زلزله‌زدگان صبوری می‌کنند؛ اما تا کی؟!

آذر فخری، روزنامه‌نگار

وارد دهمین ماه از وقوع زلزله در منطقه کرمانشاه و سرپل ذهاب می‌شویم. از ده ماه پیش، زلزله آمد و در این دو منطقه جای‌گیر شد که شد و مانده است تا به امروز و تا به همین لحظه و تا به همین کلمات. قرار نیست درباره این زلزله و مصیبت‌هایش که هنوز ادامه دارد و عزمی ملی و منسجم در مورد جمع، و رفع و رجوع کردنش دیده نمی‌شود، نوشته شود. آن‌چه در پی می‌آید تنها یک مرور دوباره است از مصیبتی که بر این سرزمین رفته و تنها یک تلنگر و یادآوری دوباره. چرا که هر گاه به «شهر روشن» سرمی‌زنیم، تا خبرهای خوب بخوانیم، دل‌مان از خبرهای بد، می‌گیرد. در این‌جا، این دل‌گرفتگی‌ها را به اشتراک می‌گذاریم. فقط کمی صبور باشید. چون زلزله‌زدگان کرمانشاه و سرپل ذهاب، هنوز... هنوز صبورند.

اول : اعتبارهای دولتی

نمایندگان مردم کرمانشاه می‌گویند از محل اعتبار ۲۰۰ میلیون دلاری از صندوق توسعه ملی، تا به حال مبلغی در مناطق زلزله کرمانشاه هزینه نشده و دولت این پول را در جای دیگری مصرف کرده است.

در تاریخ ۲۷ اسفندماه 96 صندوق توسعه ملی، مبلغ 200 میلیون دلار را به بانک مرکزی سپرد و این بانک همان روز این مبلغ را به ریال تبدیل کرد.  به این ترتیب با اگر با نرخ دلار ۳۷۵۰ تومانی اسفند ۹۶ دولتی حساب کنیم، ۷۵۰ میلیارد تومان برای کمک به مردم زلزله زده در اختیار دولت قرار گرفت تا آن‌را در مناطق زلزله‌زده کرمان و کرمانشاه و عمدتا در مسائل زیرساختی هزینه کند.

اما نمایندگان کرمانشاه می گویند هنوز از این اعتبار خبری نیست. شک و گمان های مختلفی در مورد محل استفاده این اعتبار وجود دارد. شهاب نادری نماینده مردم پاوه در مجلس شورای اسلامی می گوید: سازمان برنامه با جابه‌جایی این مبلغ، آن‌را در محل دیگری هزینه کرده است.عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در مورد این که به طور مشخص این مبلغ در چه بخشی هزینه شده است می گوید: از جزئیات اطلاع ندارم ولی می‌توانم بگویم که این پول برای فرهنگیان هزینه شده و متاسفانه سازمان برنامه و بودجه نسبت به جابه‌جایی این پول اقدام کرده است. اگر گزارش کمیسیون اصل نود درباره کرمانشاه کامل بود ما کاستی‌ها و تقصیرها را می دانستیم و متوجه می‌شدیم باید دنبال کدام مقصر بگردیم.

فرهاد تجری نماینده قصر شیرین و عضو کمیسیون اصل ۹۰ مجلس که به تازگی این کمیسیون گزارشی از نحوه عملکرد دستگاه ها در زلزله کرمانشاه ارائه کرده است، نظر دیگری دارد. تجری می‌گوید حتی یک ریال از این ۲۰۰ میلیون دلار صندوق توسعه ملی به چرخه بازسازی استان نیامده و طبق چیزهایی که ما شنیده‌ایم دولت این پول را به فرهنگیان بابت عیدی واریز کرده است!

تجری می‌گوید: می‌توانید از استانداری کرمانشاه هم بپرسید اگر سازمان برنامه و بودجه تا به حال کمکی کرده از محل مصوبه هیات وزیران است و از این پول نبوده است.

