حدود دو دهه است که در برهه‌های مختلف مساله استانی شدن انتخابات مطرح می‌شود ولی تاکنون نتوانسته از مرحله طرح فراتر رود و به قانون تبدیل شود. از همین روی، بررسی چرایی به نتیجه نرسیدن این طرح و مزایا و معایب آن در دستور کار رسانه‌های داخلی قرار گرفته است. 

به گزارش ایرنا؛ این مساله یکی از مهم‌ترین و بحث برانگیزترین موضوعاتی است که دست کم در چهار، پنج دوره اخیر مجلس همواره مطرح بوده و دنبال شده است تا شاید بتواند شکل انجام وظایف نمایندگی در مجلس را تغییر داده و سطح کلان تر و وسیع تری را پیش روی هدف و طرح‌های مطروحه در خانه ملت قرار دهد؛ اما با وجود نزدیک به بیست سال از طرح استانی شدن انتخابات مجلس، این موضوع هیچ گاه به نتیجه نرسیده است. 

مغایرت روح کلی حاکم بر طرح مذکور با اصول دموکراسی و تمرکززدایی، انحصار صاحبان قدرت و ثروت در مجلس، کاهش مشارکت مردمی و ... بخشی از انتقادات منتقدان این طرح است. اما موافقان طرح استانی شدن انتخابات مجلس معتقدند وزن مجلس با این طرح بالاتر خواهد رفت و در حقیقت این طرح باعث می‌شود که مجلس، نمایندگان با کیفیت‌تری داشته باشد که به مسائل اساسی کشور بپردازند.

در ادامه دیدگاه‌های چند تن از موافقان و مخالفان این طرح از نظرتان می‌گذرد.

مهدی مختاری، استاد سابق حقوق عمومی و متخصص نظام‌های انتخاباتی در گفت‌وگو با شرق در این باره گفت: «الان 20 سال است که این طرح مطرح می‌شود و به ثمر نرسیده. این طرح از اساس اشتباه است؛ مهم‌ترین ایراد آن در تمام این 20 سال که این طرح مطرح می‌شد این است که نظام‌های انتخاباتی یک اصل خیلی بنیادین دارند، هرکسی که این مباحث را می‌خواند با این اصل آشناست، اگر نظام انتخاباتی شما اکثریتی باشد، بزرگ‌کردن حوزه کار بدی است»

حسین مظفر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت‌وگو با ایلنا، با بیان اینکه طرح استانی شدن انتخابات در سیاست کلی نظام برای انتخابات نیامده است، افزود: این طرح منجر به کاهش شور، نشاط، رقابت و مشارکت‌های مردمی می‌شود. استانی شدن انتخابات در حالی به تصویب مجلس رسیده که دولت نیز لایحه جامع انتخابات را تدوین کرده و قرار است بعد از تصویب آن را به مجلس ارائه کند.

ابوالفضل ابوترابی از اعضای کمیسیون شوراها درباره معایب طرح استانی شدن انتخابات به روزنامه اعتماد گفت: این طرح هم مانند هر قانون دیگری می‌تواند مزایا و معایبی داشته باشد. از آنجا که ساختار اداری ما ساختار غلطی دارد نوعی تمرکزگرایی در آن به چشم می‌خورد به این معنا که حلقه وصل مردم در شهرهای کوچک و روستاها و حتی شهرهای متوسط با پایتخت که مسئولان در آنجا متمرکز هستند یک پل ارتباطی دارند و آن هم نمایندگان مجلس است. با استانی شدن انتخابات این تنها پل ارتباطی مردم با مسوولان را قطع می‌کنیم.همچنین محاسنی که طرح استانی شدن انتخابات دارد این است که بیش از 90درصد نمایندگان ما مشغول مشکلات محلی هستند و بیشترین وقت‌شان صرف اموری مانند آب، برق، تلفن، ورزشگاه و... می‌شود در حالی که باید این وقت صرف امور ملی و مسئله قانون‌گذاری شود.

 در همین راستا آرمان گفت‌وگویی با محمدرضا خباز نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی انجام داده و می‌نویسد: «در صورت تصویب و تایید این طرح از سوی شورای نگهبان، وزن مجلس بالاتر خواهد رفت. در حال حاضر سطح مجلس پایین آمده یعنی برخی نمایندگان جایگاه مجلس را تا حد یک شورای محلی و پارلمان محلی پایین آورده‌اند در صورتی که امام راحل فرموده بودند که مجلس در راس امور است.»

