آماده‌‌سازی و مدیریت استرس فرزندان برای بازگشت به مدرسه

فائزه ناصح، دکترای روانشناسی عمومی 

شروع سال تحصیلی همیشه با دو احساس متناقض همراه است؛ از یکسو ذوق و شوق خرید لوازم مدرسه، کیف و کفش و لوازم‌التحریر نو دانش‌آموزان را به وجد می‌آورد و از سویی دیگر تمام شدن دوران شب زنده‌داری‌ها و خوابیدن‌های تا ظهر، غمی در دل بچه مدرسه‌ای‌ها بر جای می‌گذارد که حاکی از اتمام دوران طلایی تفریحات تابستانی است که نرم نرمک باید خود را برای صبح زود بیدار شدن‌ها آماده کنند. البته ناگفته نماند که والدین نیز همراه با آغاز سال تحصیلی در کنار فرزندان خویش دچار دلشوره و تشویش می‌شوند چراکه آنها نیز باید خود را همراه با فرزندانشان برای تغییرات جدید سازگار کنند.

خداحافظی با تعطیلات تابستان، برای بسیاری از دانش‌آموزان بسیار سخت و طاقت‌فرساست؛ نا‌گفته نماند که طبق تحقیقات و پژوهش‌های روانشناسی مساله آغاز سال تحصیلی به مراتب بیشتر از فرزندان برای والدین امری سخت تلقی می‌شود چراکه آنها علاوه بر دغدغه‌ها و دل‌مشغولی‌های خویش، استرس‌های ناشی از شروع سال جدید تحصیلی فرزندانشان را نیز باید بر دوش کشند؛ ازاین‌رو باید شرایطی را فراهم آورند تا در کنار مدیریت هیجانات و تشویش‌های خویش بتوانند تنش‌ها و نگرانی‌های احتمالی کودکان و نوجوانان خود را نیز مدیریت کرده و تسکین دهند.

از‌این‌رو خطاب به والدین توصیه می‌شود در این روزهای پایانی تابستان، خود و فرزندانشان را به لحاظ روحی برای شرایط جدید آماده کنند؛ یکی از مشکلات پیش روی والدین تنظیم ساعات خواب و بیداری است؛ همین که کودک یا نوجوان متوجه می‌شود تفریحات تابستان به پایان رسیده و باید صبح به صبح سر ساعت مقرر بیدار شود کافی است تا او را بدخلق‌تر و کم‌حوصله‌تر از روزهای پیشین  کند. همیشه اول زود بیدار شدن سخت‌تر از ادامه دادنش است؛ بنابراین بهتر است به سیستم خواب خانواده خویش نظم دهید و کم‌کم ساعت خوابتان را به زمان مدرسه نزدیک‌تر کنید تا روزهای اول مدرسه، فرزندانتان بی‌خوابی نکشند؛ البته گاهی نیز ضروریست پدر و مادر و دیگر فرزندان بزرگتر زمانی مشخص برای خاموشی در خانواده اعلام کنند تا بچه‌های مدرسه‌ای بتواند بطور مطلوب‌تر به روال جدید عادت کنند.  یکی دیگر از نکات مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد آمادگی روحی و ذهنی فرزندان است. با فرزند خود راجع به احساساتش درباره پایان یافتن تعطیلات صحبت کنید و تا حدودی شرایطی را فراهم آورید تا مواردی را که سبب ناراحتی‌اش شده با شما در میان بگذارد. اگر فرزندتان از مدرسه، معلمان، دیگر اولیای مدرسه و دوستان خویش گلایه دارد، بجای غرولند کردن بستری را ایجاد کنید تا بتواند موارد استرس‌زایی که به او آسیب می‌زند را در درون خویش حل وفصل نماید. والدین باید درنظر بگیرند که احساس کودک باید توسط پدر و مادرش تائید و درک شود. نادیده گرفتن ترس فرزند با گفتن «نگران نباش، همه چیز درست می‌شود» فقط او را وادار می‌کند تا بیشتر به این نکته بپردازد که همه چیز درست نخواهد شد. معمولا نگرانی‌های کودکان در مورد مدرسه جدید، برنامه جدید و مسئولیت‌های جدید و اینکه چطور کلاس خود را پیدا کنند؟ معلم‌شان چه کسی خواهد بود؟ آیا دوستانشان از سال گذشته در کلاس آنها نیز خواهند بود؟ و اگر از سرویس مدرسه جا بمانند چه کار باید کنند؟ و نگرانی هایی از این دست بر اضطراب محصلان می‌افزاید. از‌اینرو به خانواده‌ها تاکید می‌شود فضایی را در کانون خانوادگی خویش فراهم آورند تا از طریق گفتگو و ذکر مثالی از تجربه دوران تحصیلی خویش تاحدودی اضطراب فرزند خود را رفع نمایند. در‌واقع مکالمات ردوبدل شده بین کودک و والدین می‌تواند شروع خوبی برای ابراز ترس‌ها و اضطراب‌های کودک یا نوجوان باشد. مخلص کلام آنکه اگر کودک شما دچار مشکلاتی جدی و یا اختلالات مشخصی نباشد، از طریق تعاملات و صحبت‌هایی که دارد، یاد می‌گیرد خود را باید با شرایط جدید و رفتن به مدرسه که ورود به مرحله‌ای تازه از زندگانی‌اش محسوب می‌شود آماده کند.