رئیس جمهور در همان زمان وقوع زلزله گفت که هزار خانه روستایی و حدود ۴۵۰۰ خانه شهری در این زلزله تخریب شده و نیاز به ساخت ۳۰ هزار مسکن جدید داریم. و نوبخت، سخنگوی دولت در آن زمان اعلام کرد که  دولت برای بازسازی واحدهای مسکونی،  ٥تا٦میلیون تومان کمک بلاعوض و وام  بانکی به زلزله زدگان اعطا می‌کند که هیچ ارتباطی به اسکان موقت و دریافت یا عدم دریافت کانکس ندارد. آن‌چه رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور مطرح کرده‌اند مربوط به کمک مالی سه میلیون تومانی بلاعوضی است که برای اسکان موقت در نظر گرفته شده است و طبیعی است خانواده‌های آسیب‌دیده از زلزله برای اسکان موقت خود اختیار دارند که یا سه میلیون وجه بلاعوض را دریافت کنند و یا یک کانکس از دولت تحویل بگیرند.

به دیگر معنی اعطای کمک بلاعوض و وام بانکی برای بازسازی واحدهای مسکونی صدمه دیده از زلزله به قوت خود باقی است و کمک سه میلیونی مصوب دولت به هرخانوار زلزله‌زده برای اسکان موقت نیز یا به صورت نقدی به آن‌ها انجام می شود یا در عوض آن کانکس تحویل می‌شود. بدیهی است  خانواده‌ها اختیار دارند که یا کانکس بگیرند یا سه میلیون تومان وجه بلاعوض اسکان موقت  را، که در آن صورت خودشان باید مشکل اسکان موقت را حل کنند.

اخیرا نیز استاندار کرمانشاه اعلام کرده که  دولت حدود ۶ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان در بازسازی مناطق زلزله زده هزینه می کند؛ ۳۵ هزار خانه تخریب و بیش از ۵۶ هزار واحد مسکونی در زلزله کرمانشاه خسارت دیده است.

با این حساب به نظر می‎رسد، هنوز اعتبارات تصویب شده، آن‎چنان که باید و شاید به دست مردم و نهادهای مربوطه نرسیده و یا اگر رسیده در جای مناسب خود مصرف نشده است. ضمن این‎که آمار اعلام شده در مورد تخریب خانه‎ها، از سوی رئیس جمهور با امار اعلام شده توسط استانداری تفاوت بسیار دارد و لاجرم میزان اعتباری که با محاسبه هر کدام از این آمارها در نظر گرفته می‌شود نیز متفاوت خواهد بود.

این تنها یکی از مشکلات بسیار در مناطق زلزله زده است: این که نه آمار روشن و شفافی وجود دارد و نه حساب و کتاب فهرست و فاکتور شده‎ای در مورد هزینه کردها. تنها یک چیز کاملا روشن و شفاف است؛ مردم هنوز در چادرها و کانکس‌ها زندگی می‌کنند، هنوز مشکلات بهداشتی فراوان دارند و این روزها هم  هراس اپیدمی آنفلوآنزا به جان مردم افتاده است. به هر حال فصل سرما نزدیک است. اما البته خبر خوب این که نماینده تام الاختیار وزیر بهداشت در مناطق زلزله زده استان کرمانشاه ، طیب قدیمی می‌گوید با نزدیک شدن فصل پاییز و سرمای هوا، از هم اکنون اقدامات پیشگیرانه در دستور کار قرار دارد و آماده هستیم  واکسیناسیون آنفلوآنزا را انجام دهیم تا بتوانیم مانع اپیدمی آنفلوآنزا شویم.

دوم: نمایش سلبریتی‌ها!

همزمان با وقوع زلزله و در همان روزهای نخست و هفته‌های اول، عده‌ای از هنرمندان در قالب کاروانی به مناطق زلزله‌زده رهسپار شدند. اما سوال این است که چه لزومی داشت در این بحران، عده‌ای‌ که هیچ تخصصی در زمینه امدادرسانی ندارند به این نواحی سفر کنند؟

در همان حال و هوا، یک سلبریتی ویدئویی از خود منتشر کرد. ویدئویی که در آن، سلبریتی عزیز، در حال قدم زدن در خیابانی در لندن با حال و هوای پاییزی بود و با گریز به فیلم و عکس از بارگیری و تخلیه اجناس سعی در جلب اعتماد مردم داشت.او عکس کامیون‌هایی را نشان داد که جلویشان، تصویر خودش نصب شده بود! اواعلام کرد که می‌خواهد بخشی از پول‌ها را خرج کارهای زیربنایی زلزله‎زده‌ها کند و برای کودکان سرپناه و مدرسه بسازد.عده‎ای در کامنت‌ها به او اعتراض کردند که چرا قبل از جمع آوری کمک این نکات را نگفتی.

