ۴۰ هزار و ۵۷۳ نفر بوده است که ۶۰.۱ درصد به دلیل اعتیاد تزریقی و ۲۲.۲ به دلیل رابطه جنسی پرخطر به این بیماری مبتلا شده‌اند؛ در این میان سهم زنان ۱۸درصد و سهم مردان ۸۲درصد بوده است
نوجوانان قربانی اچ‌آی‌وی
اما محرز در رابطه با پایین آمدن سن ابتلا به ایدز اخبار شوکه‌کننده‌تری هم دارد. او که چند روز پیش خبر از رسیدن سن ابتلا به 15 سال را داده گفته است باید در مدارس آموزش‌های لازم را به دانش‌آموزان داد چراکه اگر آموزش‌های لازم داده نشود کودکان و نوجوانان سؤالات خود را از راه‌های ناایمن و غلط پاسخ می‌دهند.
موضوع آموزش دادن در رابطه با موضوعات جنسی و مخالفت‌ها داستان جدیدی نیست. سال‌هاست که کارشناسان می‌گویند باید در مدارس به دانش‌آموزان آموزش‌هایی در رابطه با ایمنی در مسائل جنسی داده شود اما مخالفان معتقدند این آموزش‌ها چشم و گوش بچه‌ها را باز می‌کند و باعث فساد می‌شود.
نبود آموزش‌های لازم در مدارس و سنین نوجوانی باعث شده تا درصد بالایی از نوجوانان اصلاً ندانند ایدز چیست. بر اساس گزارشی که خبر آنلاین منتشر کرده است، ۸۰ درصد نوجوانان اطلاعاتی از ایدز ندارند. بر اساس اطلاعات یونیسف در ایران آمار آگاهی از ایدز در مدارس ایران کمتر از ۲۰ درصد است.
همچنین بر اساس مقاله‌ای که وزارت بهداشت منتشر کرده، ۱۶ درصد نوجوانان دختر و ۲۰ درصد نوجوانان پسر، راه انتقال اچ‌آی‌وی را می‌دانند. بنابراین ۸۰ درصد نوجوانان کشور ایران از راه‌های انتقال اچ‌آی‌وی بی‌اطلاع هستند. این آمار که ظاهراً دولتی هم هستند، نشان می‌دهد نسل آینده ایرانیان دانشی برای پیشگیری از ایدز ندارد. این در حالی است که تمام هشدارها حداقل در یکی دو سال گذشته برای مصون نگه‌داشتن کودکان و نوجوان از اچ‌آی‌وی بوده است.
در رابطه با کم‌کاری‌های آموزشی انتقادهای زیادی به آموزش‌وپرورش وارد است چراکه در زمینه اطلاع‌رسانی و آگاهی از بیماری ایدز در مدارس بسیار ضعیف عمل کرده است. مسئولین حوزه بهداشت معتقدند باید آموزش روش‌های مقابله با بیماری ایدز در مدارس اجباری شود و بهترین روش مبارزه با این پدیده آگاهی بخشی و آموزش از دوران دبیرستان است.
80 درصد نوجوانان کشور ما اطلاعاتی از ایدز ندارند. بر اساس اطلاعات یونیسف در ایران آمار آگاهی از ایدز در مدارس ایران کمتر از ۲۰درصد است
آمارها نشان می‌دهند بسیاری از کشورهایی که توانسته‌اند بیماری ایدز را کنترل کنند به مقوله آموزش در دوران نوجوانی توجه جدی داشته‌اند و آموزش مداوم به مردم و جوانان درباره آموزش مهارت‌های زندگی به دانش‌آموزان در طول دوران تحصیل از مهم‌ترین وظایف رسانه‌ها است و ضروری است از دوران نوجوانی خانواده‌ها و اجتماع درباره شناخت از آسیب‌های اجتماعی و کسب مهارت‌های زندگی را آموزش بدهند.
باید این موضوع را بپذیریم که ایدز یک مشکل بهداشتی نیست و یک مشکل اجتماعی است و متأسفانه تاکنون آموزش‌وپرورش در این زمینه نگرش منفی داشته است .نقش رسانه‌ها نیز در این زمینه نباید نادیده گرفته شود؛ رسانه‌ها به‌خصوص صداوسیما می‌تواند پیام‌های بهداشتی را به مخاطبان خود ارائه کند و روزنامه‌ها و نشریات نیز می‌توانند درباره ماهیت این بیماری با درج اطلاعات دقیق اطلاع‌رسانی کنند.
دیدگاه تان را بنویسید