محبوبه ولی

در شرایطی که اکثر چهره‌های معتدل سیاسی کشور خواهان سعه صدر شورای نگهبان در بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات اسفند هستند تا یخ حاکم بر فضای انتخابات بشکند، چه کسی فکرش را می‌کرد که کیهان و جبهه پایداری بتوانند این گزاره عجیب را مطرح کنند که «رد صلاحیت‌ میزان مشارکت را افزایش خواهد داد!»

پس از اظهارات اخیر رهبری درباره زمینه‌سازی مشارکت گسترده در انتخابات اسفند، بسیاری مخاطب این بیانات را شورای نگهبان تفسیر کرده و نوشتند که سکوت تندروها و حامیان دولت در برابر سخنان رهبری به معنی ناخشنودی آنها از این بیانات است. 

تندروها اما نه تنها ساکت نمانده‌اند، بلکه به عنوان تئوریسین‌های خالص‌سازی به صراحت موضع خود را آشکار کرده‌اند تا جایی که به یک نهاد سیاسی هاله‌های قدسی ببخشند و تنگ‌ کردن دایره انتخاب را «تسهیلگری انتخاب» جا بزنند. 

 کیهان، به عنوان تریبون مطبوعاتی این طیف از عملکرد شورای نگهبان تمجید کرده و نوشته است: «در مقام جواب به افرادی که آگاهانه یا از روی ناآگاهی نظارت استصوابی شورای نگهبان یعنی بررسی صلاحیت نامزدها توسط این نهاد قانونی را برنمی‌تابند عرض می‌کنم اگر حکومت، با استفاده از نهادهای گوناگون، تحقیقات مفصلی را انجام داده و افرادی را که صلاحیت ورود به عرصه انتخابات را دارند، اعلام کند، در واقع، انتخاب را برای مردم تسهیل کرده است.»

این روزنامه افزوده: «در این صورت است که مردم به جای انتخاب از میان انبوه افراد ناشناخته اعم از آنان ‌که تخصص و شرایط لازم را برای ورود به مناصب مهم دارند و آنان‌ که شرایط لازم را ندارند؛ انتخاب خود را از میان افرادی انجام می‌دهند که صلاحیت‌شان از سوی افراد خبره تأیید شده است. بنابراین، وجود یک صافی که جریان انتخابات را کنترل کند، شیوه‌ای مرسوم است و در تمام کشور‌هایی که انتخابات برگزار می‌شود، وجود دارد.»

در اینجا نقدی که به کیهان وارد است، این است که اساسا مسئله بر سر نفس وجود یک صافی نیست، بلکه بر سر نحوه عملکرد این صافی و متر و معیارهایش برای الک کردن است؛ متر و معیارهایی که چنان این الک را ریز گرفته که تنها یک تفکر، یک سیاست، یک جناح و در یک کلام گعده خودی‌ها از آن رد می‌شوند و اصلا دیگر اثری از تنوع اندیشه و عقیده در آن نیست که بتواند به مفهوم «انتخابات» 

معنا ببخشد. 

 شورای نگهبان جایگاه قدسی دارد و مردم به آن اعتماد دارند

حسین جلالی، رئیس دفتر پیشین دفتر آیت‌الله مصباح یزدی و نماینده فعلی مجلس پا را از کیهان هم فراتر نهاده و برای دفاع تمام قد از ردصلاحیت‌ها، متوسل به تقدس‌بخشی به شورای نگهبان شده است. 

 به نظر می‌رسد آن‌هایی که بعد از اظهارات چند باره رهبری درباره زمینه‌سازی افزایش مشارکت در انتخابات اسفند، گمان بردند که این بیانات احتمالا تغییری در رویه شورای نگهبان و رد صلاحیت‌ها برای انتخابات اسفند ایجاد خواهد کرد، کمی بیش از اندازه خوش‌خیال بودند

او با اشاره به حضور شش مجتهد اسلام‌شناس و شش حقوقدان در شورای نگهبان، به رویداد24 گفته است: شورای نگهبان یک جایگاه معنوی، قدسی و شرعی دارد و مردم به تصمیمات آن اعتماد دارند. 

این نماینده عضو جبهه پایداری علی‌رغم آنکه واقعیت میدانی حکایت از فضای سرد و بی‌روح انتخاباتی در کشور دارد، تاکید کرده: «هرچه به ۱۱ اسفندماه نزدیک‌تر می‌شویم، تدریجا تنور انتخابات گرم و حضور مردم در انتخابات مجلس فعال‌تر می‌شود. در حوزه‌های انتخابیه که ما هستیم، تقریبا جلسات در شکل‌های مختلف مانند جلسات خانگی شروع شده و مردم و نخبگان همه کاندیدا‌ها را به خانه‌ها و جلساتشان دعوت می‌کنند و نقطه نظرات کاندیدا‌ها را برای انتخابات بررسی می‌کنند. برنامه‌های صداوسیما که از جریان و گروه‌های مختلف دعوت می‌کند نیز در افزایش مشارکت بسیار موثر است و مردم را به انتخابات تشویق می‌کند.»

اظهارات او در حالی است که نتایج نظرسنجی‌ها تا به حال میزان مشارکت را زیر 50 درصد نشان داده‌اند.  

جلالی همچنین گزاره کیهان را تکرار کرده و توضیح داده: «با این پیش فرض که می‌گویند رد صلاحیت‌ها باعث کاهش میزان مشارکت می‌شود، مخالف هستم. اتفاقا معتقدم رد صلاحیت‌ها باعث افزایش میزان مشارکت مردم در انتخابات می‌شود. مردم وقتی بدانند خالص‌سازی می‌شود و افراد سالم و مطمئن و خدمت‌گزار انتخاب می‌شوند، موافق هستند و آن‌ها هم با اطمینان بیشتری پای صندوق‌های رأی حاضر می‌شوند.»