سلبریتی دیگری ورود پرهیاهوی خود به ماجرای زلزله زدگان را با این جمله آغاز کرد: «ما یاد گرفته‌ایم که از دولت انتظار نداشته باشیم.» او هم شماره حساب شخصی‌اش رابرای دریافت کمک نقدی اعلام کرد و هم از مردم خواست کمک‌های غیرنقدی‌شان را ارسال کنند.

روزهای ابتدایی زلزله، فرصت مناسبی برای بسیاری از افراد سودجو بود که با جریحه‌دار کردن احساسات مردم از آن‌ها کلاهبرداری کردند. در این میان سلبریتی‌هایی بودند که کمک‌های مردمی برای زلزله‌زدگان کرمانشاه را هرگز به دست آن‎ها نرساندند و هیچ توضیحی برای آن ندادند. شاید همین مسئله موجب شد تا خبر مسدود شدن حساب سه بازیگر و یک فوتبالیست منتشر شود و تلنگری برای مردمی باشد که به سلبریتی‌ها اعتماد کرده بودند!

اما در جایی که محل هزینه کرد اعتبار ۲۰۰ میلیون دلاری از صندوق توسعه ملی، هنوز مشخص نیست، چگونه می توان از سلبریتی ها، حساب کشی کرد و از آنان انتظار ارائه گزارش داشت؟

نماینده مردم سرپل ذهاب در مجلس، در خصوص کمک گرفتن و اعلام حساب‌های از سوی اشخاص، چهره‌ها و سلبیریتی‌ها در جریان زلزله سرپل ذهاب می‌گوید: در آن ایام متأسفانه برخی با بهره‌گیری از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی و حتی صداوسیما و با مظلوم‌نمایی و یا با احساس مسئولیت، حساب‌های شخصی را برای دریافت کمک‌های مردمی اعلام کردند و این رویه باعث شد بخشی از کمک‌های مردمی جذب حساب‌های شخصی شود. بسیاری از حساب‌هایی که در زمان شرایط حاد و اضطراری سرپل ذهاب نتوانستند به وضعیت مردم منطقه یا زلزله‌زده کمک کنند. تجری اضافه می‎کند که ناتوانی و نداشتن اطلاعات کافی، عدم مشورت با دستگاه‌های مسئول و عدم بهره‌گیری از ظرفیت‌های محلی، سازمانی و ملی باعث شد این کمک‌ها نتوانند موثر بوده و درواقع در حق مردم زلزله‌زده ظلم شد. کسانی که برای کمک به مردم اعلام حساب شخصی کردند باید پاسخگوی موجودی حساب‌های‌شان باشند که به چه شکل کمک‌های مردمی را هزینه کرده‌اند.

کمک‌های مالی مردم که در حساب خیران است می‌توانست در روند بازسازی برای زلزله‌زدگان مهم باشد ولی در حال حاضر با افزایش قیمت ارز ،خدمات کمتری  می‌توان ارائه داد.

تجری گفت: سه نفر از سلبریتی ها، حدود 30 میلیارد تومان از پول‌های مردم را در اختیار دارند، ولی هزینه‌ای نمی‌کنند. دستگاه‌های نظارتی باید پی‌گیر این مسائل باشند. این نماینده مجلس از وزارت کشور و دادستان خواست راجع به رسیدگی به حساب‌های شخصی سلبریتی‌ها وارد عمل شود.

برخی سلبریتی‌ها بیش از هر خیریه دیگری توجه مردم را برای کمک به نیازمندان جلب می‌کنند. این سلبریتی‌ها یک پست غم‌انگیز از حال و روز نیازمندی که قصد کمک به او را دارند، می‌نویسند و در انتها شماره حساب خود را قرار می‌دهند و به همین راحتی و بدون هیچ مجوزی، پول‌های کلانی را به جیب می‌زنند.

داستان از آنجایی بدتر می‌شود که سرنوشت این پول‌ها مشخص نمی‌شود و هیچ‌کس نمی‌داند که چه اتفاقی برای آن افتاده و برای چه کاری خرج شده است؟ سال گذشته بود که در اثر زلزله کرمانشاه، ساکنان برخی از مناطق با شرایط بسیار بدی روبه‌رو شده بودند.