تاثیر استانی‌شدن انتخابات مجلس بر جناح‌ها 

علی تاجرنیا، عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت در مورد تاثیر استانی‌شدن انتخابات مجلس بر جناح‌ها؛ گفت: در برگزاری انتخابات مجلس به شکل استانی، هر چقدر جمعیت شهری یک استان بالاتر باشد اصلاح طلبان می توانند رأی بیشتری را به خود اختصاص دهند در عوض هر چقدر جمعیت شهرهای کوچک و روستایی یک استان بیشتر باشد اصولگرایان موقعیت بالاتری برای کسب رأی پیدا می‌کنند.

تقابل مجمع و مجلس 

حسین مظفر از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره موضوع رد استانی شدن انتخابات در مجمع تشخیص مصلحت نظام به «اعتماد» گفت: در جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام بحثی درباره استانی شدن انتخابات مطرح نشده است که بخواهد آن را رد کند بلکه این موضوع مربوط به گذشته است. موضوع استانی شدن انتخابات در مواردی با اصول سیاست‌های کلی نظام مغایرت دارد و از این بابت است که مطرح می‌شود چنانچه این طرح به صحن مجمع برسد با آن مخالفت خواهد شد.

مغایرت روح کلی حاکم بر طرح با اصول دموکراسی، انحصار صاحبان قدرت و ثروت در مجلس، کاهش مشارکت مردمی و ... بخشی از انتقادات منتقدان است، اما موافقان معتقدند این طرح باعث می‌شود که مجلس، نمایندگان با کیفیت‌تری داشته باشد که به مسائل اساسی کشور بپردازند

انتقاد از بازگشت طرح به دستور کار مجلس

سید جواد ســاداتی نژاد نماینده مردم کاشــان، آران و بیدگل در مجلس از بازگشت طرح استانی شدن انتخابات به دستور کار مجلس انتقاد و تاکید کرد: اســتانی شــدن انتخابات مجلس اشکالات متعددی دارد که یکی از مهم‌ترین مشــکلات آن کمرنگ شدن ارتباط و عدم دسترسی مردم به نمایندگان است.

هاجر چنارانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ نماینده نیشابور نیز در گفت‌و‌گو با فارس با‌ اشاره به تصویب کلیات طرح استانی شدن انتخابات د‌ر صحن علنی مجلس گفت: ا‌گر روزی بخواهیم د‌ر رابطه با مسائل ملی و کلان کشور بحث کنیم، استانی شدن انتخابات خیلی کمک می‌کند ا‌ما واقعیتی که وجود د‌ارد این است که زیرساخت‌ها بر‌ا‌ی استانی شدن انتخابات مجلس وجود ندارد. هنوز احزاب و گروه‌های سیاسی به آن شکلی که باید د‌ر استانی شدن انتخابات باشند، نیستند و شکل نگرفته‌اند.

همچنین عبدالله حاتمیان نماینده مردم درگز در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فارس، با اشاره به تصویب کلیات طرح استانی شدن انتخابات در صحن علنی مجلس گفت: بنده یکی از مخالفان استانی شدن انتخابات مجلس هستم و نظرم این است که در انتخابات اگر فرد ثروتمندی بیاید در لیست استانی قرار بگیرد افراد متخصص به دلیل نداشتن شرایط مالی ظهور و بروز پیدا نمی‌کنند و کسی هم که با لیست استانی رای بیاورد هیچگونه تعهدی نسبت به روستاهای دور افتاده ندارد.

ملاحظات طرح استانی شدن انتخابات مجلس

محمدکاظم انبارلویی در یادداشتی گفته است: آنچه طرح استانی شدن را شایسته دقت می‌کند در ماده 6 طرح است که شرایط انتخاب شوندگان قانون انتخابات را دستکاری کرده است. طراحان، واژه «ابراز وفاداری» به قانون اساسی و ولایت فقیه را حذف کرده اند و مفهوم عدم وفاداری به قانون اساسی را صرفاً مستند به اعلان عمومی شخص گذاشته‌اند. این ‌گونه تسامح و تساهل در کلیدی‌ترین شرایط انتخاب شوندگان توسط طراحان طرح چگونه توجیه می‌شود؟ انقلاب در 40 سالگی خود در معرض نفوذ در ارکان و نهادهای کلیدی نظام است. این ‌گونه سهل‌اندیشی وساده‌گیری در امر مهم شرایط انتخاب شوندگان برای چیست؟ آیا اگر نماینده ‌ای با این شرایط وارد مجلس شود، می‌تواند سوگند وفاداری به قرآن یاد کند و پاسدار حریم اسلام و نگاهبان دستاوردهای انقلاب باشد؟ آیا چنین نماینده‌ای می‌تواند از حقوق ملت مسلمان ایران و قانون اساسی دفاع کند و متضمن آزادی مردم و استقلال کشور باشد؟