با این اظهارات اما مشخص نیست اگر شورای نگهبان تا این حد در انتخاب و تایید «افراد سالم، مطمئن و خدمتگزار» مورد وثوق و اطمینان مردم است چرا در دو نوبت انتخابات پیشین، کمترین میزان مشارکت رقم خورد.

 یک خوش‌خیالی انتخاباتی و پاسخ شورا

گذشته از اینکه تندروها و خالص‌سازان چه می‌گویند، از شورای نگهبان نیز موضعی مبنی بر تغییر رویکرد این شورا دیده نمی‌شود.

به نظر می‌رسد آن‌هایی که بعد از اظهارات چند باره رهبری درباره زمینه‌سازی افزایش مشارکت در انتخابات اسفند، گمان بردند که این بیانات احتمالا تغییری در رویه شورای نگهبان و رد صلاحیت‌ها برای انتخابات اسفند ایجاد خواهد کرد، کمی بیش از اندازه خوش‌خیال بودند. 

محمد مهاجری یکی از اصولگرایانی بود که با اشاره به تاکیدات رهبری تصریح کرد که «اصولگرایان معتدل منتظرند ببینند شورای نگهبان چقدر به توصیه‌های رهبر معظم انقلاب عمل می‌کند.»

حتی در خود دولت عزت‌الله ضرغامی نوشت: «با رهنمود تاریخی رهبر انقلاب، به نظر می‌رسد راهبرد «اصالت برائت» جایگزین رویه‌ی پرانتقاد «عدم احراز» خواهد شد؛ ان‌شاءالله.» او اضافه کرد: «این تغییر رویکرد نه فقط به جمهوریت نظام، بلکه بیشتر به اسلامیت آن مربوط است.»

کیهان تنگ کردن دایره انتخاب از سوی شورای نگهبان را «تسهیلگری انتخاب» نام نهاده و حسین جلالی، رئیس دفتر پیشین دفتر آیت‌الله مصباح یزدی پا را از کیهان هم فراتر نهاده و برای دفاع تمام قد از رد صلاحیت‌ها، متوسل به تقدس‌بخشی به این شورا شده است

حسین مرعشی، دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی نیز دیروز در نشستی رسانه‌ای درباره موضع انتخابات مشروط اصلاح‌طلبان، گفت: «ما قبل از ثبت نام مطلقا پیامی دریافت نکردیم تا نظام علاقه‌مند باشد تا در انتخابات حضور داشته باشیم. الان هم نمی‌دانیم شورای نگهبان با توصیه رهبری مانند رد صلاحیت علی لاریجانی عمل خواهد کرد یا به توصیه رهبری در جهت مشارکت پرشور عمل خواهد کرد. اول باید دید نهادهای نظارتی پایبند به نظرات رهبری هستند یا نه؟»

واکنش سخنگوی شورای نگهبان به این اخبار و گمانه‌زنی‌ها اما حاکی از این بود که در کماکان بر همان پاشنه سابق می‌چرخد؛ واکنشی که نارضایتی یا انتقاد رهبری از عملکرد شورا را تکذیب می‌کرد.

هادی طحان نظیف طی گفت‌وگویی درباره بحث و نظرها پیرامون نارضایتی رهبری از عملکرد شورا در دیدار اعضای آن، گفت که اتفاقا در این دیدار «مقام معظم رهبری از زحمات دو بازوی شورای نگهبان در تهران و قم تقدیر و نسبت به جایگاه شورا و بحث‌های مربوط به انتخابات مواردی را مطرح کردند.»

او تصریح کرده «نقل قول‌هایی که در رسانه‌ها درباره دیدار اعضای شورا با رهبر معظم انقلاب نسبت به صلاحیت برخی اشخاص و همچنین در خصوص مقوله عدم احراز صلاحیت گفته می‌شود در آن جلسات مطرح نشده و در واقع بعضی سیاسیون نکاتی را درباره عدم احراز صلاحیت در فضای مجازی مطرح کردند که هیچ کدام از این موضوعات در جلسه با رهبری مطرح نشد و روایت‌هایی که از جلسه گفته می‌شود برای خود ما که در جلسه بودیم تازگی داشت.»

 شور دادن‌های تصنعی به یک رویداد بی‌رمق

از گفته‌های طحان نظیف چنین برمی‌آید که شورای نگهبان همان شورای نگهبان دو انتخابات قبلی است؛ با این تفاوت که هر بار تصلب قدرت، فیلتر انتخابات را تنگ‌تر از قبل می‌کند تا جایی که فردی مثل محمدرضا باهنر که اصولگرایی معتدل شمرده می‌شود به ایلنا گفته است صرفا برای بالا بردن شور انتخاباتی به میدان آمده و به دنبال دلایل متقنی است که از انتخابات کنار برود.

در واقع تنور انتخابات آنقدر سرد و بی‌رمق است که او آمده تا شاید بتواند کمی شور به این رویداد سیاسی افلیج بدهد. باهنر طی هفته‌های گذشته بارها از شورای نگهبان و مسئولان هیأت نظارت خواسته «با سعه صدر صلاحیت و عدم صلاحیت داوطلبین را مشخص کنند و تا جایی که امکان دارد دیگر حرف از گزینه عدم احراز صلاحیت نزنند.» 

تا امروز که کمتر از دو ماه به انتخابات مانده اما نه تنها شواهدی دال بر لبیک گفتن به چنین خواستی دیده نمی‎شود، بلکه خالص‌سازان در گوش شورای نگهبان می‌خوانند که هر چه افراد بیشتری را از دایره انتخاب حذف کنی، آرای بیشتری را پای صندوق خواهی آورد!