پرسش اصلی این است که هر بحران ملی در کشور ما، محملی می‎شود برای خالی کردن جیب مردم با سوءاستفاده از احساسات‎شان و نیز استفاده بی‎حساب و کتاب، و غیر شفاف از اعتبارات دولتی و ملی. مجادله و معامله در بین افراد ذی‌نفوذ، مسئولین و سلبریتی‎ها، می‎تواند تا ابد ادامه داشته باشد؛ وضع زلزله‎زدگان نیز به همین شکلی که هست البته، باقی خواهد ماند.

«شهر روشن» و «جمعیت امام علی (ع)»

«شهر روشن» نشریه ای دوهفته نامه است که در استان کرمانشاه منتشر می شود. این نشریه، اخبار زلزله‌زدگان و چگونگی و میزان رسیدگی به آنان را تقریبا به‌صورت شفاف منتشر می‌کند. این روزها، در «شهر روشن» گزارشی خواندیم در رابطه با «گلریزان مهر» بدون حضور مدیران ارشد کرمانشاه! این مراسم به همت جمعیت امام علی (ع) برگزار شد و طی آن مسئول این جمعیت در کرمانشاه گزارشی از عملکرد جمعیت ارائه داد.

جعفر دانش پرور در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار شهر روشن، ضمن اشاره به برگزاری مناسب مراسم «بزم مهر» که امسال با حضور برخی مسوولان استانی در مجتمع دانشکده فرهنگ و هنر شهر کرمانشاه برگزار شد، اظهار داشت: مبلغ 255

میلیون تومان سال قبل از محل کمک‌های مردمی برای تامین هزینه خانواده‌های تحت پوشش این سازمان جمع آوری شد.

مسوول جمعیت امام علی(ع) استان کرمانشاه خاطرنشان کرد: برای کمک به مناطق زلزله زده سرپل ذهاب بیش از 858 میلیون در ماه‌های گذشته هزینه شده است.این مسئول با اشاره به این‌که پروژه بزرگی از سوی جمعیت مردمی و دانشجویی

امام علی(ع) در منطقه سرپل ذهاب داریم، افزود: زمینی تملک شده تا در آن مجتمع چند منظوره تاسیس شود، اما هنوز داریم از مسوولان امضا می گیریم تا زمین برای ساخت مجتمع به ما داده شود و کمک بیشتری به اهالی سرپل ذهاب داشته باشیم.

جعفر دانش پرور ، مسوول جمعیت امام علی(ع) استان کرمانشاه، با بیان این‌که محرومانی به ما معرفی می‌کنند که درد فقر دارند و نمی‌توانیم خدماتی به همه این خانواده‌ها داشته باشیم، گفت: افرادی را زیر پوشش قرار دادیم که انواع مشکلات را دارند و تلاش می کنیم در وضعیت زندگی آنان تغییراتی داده شود.

وی با اشاره به برخی نیازمندان تحت پوشش این نهاد، تصریح کرد: معصومه دختری که شیشه مصرف کرده و براثر توهمات صدماتی به خود زده بود، پدری که متوجه شدیم با شوکر فرزندان هفت ساله دوقلو را شکنجه کرده، مرد کارگری که براثر ضربه سر دچار مشکلات اعصاب شده و برای خانواده‌اش دردسر بسیاری ایجاد می‌کند، نوزدای که والدین معتادش حاضر نیستند پس از ولادت مسوولیتش را به عهده بگیرند و... از جمله این موارد و داستان‎های واقعی دردناکی است که در جامعه ما وجود دارد که مسوولان از آنان کاملا غافل هستند.

وی به عدم ساماندهی، کمبود امکانات و تامین برخی زیرساخت‌ها در مناطق زلزله زده استان اشاره و عنوان کرد: بیش از 20 کیلومتر این روستاها راه ارتباطات جاده ای مناسبی ندارد، بهزیستی حتی به محلات نمی‌توانند سرک بکشند و کودکانی هستند که آزار و شکنجه می‌بیند و تحت مراقبت جمعیت امام علی(ع) قرار دارند.

و این داستان هم چنان ادامه دارد...