طرح حذف چهار صفر از پول ملی پس از سال‌ها کش‌وقوس دوباره در دستور کار قانون‌گذاران قرار گرفته است، اما کارشناسان بر این باورند که این اقدام بدون اصلاحات ساختاری اقتصادی، تأثیر قابل توجهی بر کنترل تورم یا بهبود قدرت خرید ندارد.

به گزارش خبرآنلاین، بسیاری از کارشناسان معتقدند حذف صفر تأثیر مستقیمی بر قدرت خرید مردم یا نرخ تورم ندارد و این اقدام بیشتر از جنس تغییرات ظاهری و روانی است. این اقدام می‌تواند فضای روانی اقتصاد را بهبود بخشد و معاملات روزمره را ساده‌تر کند. همچنین، هزینه‌های چاپ اسکناس و سکه‌های جدید کاهش می‌یابد و کارآمدی نظام اقتصادی افزایش پیدا می‌کند. اما منتقدان هشدار می‌دهند که بدون اصلاحات ساختاری، حذف صفر صرفاً نمادین بوده و اثربخشی لازم را نخواهد داشت. تجربه کشورهای زیمبابوه و آرژانتین که این اقدام را بدون اصلاحات اساسی اجرا کردند، نمونه‌های بارز شکست آن هستند. در مقابل، حامیان به تجربه موفق ترکیه اشاره می‌کنند که با اجرای اصلاحات همزمان، اعتبار پول ملی خود را بازسازی کرد و روند تورم را کنترل نمود.

حذف ۴ صفر نمایشی است

کارشناس امور بانکی، در واکنش به تصویب لایحه حذف چهار صفر، این اقدام را «نمایشی» و فاقد تأثیر بر کاهش تورم و بهبود اشتغال توصیف کرد.

احمد حاتمی یزد، اظهار داشت: حجم نقدینگی و سیاست‌های کلان اقتصادی، عوامل اصلی تعیین‌کننده تورم و توسعه اقتصادی هستند و حذف صفر نمی‌تواند تغییری در این زمینه ایجاد کند.» حاتمی تأکید کرد مسئولان بهتر است به جای تمرکز بر این طرح‌های نمایشی، سیاست‌هایی را دنبال کنند که بتواند ثبات اقتصادی ایجاد کرده، تورم را کنترل و سرمایه‌گذاری را ترویج کند.

از نظر وی، بازگشت به واحد خرد پول «قِران» که به دوران قاجار بازمی‌گردد و بیش از ۱۵۰ سال است کنار گذاشته شده، بیشتر جنبه نوستالژیک داشته و بی‌ثمر است. هزینه‌های چاپ اسکناس‌های جدید بار مالی سنگینی بر دولت و بانک مرکزی تحمیل خواهد کرد و توجه مردم را از مسائل اساسی اقتصادی منحرف می‌کند.

حاتمی به تجربه کشورهایی مانند ترکیه، زیمبابوه و آرژانتین اشاره و تأکید کرد: حذف صفر به تنهایی هیچ تأثیری بر عوامل بنیادی اقتصاد ندارد و اصلاح ساختارهای بانکی و کنترل نقدینگی باید در اولویت باشد. او در پایان گفت که اگر امروز مسئول سیاست‌گذاری پولی بود، اجرای این طرح را متوقف می‌کرد و منابع مالی را صرف اصلاحات اساسی می‌کرد.

حذف ۴ صفر بیشتر جنبه مسکن روانی دارد

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران نیز حذف چهار صفر را در شرایط فعلی کشور غیرضروری و فاقد اولویت می‌داند. او معتقد است حذف صفر زمانی معنا دارد که دیگر اصلاحات اقتصادی اساسی انجام شده باشد.

آلبرت بغزیان، با اشاره به مسائل اقتصادی کلان مانند کسری بودجه، رشد نقدینگی، تحریم‌ها، نبود سرمایه‌گذاری خارجی و ضعف رقابت در بازار تأکید می‌کند که پیش از هرگونه تغییر ظاهری پول، این مشکلات باید حل شوند.

او همچنین به پیشنهاد بازگشت واحد پولی به «قران» اشاره کرده و آن را بیشتر جنبه نوستالژیک می‌داند تا کاربردی. به گفته او، ریال واحد شناخته شده بین‌المللی است و حذف آن و جایگزینی با تومان یا قِران ابهام ایجاد می‌کند. ذهن مردم هنوز با تومان کار می‌کند و تغییر ناگهانی واحد پول باعث بروز مشکلات حسابداری و بانکی خواهد شد.

او معتقد است اولویت اصلی باید مهار تورم، اصلاح بودجه دولت، شفافیت قیمت‌گذاری‌ها و ایجاد فضای رقابتی در بازار باشد و وقتی شرایط بهبود یافت و اسکناس‌های قدیمی فرسوده شدند، زمان حذف صفر خواهد بود. در شرایط فعلی، حذف صفر بیشتر نقش مسکن روانی دارد و هزینه‌هایش ممکن است بیشتر از منافعش باشد.

فیلترینگ و FATF اهمیت بیشتری دارد تا حذف ۴ صفر 

یک اقتصاددان دیگر، در گفت‌وگو با خبرآنلاین، حذف چهار صفر را اقدامی بدون تأثیر بر کاهش تورم خواند و گفت زمان مناسبی برای اجرای آن نیست. به گفته وی، حذف صفرها تنها فرآیندهای حسابداری را ساده‌تر می‌کند و تأثیر قابل توجهی بر حفظ ارزش پول ملی یا کنترل تورم ندارد.

کامران ندری، مشکلات اقتصادی کشور را در ناترازی بانک‌ها، فساد و ناکارآمدی دستگاه‌های اجرایی می‌داند و معتقد است این مسائل باید در اولویت سیاست‌گذاران قرار گیرند.او همچنین یادآور شد که موضوعاتی مانند فیلترینگ و تصمیم‌گیری درباره FATF اهمیت بیشتری دارند. او تأکید کرد تورم مسأله‌ای بنیادی است که با تغییرات ظاهری پول قابل کنترل نیست. به گفته ندری، تجربه ترکیه نشان می‌دهد حذف صفرها باید پس از کنترل تورم و اصلاحات اقتصادی انجام شود، چراکه این اقدام تنها آخرین مرحله اصلاح نظام پولی است. 

این اقتصاددان با هشدار اینکه اگر تورم مهار نشود، احتمال تکرار چرخه حذف صفرها وجود دارد، خاطرنشان کرد: در شرایط کنونی وجود صفرها مشکل جدی برای مردم ایجاد نکرده و مسئله اصلی افزایش مداوم قیمت‌ها و کاهش ارزش ریال است.